Khô bã gấc - Thức ăn tốt cho chăn nuôi

Trong quá trình chế biến dầu gấc có một phụ phẩm có thể làm thức ăn cho lợn và gia cầm, đó là khô bã gấc.

Khô bã gấc là phần màng của hạt gấc sau khi đã chiết dầu, có mầu đỏ đậm, có mùi thơm của bánh bích quy, nếm thấy dễ ăn, bùi béo và hơi ngọt.

Về mặt dinh dưỡng, 1 kg khô bã gấc có 105 g protein, 122 g chất béo và một ít xơ (54 g). Hàm lượng dinh dưỡng của khô bã gấc tương đương với ngô hạt vàng, tuy nhiên chất béo nhiều hơn ngô 2-3 lần. Đặc biệt trong khô bã gấc còn khá nhiều beta-caroten, lycopene và alpha-tocopherol (vitamin E), đặc biệt là lycopene. Kết quả phân tích khô bã gấc của Trung tâm Kiểm nghiệm Vệ sinh An toàn Thực phẩm của Viện Dinh dưỡng cho biết hàm lượng của các chất trên như sau (phiếu kiểm nghiệm số 56/PKN-VDD, ngày 4/1/2008):

* Lycopene gấp 180 lần trong cà chua tươi

Beta - caroten trong khô bã gấc có thể chuyển thành vitamin A trong cơ thể động vật (theo lý thuyết cứ 2 mg β - caroten cho 1 mg vitamin A ở lợn và 3 mg β - caroten cho 1 mg vitamin A ở gà). Nếu tính theo tỷ lệ chuyển đổi trên thì cứ 100 g khô bã gấc có 13,85 mg vitamin A đối với lợn và 9,23 mg vitamin A đối với gà, tương đương với trên 46 ngàn IU vitamin A/lợn hoặc trên 30 ngàn IU vitamin A/gà (0,3 microgram vitamin A tinh thể tương đương 1 IU). So với nhu cầu vitamin A hàng ngày cho lợn và gà thì hàm lượng vitamin A trong 100 g khô bã gấc là rất lớn (nhu cầu vitamin A tính cho 1 kg thức ăn hỗn hợp cho lợn là 6.000 - 8.000 IU, cho gà con là 2.000 IU và gà mái đẻ là 6.000 IU). Vitamin E trong khô bã gấc tuy không cao nhưng với 100 g khô bã gấc cũng đã thỏa mãn 50% nhu cầu hàng ngày về vitamin này cho lợn và gà.

Các vitamin trong khô bã gấc có thể bị mất đi khi bảo quản dự trữ, tuy nhiên nếu sử dụng chất chống oxy hóa như BHT (Butyl hydroxy toluen - một chất bảo quản dùng phổ biến trong thực phẩm và thức ăn chăn nuôi) trộn vào khô bã thì sau 1 tháng dự trữ các vitamin mất không nhiều (β - caroten mất 10%).

Cần đặc biệt chú ý là β - caroten và lycopene trong khô bã gấc còn là những chất nhuộm mầu tự nhiên rẻ tiền và không độc. Thí nghiệm trộn 5 kg khô bã gấc trong 100 kg thức ăn hỗn hợp đem nuôi gà mái đẻ H'mông trong 6 tuần đã thấy đậm độ mầu lòng đỏ trứng đã đạt 11 điểm trong khi lô không bổ sung khô bã gấc, thang mầu chỉ đạt 9,6. Các chỉ tiêu tỷ lệ đẻ, khối lượng trứng không chênh lệch giữa thí nghiệm và đối chứng.

Những thí nghiệm nuôi lợn thịt có khối lượng ban đầu là 28 kg bằng khô bã gấc (lượng khô bã gấc chiếm 5% trong hỗn hợp thức ăn, thí nghiệm kéo dài 84 ngày) thấy rằng khô bã gấc đã giúp lợn tăng trọng 711g/ngày, tỷ lệ chuyển đổi thức ăn (kg thức ăn/kg tăng trọng) là 2,26; trong khi ở lô đối chứng các giá trị này lần lượt là 697g/ngày và 2,36 kg; ngoài ra thịt lợn lô thí nghiệm cũng thấy chắc hơn, tươi mầu hơn so với lợn đối chứng.

Như vậy khô bã gấc hoàn toàn là một nguồn thức ăn tốt cho lợn thịt và gà mái đẻ. Trong khi nguồn nguyên liệu thức ăn đang khan hiếm, giá tăng cao gấp hai ba lần so với 2 năm trước đây, tại sao chúng ta lại bỏ phí một nguồn phụ phẩm quý giá này.

Về phương diện sử dụng khô bã gấc làm chất nhuộm mầu tự nhiên trong thức ăn công nghiệp nhằm làm tăng đậm độ mầu của da và lòng đỏ trứng gà và vịt, tuy cần có thêm thử nghiệm rộng rãi trong sản xuất, nhưng không còn nghi ngờ gì nữa về tính lành cũng như về hiệu quả nhuộm mầu của nó.