Dạy các môn khoa học tự nhiên bằng tiếng Anh: Khó thực hiện!

Do những bất cập nêu trên, nơi nào có đủ điều kiện thì làm trước, nơi nào chưa đủ điều kiện thì làm sau.

Giáo viên dạy môn Hoá bằng tiếng Anh ở lớp chất lượng cao (trường THPT chuyên KHTN-ĐHKHTN-ĐHQGHN)

Việc học tốt ngoại ngữ là nhu cầu thiết yếu đối với mỗi học sinh, sinh viên. Thế nhưng, giảng dạy các môn khoa học tự nhiên (KHTN) bằng ngoại ngữ lúc này đã đủ điều kiện chưa? Giáo viên giảng dạy, chương trình đào tạo của các trường đã hoàn thiện? Và giải pháp đó có bị coi là mạo hiểm không? Tất cả đã được đưa ra bàn luận tại Hội thảo dạy học các môn khoa học bằng tiếng Anh ở các trường THPT chuyên vừa được tổ chức tại Hà Nội.

Theo đề án Phát triển hệ thống trường THPT chuyên giai đoạn 2010-2020 của Bộ GD-ĐT, đến năm 2015, 100% cán bộ quản lý, giáo viên giỏi về chuyên môn, sử dụng thông thạo tin học và thiết bị hiện đại; 20% giáo viên sử dụng thông thạo ngoại ngữ trong giảng dạy, giao tiếp; ít nhất 50% học sinh đạt bậc 3 về ngoại ngữ theo tiêu chí do Hiệp hội các tổ chức khảo thí ngoại ngữ Châu Âu ban hành…

Chương trình dạy: Phải tự “bơi”

Đứng trên bục giảng nhiều năm, song giáo viên Quách Phạm Thuỳ Trang, môn Hóa học trường THPT chuyên ĐHSP – ĐHSP Hà Nội lo ngại khi ở nhiều nước có nền giáo dục tiên tiến như Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc thì áp dụng dạy tiếng Anh trong các trường THPT đạt kết quả chưa được nhiều. Trong khi ở Việt Nam hiện nay, ngành giáo dục đã phải đầu tư rất nhiều cho các chương trình tiên tiến, kết quả chưa dám chắc là đã thực sự tốt. Cũng theo cô giáo Trang, trình độ ngoại ngữ của học sinh chênh lệch nhau, do đó việc dạy và học tiếng Anh không đồng đều, khả năng ngoại ngữ của các học sinh vì thế cũng không giống nhau.

Đặc biệt là trường có phạm vi tuyển sinh rộng như trường THPT chuyên ĐHSP-ĐHQGHN thì sự chênh lệch càng lớn. Ngoài ra hiện nay, chưa có một chương trình cụ thể hay hình thức nào về việc dạy học các môn KHTN bằng bằng tiếng Anh nên sẽ gây khó khăn lớn trong khi giảng dạy. Rồi cả việc hệ thống các kỳ thi của chúng ta (thi ĐH, CĐ, tốt nghiệp THPT...) đều là tiếng Việt. Vậy nếu học sinh chỉ học các kiến thức bằng tiếng Anh nhưng lại phải thi bằng tiếng Việt, điều này liệu rằng có gây thiệt thòi cho học sinh không? Song, lo ngại của cô giáo càng lớn hơn khi ngoài giờ lên lớp bằng tiếng “mẹ đẻ”, các giáo viên phải tự “mò mẫm” xây dựng các bài giảng tiếng Anh cho mình. Thời gian có 24 giờ/ngày, kết hợp cả việc gia đình thì liệu có đảm bảo chất lượng không? Cô giáo Trang kiến nghị, chỉ nên áp dụng dạy tiếng Anh đối với học sinh lớp 11.

Cùng băn khoăn với cô giáo Trang, Th.S Nguyễn Thị Thùy Linh, giáo viên dạy Toán trường THPT Chuyên - Đại học quốc gia Hà Nội cũng cho hay, do chưa có chương trình hướng dẫn việc dạy Toán bằng tiếng Anh nên cô phải tự tìm tài liệu, thử nghiệm phương pháp rồi thăm dò tâm lý học sinh… Do phải “tự bơi” như vậy, nên chất lượng bài giảng bị ảnh hưởng.

Chớ dạy theo phong trào

Trong cương vị hiệu trưởng trường chuyên khoa học tự nhiên - ĐHQG Hà Nội, PGS.TS Nguyễn Vũ Lương thừa nhận, trường chuyên là cơ sở tốt nhất để thực hiện dạy các môn KHTN bằng tiếng Anh bởi họ có nhiều điều kiện để thực hiện. Thế nhưng, hiện nay, kể cả các trường quốc tế VN mang nhiều tính hình thức, chưa có sự hòa nhập giữa nội dung chuyên môn và tiếng Anh vì để mời được các thầy cô giáo nước ngoài có chuyên môn không hề dễ chút nào và tốn rất nhiều tiền.

Lo ngại hơn khi có rất ít giáo viên VN có đủ hai yếu tố cần thiết “chuyên môn và vốn ngoại ngữ". Còn với ngành giáo dục, tuy đầu tư rất nhiều tiền cho các chương trình tiên tiến trên thế giới, nhưng kết quả vẫn phải “chờ” ở tương lai (!?). Nhận định này cũng giống với TS Vi Văn Đính, Vụ Giáo dục Trung học, Bộ GD- ĐT: Tuy đã áp dụng dạy và học môn toán bằng tiếng Anh nhưng hiệu quả chưa cao vì khi dạy bằng tiếng Anh các giáo viên không thể tạo nhiều thách thức rèn luyện kỹ năng tư duy nhận thức ở bậc cao, khác tiếng mẹ đẻ.

Với những bất cập nêu trên, Phó Hiệu trưởng trường THPT chuyên Vĩnh Phúc, Nguyễn Đức Phi kiến nghị rằng mô hình này không nên làm theo “phong trào” mà phải dựa vào thực lực cơ sở vật chất, nguồn nhân lực giảng dạy của từng trường.

Đủ điều kiện thì làm trước

PGS.TS Nguyễn Vũ Lương, Hiệu trưởng Trường THPT chuyên KHTN - ĐHQG Hà Nội đóng góp kinh nghiệm giảng dạy các môn KHTN bằng tiếng Anh từ cấp THPT: Giai đoạn 1 (4 năm đầu): 1 buổi dạy bình thường, 1 buổi dạy bằng tiếng Anh; các hoạt động khác trong trường do học sinh điều khiển đều bằng tiếng Anh; dạy các môn KHTN bằng tiếng Anh cho các lớp chất lượng cao ở phổ thông cơ sở (từ lớp 6). Giai đoạn 2 (2 năm tiếp theo): dạy 50% tiếng Anh ở buổi dạy bình thường (giáo trình bằng tiếng Anh), tập đọc một số tài liệu tiếng Anh; các bộ phận hành chính sử dụng tiếng Anh. Giai đoạn 3 (2 năm): thực nghiệm dạy 100% các môn KHTN bằng tiếng Anh.

Tiếp thu tất cả băn khoăn, vướng mắc trên, Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Vinh Hiển cho hay, đây là một trong những bước đi đầu tiên của việc nâng cao chất lượng giảng dạy trong các trường học, còn phải rút kinh nghiệm trong thời gian tới trước khi đưa vào dạy trong tất cả trường THPT chuyên. Tất cả phải nhằm khắc phục tình trạng học sinh THPT chuyên khi đỗ vào trường chuyên đều dành phần lớn thời gian cho việc ôn thi các môn chuyên nên đa số có trình độ tiếng Anh thấp trong nhiều năm trở lại đây.

Cũng theo Thứ trưởng Nguyễn Vinh Hiển, ngành Giáo dục chưa có chương trình giảng dạy chuyên môn bằng tiếng Anh thống nhất, nên rất cần giáo viên xây dựng chương trình giảng dạy trên cơ sở tham khảo chương trình của nước ngoài. Ông khuyến khích khi giảng dạy chuyên môn bằng tiếng Anh thì nên sử dụng 100% tiếng Anh trong giờ học, không nên dạy kiến thức theo kiểu đọc và dịch vì việc dùng lẫn lộn 2 ngôn ngữ trong giờ học với người học sẽ ảnh hưởng đến khả năng tư duy, cách phát âm. Với những thuật ngữ mới để nhắc cho học sinh biết thì có thể cung cấp nghĩa tiếng Việt dưới dạng chú thích phía cuối các bài.

Về phương pháp dạy học, giáo viên phụ trách giờ dạy bằng tiếng nước ngoài không nên lặp đi lặp lại các hoạt động dạy trong giờ dạy bằng tiếng Việt, có vai trò bổ sung giờ dạy bằng tiếng Việt. Ngoài ra, Thứ trưởng cũng yêu cầu, do những bất cập nêu trên, nơi nào có đủ điều kiện thì làm trước, nơi nào chưa đủ điều kiện thì làm sau. Không thể là nơi nọ chờ nơi kia. Trước hết là thực hiện ở các trường chuyên cấp III và phải lấy chất lượng làm đầu.

Tố Như - Phạm Vinh