| Hotline: 0983.970.780

Việt Nam cần 'chớp thời cơ' bứt phá nuôi biển

Thứ Bảy 14/06/2025 , 15:03 (GMT+7)

Cạn kiệt cá biển toàn cầu mở ra cơ hội vàng để Việt Nam bứt phá, phát triển nghề nuôi biển công nghệ cao và xây dựng ngành thủy sản bền vững.

Tháng 6/2025, một tín hiệu cảnh báo mạnh mẽ từ báo cáo mới nhất của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO): có tới 35,5% quần thể cá biển trên thế giới đang bị khai thác quá mức, chỉ còn 64,5% duy trì ở mức bền vững. Đây là kết quả khảo sát trên hơn 2.570 quần thể cá với sự tham gia của 650 chuyên gia thuộc 90 quốc gia - bức tranh toàn cảnh và chi tiết nhất từ trước đến nay về hiện trạng tài nguyên biển toàn cầu (FAO, 2025).

Những con số này không còn là lời cảnh báo xa vời. Chúng phản ánh thực trạng cấp bách: ở các khu vực như Địa Trung Hải, Đông Nam Thái Bình Dương hay vùng biển Tây Phi, tỷ lệ cá bị khai thác vượt ngưỡng bền vững đã lên tới 50 - 65%.

Cũng theo FAO, các vùng biển từng trù phú này nay đối diện với nguy cơ cạn kiệt, đe dọa sinh kế hàng triệu ngư dân và sự cân bằng sinh thái đại dương.

Xu hướng toàn cầu hiện nay là chuyển dần từ khai thác tự nhiên sang nuôi biển công nghiệp hóa. Ảnh: Forever Oceans.

Xu hướng toàn cầu hiện nay là chuyển dần từ khai thác tự nhiên sang nuôi biển công nghiệp hóa. Ảnh: Forever Oceans.

Trái lại, Bắc Thái Bình Dương hay vùng biển Nam Cực lại là ví dụ điển hình cho việc “quản lý tốt thì tài nguyên phục hồi”: hơn 85 - 90% quần thể cá tại đây được kiểm soát ở mức bền vững, nhờ vào hệ thống giám sát hiện đại và các chính sách dựa trên khoa học.

Khi đại dương không còn là “kho cá vô tận”, nhiều quốc gia phát triển đã thay đổi tư duy. Xu hướng toàn cầu hiện nay là dịch chuyển mạnh từ khai thác tự nhiên sang nuôi biển công nghiệp hóa, xa bờ với quy mô lớn, kiểm soát dịch bệnh và truy xuất nguồn gốc chặt chẽ. Những cường quốc như Na Uy, Trung Quốc, Chile đang đầu tư hàng tỷ USD mỗi năm vào các dự án nuôi biển xa bờ (theo báo cáo của World Bank, 2023 và OECD Fisheries Outlook, 2024). Họ xây dựng hệ sinh thái nuôi cá hồi, cá ngừ, tôm biển với công nghệ tự động hóa, lồng nổi chống bão, cảm biến môi trường, ứng dụng AI và blockchain giúp giám sát mọi mắt xích trong chuỗi giá trị.

Kết quả là, các quốc gia này không chỉ chủ động được nguồn cung, giảm áp lực lên tài nguyên tự nhiên mà còn xuất khẩu thủy sản giá trị cao, trở thành những “đầu tàu” mới của ngành kinh tế biển toàn cầu.

Việt Nam: Địa lợi có, nhưng nhân hòa chưa đủ

Sở hữu hơn 3.260 km bờ biển và hàng nghìn hòn đảo, Việt Nam có điều kiện tự nhiên hiếm nơi nào sánh bằng để phát triển nuôi biển. Cục Thủy sản và Kiểm ngư cho biết, các vùng vịnh kín, nước sâu gần bờ ở Khánh Hòa, Phú Yên, Quảng Ninh đặc biệt phù hợp để nuôi các loài cá có giá trị xuất khẩu như cá bớp, cá chim, cá hồng, tôm hùm.

Các vùng vịnh kín, nước sâu gần bờ ở Khánh Hòa rất phù hợp để nuôi cá bớp. Ảnh: Công Tâm.

Các vùng vịnh kín, nước sâu gần bờ ở Khánh Hòa rất phù hợp để nuôi cá bớp. Ảnh: Công Tâm.

Tuy nhiên, theo Ngân hàng Thế giới, thực tế lại cho thấy ngành nuôi biển mới chỉ chiếm khoảng 4 - 5% tổng sản lượng nuôi trồng thủy sản của cả nước, đa phần vẫn là mô hình nhỏ lẻ, thiếu liên kết chuỗi, rủi ro về dịch bệnh, môi trường và khó kiểm soát chất lượng.

Để thúc đẩy ngành nuôi biển phát triển mạnh mẽ, Việt Nam cần ưu tiên xây dựng các chính sách tín dụng dài hạn và ưu đãi đầu tư, đồng thời hoàn thiện quy hoạch vùng nuôi và thủ tục cấp phép. Việc tạo điều kiện thuận lợi về vốn và hỗ trợ đổi mới sáng tạo sẽ là chìa khóa giúp doanh nghiệp yên tâm đầu tư, mở rộng quy mô sản xuất bền vững.

Tiềm năng kinh tế và lối đi mới

Trong “nguy” có “cơ”. Theo Ngân hàng Thế giới, nếu đầu tư bài bản, ngành nuôi biển Việt Nam hoàn toàn có thể tạo ra 5 - 10 tỷ USD doanh thu mỗi năm, đem lại hàng trăm nghìn việc làm bền vững ven biển.

Vị trí địa lý sát bên các thị trường khổng lồ như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc là một lợi thế lớn, khi các nước này ngày càng khan hiếm nguồn cá tự nhiên và sẵn sàng chi trả cao cho sản phẩm thủy sản nuôi truy xuất nguồn gốc minh bạch, chất lượng cao.

Nhiều hộ trên địa bàn Khánh Hòa nuôi cá, tôm hùm trong lồng HDPE. Ảnh: Công Tâm.

Nhiều hộ trên địa bàn Khánh Hòa nuôi cá, tôm hùm trong lồng HDPE. Ảnh: Công Tâm.

Thực tế, một số mô hình nuôi biển công nghệ cao đã bắt đầu cho thấy tiềm năng rõ rệt: từ cá bớp nuôi lồng HDPE tại Khánh Hòa, Phú Yên (từ báo cáo năm 2023 của Viện Nghiên cứu Nuôi trồng Thủy sản III), nuôi tôm hùm công nghiệp thay thế lồng truyền thống, đến ứng dụng công nghệ cao của các startup như MimosaTEK, T-Fish, eSeaGo đang hỗ trợ người nuôi giám sát môi trường, cảnh báo dịch bệnh và tự động hóa quy trình chăm sóc (Techfest Vietnam thông tin).

Đảo chiều tư duy nghề cá

Thông điệp từ báo cáo FAO 2025 rõ ràng rằng: “Nơi nào có dữ liệu và quản lý tốt, nơi đó nguồn lợi phục hồi.” Đây là lúc Việt Nam cần đảo chiều tư duy, chuyển mạnh từ “đánh bắt cạn kiệt” sang “nuôi biển công nghệ cao” - xu thế không thể đảo ngược trong thế kỷ 21.

Điều kiện đủ để ngành nuôi biển bứt phá là: nhanh chóng ban hành cơ chế thuê biển dài hạn, ưu đãi tín dụng cho nuôi biển công nghiệp, đầu tư mạnh cho nghiên cứu giống, công nghệ môi trường và đào tạo nguồn nhân lực.

Nếu hành động kịp thời, Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành hình mẫu khu vực về phát triển nghề nuôi biển hiện đại, vừa bảo vệ được nguồn lợi thiên nhiên, vừa nâng tầm giá trị xuất khẩu - góp phần xây dựng nền kinh tế biển xanh, bền vững trong tương lai.

Xem thêm
Hỗ trợ người dân chuyển đổi sang chăn nuôi quy mô trang trại

ĐỒNG THÁP Đó là một trong nhiều nhiệm vụ quan trọng của ngành Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đồng Tháp đề ra đến cuối năm 2025.

Liên tiếp phát hiện các ổ dịch tả lợn châu Phi ở Quảng Ngãi

Thời gian gần đây, dịch tả lợn châu Phi diễn biến phức tạp tại Quảng Ngãi với nhiều ổ dịch được phát hiện, hàng trăm con lợn buộc phải tiêu hủy.

Khánh Hòa tạo cú hích cho du lịch nông nghiệp

Khánh Hòa đang hoàn thiện Đề án phát triển du lịch sinh thái giai đoạn 2025 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Chàng trai 22 tuổi mỗi tháng ẵm 20 triệu đồng nhờ nuôi ong chúa giống

CẦN THƠ Hiện mỗi con ong chúa giống do Tạo sản xuất có giá từ 200.000 đồng. Trung bình mỗi tháng Tạo cung cấp ra thị trường khoảng 800 con, thu nhập gần 20 triệu đồng.

Nông nghiệp Hải Phòng kỳ vọng đột phá sau sáp nhập

HẢI PHÒNG Sau hợp nhất, thế mạnh về biển của Hải Phòng và nông nghiệp công nghệ cao của Hải Dương hứa hẹn sẽ tạo ra cực tăng trưởng mới, giúp phát huy được các tiềm năng.

Tuyển chọn được 5 giống khoai lang bản địa ưu tú nhất

Từ hơn 500 giống khoai lang bản địa, các nhà khoa học đã sàng lọc, chọn ra được 5 giống ưu tú nhất theo tiêu chí chất lượng, năng suất, khả năng chống chịu.

Phát triển ngành dược liệu An Giang theo hướng 'đất lành, thuốc quý, sinh kế xanh'

An Giang đang phát triển ngành dược liệu theo hướng bền vững, kết hợp bảo tồn, tạo sinh kế xanh và xây dựng chuỗi giá trị gắn du lịch với y học cổ truyền.

Bình luận mới nhất