Rô phi là một trong những loài cá nước ngọt phổ biến nhất ở nước ta, đặc biệt là rô phi đơn tính và rô phi đỏ (hay còn gọi là cá điêu hồng). Trong quá trình nuôi, yếu tố dinh dưỡng đóng vai trò quyết định đến chất lượng và tốc độ sinh trưởng của cá. Do đó, lựa chọn nguồn thức ăn phù hợp, đảm bảo cân đối dinh dưỡng và thân thiện môi trường, đang trở thành hướng đi quan trọng của ngành thủy sản Việt Nam.
Trong bối cảnh toàn ngành hướng tới phát triển bền vững, việc chuyển đổi nguồn thức ăn sang sử dụng nguyên liệu có tiêu chuẩn quốc tế, nguồn gốc rõ ràng như đậu nành và khô đậu nành Hoa Kỳ được xem là giải pháp chiến lược.
Ông Bùi Ngọc Thanh, Giám đốc Kỹ thuật Thủy sản - Việt Nam, USSEC cho biết, các doanh nghiệp sản xuất thức ăn thủy sản ngày càng chủ động cải tiến công nghệ, công thức dinh dưỡng để đáp ứng nhu cầu tăng trưởng nhanh của nuôi trồng thủy sản. Ảnh: Duy Học.
Thực tế cho thấy, các mô hình áp dụng thức ăn thủy sản có chứng nhận “Đậu nành bền vững” giúp nâng cao chất lượng cá rô phi, giảm chi phí, đồng thời đáp ứng yêu cầu khắt khe từ các thị trường xuất khẩu lớn như Hoa Kỳ, EU và Nhật Bản. Tại huyện Tứ Kỳ (Hải Phòng), trang trại cá rô phi quy mô 7 ha của Viet Nhat Group đang là điểm sáng trong chuỗi sản xuất theo hướng xuất khẩu xanh.
Ông Bùi Ngọc Thanh, Giám đốc Kỹ thuật Thủy sản - Việt Nam, Hội đồng Xuất khẩu Đậu nành Hoa Kỳ (USSEC) cho biết: “Chúng ta đang chứng kiến một xu hướng chuyển đổi xanh rõ rệt trong nông nghiệp nói chung và ngành thủy sản nói riêng. Ngay trong lĩnh vực thức ăn chăn nuôi, thức ăn thủy sản, có thể thấy sự chuyển dịch ngày càng mạnh mẽ theo hướng này, cùng với yêu cầu sử dụng các nguyên liệu thân thiện và bền vững hơn”.
“Và rõ ràng nhất, chúng ta có thể thấy điều đó qua các chứng nhận quốc tế như: GlobalGAP, BAP, ASC... Những bộ tiêu chuẩn này đều không ngừng được cải tiến, với những yêu cầu ngày càng cao đối với nguồn nguyên liệu. Nếu như trước đây, các chứng nhận chủ yếu tập trung vào an toàn vệ sinh thực phẩm và chất lượng sản phẩm, thì nay đã bổ sung thêm nhiều tiêu chí về tính bền vững và trách nhiệm môi trường”, ông Thanh nói thêm.
Ông Thanh lấy ví dụ, ngay trong năm 2025, có thể thấy một sự chuyển dịch khá rõ nét trong ngành thức ăn thủy sản. Đặc biệt, bộ tiêu chuẩn ASC đã quy định rằng, để sản phẩm được cấp chứng nhận ASC, các trại nuôi bắt buộc phải sử dụng thức ăn đạt chứng nhận ASC. Đồng thời, để thức ăn được công nhận đạt chuẩn này, tất cả các nguyên liệu có tỷ lệ sử dụng trên 1% đều phải có truy xuất nguồn gốc rõ ràng và đáp ứng các tiêu chí về bền vững. Đây chính là minh chứng cụ thể cho xu hướng chuyển đổi mạnh mẽ đang diễn ra trong toàn chuỗi sản xuất thủy sản.
Với đậu nành Hoa Kỳ, vấn đề bền vững không phải là mới. Từ những năm 1980, ngành đậu nành Hoa Kỳ đã thực hiện canh tác và sản xuất theo quy trình bảo đảm tính bền vững, duy trì suốt mấy chục năm qua. Mục đích là tạo ra nguồn nguyên liệu cho thức ăn chăn nuôi, thức ăn thủy sản có độ bền vững cao, phát thải carbon thấp và đạt các chứng nhận quốc tế về bền vững. Đây là những yêu cầu của các thị trường hiện nay.
"Chẳng hạn, khi sử dụng đậu nành Hoa Kỳ trong sản xuất thức ăn thủy sản, có thể giúp giảm khoảng 200 kg phát thải carbon trên mỗi tấn thức ăn, góp phần rõ rệt vào mục tiêu giảm phát thải toàn chuỗi", ông Thanh nhấn mạnh.
Bên cạnh đó, đậu nành Hoa Kỳ có độ tiêu hóa cao hơn so với nhiều nguồn đậu nành khác. Chính đặc tính này giúp cá, tôm hấp thu dinh dưỡng tốt hơn, qua đó giảm lượng chất thải ra môi trường và góp phần cải thiện chất lượng môi trường nuôi trồng thủy sản.
Tốc độ tăng trưởng của nuôi trồng thủy sản trên thế giới trong vài thập kỷ qua là hết sức ấn tượng. Ảnh: Duy Học.
Cũng theo ông Thanh, hiện nay, vẫn còn khá nhiều người cho rằng thức ăn thủy sản bắt buộc phải có bột cá hoặc phải được sản xuất từ nguồn bột cá. Tuy nhiên, thực tế đã thay đổi rất nhiều. Ngành sản xuất thức ăn thủy sản đang chuyển dịch mạnh mẽ sang hướng mới, với các doanh nghiệp ngày càng chủ động cải tiến công nghệ và công thức dinh dưỡng để đáp ứng nhu cầu tăng trưởng nhanh của nuôi trồng thủy sản.
Tốc độ tăng trưởng của nuôi trồng thủy sản trên thế giới trong vài thập kỷ qua là hết sức ấn tượng. Chỉ tính riêng trong khoảng 10 năm trở lại đây, từ năm 2014 đến nay, tổng sản lượng nuôi trồng thủy sản toàn cầu đã tăng từ khoảng 74 triệu tấn lên gần 100 triệu tấn, phản ánh mức tăng trưởng mạnh mẽ và liên tục của ngành.
Và tổng sản lượng thức ăn thủy sản toàn cầu hiện đã đạt gần 60 triệu tấn. Nguồn bột cá khai thác từ tự nhiên rõ ràng không thể đáp ứng đủ nhu cầu sản xuất và tăng trưởng của ngành nuôi trồng thủy sản.
“Chính vì thế, đậu nành và khô đậu nành đã trở thành một trong những nguyên liệu quan trọng, có khả năng thay thế hiệu quả bột cá trong công thức thức ăn thủy sản, vừa đảm bảo dinh dưỡng, vừa góp phần phát triển bền vững cho toàn chuỗi sản xuất”, ông Thanh nhấn mạnh.
