Chủ động giám sát ngăn dịch tả lợn Châu Phi lây lan

Dịch bệnh âm ỉ, nguy cơ lan rộng

Từ đầu năm 2025 đến nay, dịch tả lợn Châu Phi tiếp tục diễn biến phức tạp tại nhiều địa phương trên cả nước. Theo thống kê, trong 6 tháng đầu năm 2025, cả nước đã ghi nhận khoảng 400 ổ dịch tại các tỉnh, thành phố, tiêu hủy hơn 22.000 con lợn. Dù quy mô các ổ dịch không lớn, nhưng xuất hiện rải rác, kéo dài, đặc biệt tại các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ.

Tại tỉnh Thái Nguyên, nguy cơ dịch tả lợn Châu Phi bùng phát và lây lan ở các xã miền núi khu vực phía Bắc của tỉnh (tỉnh Bắc Kạn cũ). Những xã ở khu vực này chủ yếu chăn nuôi nhỏ lẻ, điều kiện vệ sinh, khử trùng còn thiếu và yếu. Theo ghi nhận, tại một số xã đã xuất hiện lợn ốm, lợn chết nghi mắc bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, dù chưa công bố ổ dịch diện rộng nhưng các yếu tố dịch tễ khá rõ ràng.

Ông Chu Văn Triều, Chủ tịch UBND xã Yên Phong cho biết, chỉ trong thời gian ngắn gần đây, trên địa bàn xã có 8 hộ, ở 5 thôn khác nhau có lợn bị chết, tổng số lợn phải tiêu hủy 26 con.

“Xã đã cử cán bộ phối hợp với ngành chuyên môn đến từng thôn để nắm tình hình, hỗ trợ, hướng dẫn người dân các biện pháp phòng, chống dịch. Đối với lợn ốm, lợn chết, xã đã cử lực lượng hỗ trợ người dân tiêu hủy ngay theo quy định”, ông Triều cho biết thêm.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Thái Nguyên, từ ngày 1/7, dịch xuất hiện ở 8 xã, phường, gồm: Thượng Quan, Yên Phong, Ngân Sơn, Cường Lợi, Dân Tiến, Bình Yên, Bằng Vân và Bách Quang. Tính đến ngày 13/7, số lợn bệnh buộc tiêu hủy 384 con, tổng trọng lượng hơn 18 tấn. Một số ổ dịch được ngành chức năng lấy mẫu xét nghiệm, kết quả dương tính với virus dịch tả lợn Châu Phi.

Tổng đàn lợn của tỉnh Thái Nguyên hiện có khoảng hơn 888.000 con, trong đó các xã, phường khu vực phía Nam (tỉnh Thái Nguyên trước hợp nhất) 725.000 con, các xã phía Bắc (tỉnh Bắc Kạn cũ) gần 163.500 con. Đối với các xã phía Nam, phần lớn là trang trại, gia trại nuôi lợn quy mô lớn và vừa, trong khi đó các xã phía Bắc chủ yếu chăn nuôi nhỏ lẻ.

Nhiều năm gần đây, chăn nuôi lợn nhỏ lẻ quy mô hộ gia đình tại tỉnh Thái Nguyên liên tục xảy ra dịch tả lợn Châu Phi do không bảo đảm yêu cầu về cách ly chuồng trại, vệ sinh thú y. Tỷ lệ tiêm phòng vaccine chưa cao, đặc biệt là chưa bảo đảm miễn dịch đối với một số bệnh nguy hiểm như dịch tả lợn Châu Phi.

So với các tỉnh lân cận như Cao Bằng, Lạng Sơn (những nơi đã có ổ dịch công bố diện rộng), mức độ thiệt hại do dịch tả lợn Châu Phi tại Thái Nguyên mới ở giai đoạn cảnh báo sớm. Tuy nhiên, nguy cơ dịch bùng phát tương đối cao do giao thương giữa các địa phương này khá thuận lợi. Nhiều hộ chăn nuôi vẫn chưa nhận thức đầy đủ về mức độ nguy hiểm của dịch, thậm chí có biểu hiện che giấu khi lợn ốm, chết.

Đáng lưu ý, việc quản lý vận chuyển động vật và sản phẩm từ lợn vẫn là một mắt xích yếu. Các tuyến đường nối từ Lạng Sơn, Cao Bằng vào Thái Nguyên còn thiếu các chốt kiểm dịch liên ngành. Hoạt động buôn bán lợn giống, lợn thịt không rõ nguồn gốc tại các chợ dân sinh, cơ sở thu gom, giết mổ nhỏ lẻ vẫn diễn ra, tiềm ẩn nguy cơ phát tán mầm bệnh.

Tại một số xã, phường sau sáp nhập, lực lượng thú y mỏng, chưa đủ nhân lực để theo dõi sát diễn biến ở các hộ chăn nuôi, việc cập nhật báo cáo ổ dịch, điều tra dấu hiệu lâm sàng đôi lúc chưa kịp thời.

Hành động cương quyết, chặn dịch từ gốc

Trước nguy cơ dịch tả lợn Châu Phi lan rộng, chính quyền, ngành chuyên môn ở Thái Nguyên đã có những động thái khẩn trương, đồng bộ. Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh có công văn đề nghị toàn bộ hệ thống chính trị vào cuộc mạnh mẽ, triển khai các biện pháp phòng chống theo quy định.

Sở đã thành lập 2 tổ công tác gồm 73 cán bộ có chuyên môn cao, nhiều kinh nghiệm xử lý ổ dịch đến các xã, phường. Tổ công tác số 1 thực hiện hỗ trợ công tác phòng, chống dịch tại 37 xã phía Bắc; tổ công tác số 2 hỗ trợ phòng chống dịch đối với 55 xã phía Nam. Các tổ công tác trực tiếp đến các xã để kiểm tra, lấy mẫu xét nghiệm và hướng dẫn người chăn nuôi xử lý ổ dịch.

Chi cục Chăn nuôi, Thú y và Thủy sản Thái Nguyên đã ban hành công văn về việc tiếp tục thực hiện các biện pháp phòng, chống dịch, kiểm tra, xử lý việc vứt xác động vật ra môi trường. UBND xã các, phường đã thành lập ban chỉ đạo phòng, chống dịch bệnh, phân công nhiệm vụ cho từng thành viên theo dõi, nắm bắt tình hình dịch bệnh.

Bà Đinh Thị Hồng Chiêm, Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi, Thú y và Thủy sản tỉnh Thái Nguyên cho biết, đơn vị đang tích cực kiểm tra, đôn đốc các địa phương thực hiện nghiêm quy định về phòng, chống dịch tả lợn Châu Phi, đặc biệt là điều kiện để tái đàn, tăng đàn, chăn nuôi an toàn sinh học. Tăng cường kiểm tra, giám sát tình hình dịch bệnh trên đàn gia súc, gia cầm, kịp thời nắm bắt tình hình dịch tại các tỉnh giáp ranh để ứng phó kịp thời.

Cụ thể, các xóm, tổ dân phố xây dựng kế hoạch, kịch bản phòng chống dịch phù hợp với từng khu vực chăn nuôi. Lực lượng thú y cơ sở được củng cố, phối hợp để giám sát tình hình dịch bệnh, hướng dẫn người chăn nuôi biện pháp an toàn sinh học, vệ sinh chuồng trại và xử lý tiêu độc khử trùng.

Người dân được tuyên truyền sâu rộng về nguyên tắc "5 không" trong phòng chống dịch: không giấu dịch, không mua bán lợn bệnh, không giết mổ lợn bệnh, không vứt xác lợn bừa bãi, không sử dụng thức ăn dư thừa chưa qua xử lý nhiệt. Phường Bách Quang giao nhiệm vụ cụ thể cho các đơn vị, xây dựng kế hoạch ứng phó khi chưa có dịch, khi dịch bùng phát và sau khi công bố hết dịch.

Các hộ chăn nuôi trên địa bàn được yêu cầu kê khai tổng đàn, ký cam kết thực hiện nghiêm các biện pháp phòng dịch, tiêm phòng bổ sung vacxin, tuyệt đối không tái đàn khi chưa đủ điều kiện an toàn dịch tễ. Trường hợp tái đàn phải được cơ quan chuyên môn xác nhận, đảm bảo tỷ lệ tiêm phòng đạt tối thiểu theo quy định.

Tỉnh Thái Nguyên cũng đề cao vai trò người đứng đầu trong phòng, chống dịch, Chủ tịch UBND các xã, phường sẽ phải chịu trách nhiệm nếu để dịch bệnh bùng phát do lơ là, chủ quan trong chỉ đạo. Việc báo cáo ổ dịch, công bố dịch và công bố hết dịch được phân cấp rõ ràng đảm bảo phản ứng kịp thời trong mọi tình huống.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Thái Nguyên: Đối với các xã phía Bắc, dịch bệnh vẫn có chiều hướng lây lan, tuy nhiên chủ yếu lợn mắc bệnh, tiêu hủy ở các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ. Tình hình thời tiết bất thường, cùng với tâm lý chủ quan của một bộ phận người chăn nuôi dẫn đến nguy cơ cao lây lan, bùng phát các ổ dịch trên diện rộng.

Tại phường Bách Quang, tỉnh Thái Nguyên, nơi đang có ổ dịch tả lợn Châu Phi, chính quyền đã xác định rõ ba trụ cột chính: Chủ động giám sát - kiểm soát vận chuyển - tuyên truyền nâng cao nhận thức, đồng thời xây dựng chi tiết các phương án ứng phó.