'Cánh đồng công nghệ' - lời giải cho bài toán tăng trưởng xanh

Hệ sinh thái công nghệ trên một cánh đồng

Tại xã Việt Khê, TP Hải Phòng, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hải Phòng vừa phối hợp với Công ty Cổ phần Đại Thành tổ chức hội thảo đầu bờ giới thiệu mô hình "Cánh đồng công nghệ trong sản xuất lúa giảm phát thải khí nhà kính gắn với tăng trưởng xanh".

Mục tiêu của mô hình là giới thiệu, đánh giá hiệu quả bước đầu của các thiết bị công nghệ cao ứng dụng trong sản xuất lúa, đồng thời tạo điều kiện để cán bộ kỹ thuật, doanh nghiệp, hợp tác xã và nông dân tiếp cận trực tiếp với các giải pháp cơ giới hóa, tự động hóa tiên tiến, góp phần nâng cao năng suất, giảm chi phí, bảo vệ môi trường, hướng tới nền nông nghiệp thông minh, phát triển bền vững.

Ông Nguyễn Đức Trường - Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Đại Thành cho biết, ngành nông nghiệp Việt Nam dù đạt được những thành tựu vượt bậc về xuất khẩu, tiếp tục là trụ đỡ của nền kinh tế nhưng đang phải đối mặt với áp lực chưa từng có. Dân số thế giới dự kiến đạt 10 tỷ người vào năm 2050, trong khi nguồn lực đất đai, nhân công cho nông nghiệp ngày càng khan hiếm. Biến đổi khí hậu, dịch bệnh và đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu càng khiến bài toán an ninh lương thực trở nên cấp bách.

Trong bối cảnh đó, nông nghiệp chính xác (Precision Agriculture) và nông nghiệp thông minh không còn là xu hướng mà đã trở thành yêu cầu bắt buộc. Đó là phương pháp canh tác dựa trên việc quan sát, đo lường và phản ứng lại với sự biến động trong từng thửa ruộng nhỏ nhất nhằm tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên và tăng năng suất.

Tại Hải Phòng, sau khi sáp nhập với Hải Dương, thành phố mới với dân số trên 4,66 triệu người và diện tích nông nghiệp rộng lớn đang đứng trước cơ hội và cả thách thức trong việc tái cơ cấu ngành nông nghiệp. Mặc dù tỷ lệ cơ giới hóa ở các khâu làm đất, thu hoạch đã đạt mức rất cao (90 - 100%) nhưng những khâu quyết định đến hiệu quả và chi phí như gieo cấy, chăm sóc, bón phân, bảo quản sau thu hoạch vẫn còn nhiều điểm nghẽn.

Vì vậy, sự ra đời của mô hình "Cánh đồng công nghệ" tại xã Việt Khê do Trung tâm Khuyến nông Hải Phòng chủ trì thực hiện trên quy mô 46,3 ha được xem là hành động cụ thể, là giải pháp cho những yêu cầu cấp thiết từ thực tiễn.

Điều làm nên sự khác biệt của mô hình này không phải là một công nghệ đơn lẻ mà là sự tích hợp đồng bộ của cả một hệ sinh thái công nghệ hiện đại. Ông Nguyễn Đức Trường ví von: “Máy móc hiện đại đã thay thế nhiều công đoạn thủ công nhưng vẫn còn khá ngô nghê, thiếu sự thông minh. Máy cày không biết cày nông sâu theo điều kiện đất, máy cấy không biết đi thẳng hàng tối ưu, máy gặt không tính được năng suất theo vị trí, UAV phun thuốc không ghi lại bản đồ chi tiết…”.

Để giải quyết vấn đề này, theo ông Trường, “bộ não” của cánh đồng công nghệ chính là giải pháp vị trí chính xác thời gian thực DTALS do Công ty cổ phần Đại Thành phát triển. Đây là hệ thống hạ tầng nền tảng, sử dụng tín hiệu từ các hệ thống vệ tinh định vị toàn cầu (GNSS) và các trạm thu mặt đất, qua xử lý hiệu chỉnh để cung cấp thông tin vị trí chính xác đến từng cm cho các thiết bị nông nghiệp.

Trên nền tảng định vị chính xác cao đó, một loạt các ứng dụng công nghệ được triển khai đồng bộ gồm: Máy san phẳng mặt ruộng, thiết bị dẫn đường tự động, máy bay không người lái (drone) Globalcheck, thiết bị cuộn rơm sau thu hoạch, quy trình canh tác giảm phát thải (AWD).

Anh Nguyễn Văn Hùng - người trực tiếp thực hiện mô hình chia sẻ: “Năm 2025, Trung tâm Khuyến nông Hải Phòng hỗ trợ 40% chi phí các thiết bị như máy bay không người lái, máy san phẳng, thiết bị định vị cấy không người lái, máy cuộn rơm…, đó thực sự là những thứ mà các đại điền như chúng tôi đang rất cần. Nó giúp giảm sức lao động, quan trọng hơn là đưa hiệu quả sản xuất lên một tầm cao mới, việc canh tác chính xác và tiết kiệm hơn rất nhiều”.

Tiết kiệm hàng loạt chi phí

Bà Lương Thị Kiểm, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hải Phòng cho biết, mô hình được triển khai bắt nguồn từ những áp lực và thách thức lớn mà ngành nông nghiệp đang phải đối mặt.

Từ sự hỗ trợ của Nhà nước, trực tiếp là Trung tâm Khuyến nông Hải Phòng, mô hình đã đạt kết quả hơn kỳ vọng, giúp giảm 30 - 40% nhân công, tăng năng suất 5 - 10%, tiết kiệm 30 - 40% phân bón, thuốc trừ sâu và giảm 20 - 30% phát thải khí nhà kính. Đây chính là những con số cụ thể, trả lời cho câu hỏi làm thế nào để nông nghiệp tăng trưởng xanh.

Thời gian qua, dù cơ giới hóa nông nghiệp tại Hải Phòng đã có bước phát triển mạnh mẽ ở khâu làm đất và thu hoạch nhưng công đoạn gieo cấy, chăm sóc, sau thu hoạch vẫn còn phụ thuộc nhiều vào lao động thủ công. Những rào cản như chi phí đầu tư cao, diện tích canh tác nhỏ, địa hình không đồng đều, cùng với trình độ kỹ thuật của người dân còn hạn chế đang làm chậm quá trình hiện đại hóa ngành nông nghiệp.

Do đó, mô hình “Cánh đồng công nghệ” không chỉ là một giải pháp khuyến nông tiên tiến mà còn là nền tảng hình thành chuỗi giá trị sản xuất thông minh, kết nối chặt chẽ giữa nông dân – doanh nghiệp – nhà khoa học – chính quyền địa phương, góp phần thúc đẩy nông nghiệp Hải Phòng phát triển toàn diện, bền vững và có giá trị gia tăng cao trong tương lai.

“Mô hình cánh đồng công nghệ không chỉ là bước tiến trong sản xuất lúa mà còn là minh chứng cho chuyển đổi số trong nông nghiệp. Đây là mô hình kiểu mẫu, phù hợp với định hướng phát triển nông nghiệp hiện đại, bền vững và thích ứng với biến đổi khí hậu của Thành phố trong giai đoạn 2025 - 2030".

Mô hình "Cánh đồng công nghệ" do Trung tâm Khuyến nông Hải Phòng chủ trì, triển khai trên quy mô 46,3 ha tại một hộ đại điền. Theo cơ chế hợp tác công - tư, ngân sách Thành phố hỗ trợ 40% kinh phí thiết bị và vật tư, phần còn lại do người dân đối ứng.

Nội dung hỗ trợ tập trung vào các thiết bị công nghệ cao như máy bay không người lái (drone), thiết bị dẫn đường GPS, máy san phẳng mặt ruộng và máy cuộn rơm. Ngoài ra, mô hình còn được hỗ trợ toàn diện về giống, phân bón và các hoạt động đào tạo, chuyển giao kỹ thuật.