Ông Nhữ Văn Cẩn, Phó Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết: “Cá rô phi là đối tượng có tiềm năng rất lớn, tuy nhiên trong suốt thời gian dài vẫn chưa phát triển tương xứng với kỳ vọng. Điểm nghẽn lớn nhất hiện nay nằm ở vấn đề thị trường và cạnh tranh thương mại - những yếu tố có nhiều nội hàm cần được tháo gỡ một cách căn cơ”.
Ông Phạm Anh Tuấn, Ủy viên Ban Thường vụ Hội Thủy sản Việt Nam cho rằng, để ngành cá rô phi Việt Nam bứt phá, còn rất nhiều việc phải làm. Ảnh: Hồng Thắm.
Ông Cẩn lấy ví dụ, để sản xuất có tính cạnh tranh, trước hết chúng ta phải hạ được giá thành. Muốn vậy, cần phát triển sản xuất quy mô lớn, ứng dụng công nghệ, tối ưu vật tư đầu vào và nhiều yếu tố khác nhằm giảm chi phí. Tuy nhiên, với những vấn đề này, Việt Nam đang chịu áp lực cạnh tranh rất lớn từ các quốc gia có điều kiện tự nhiên và lợi thế tương đồng.
Một điểm yếu nữa là ngành hàng cá rô phi của chúng ta vẫn còn manh mún, chưa hình thành được các vùng sản xuất hàng hóa quy mô lớn để bảo đảm sự ổn định về sản lượng và chất lượng. Chính sự phân tán này khiến việc tổ chức chuỗi cung ứng và tiếp cận thị trường còn gặp nhiều khó khăn.
Hơn nữa, công tác phát triển thị trường vẫn còn nhiều hạn chế. Việc đa dạng hóa sản phẩm chế biến, cũng như kỹ năng và kỹ thuật trong khâu tiếp cận, quảng bá và đưa sản phẩm ra thị trường, đặc biệt là thị trường xuất khẩu vẫn chưa được thực hiện hiệu quả như mong đợi, ông Cẩn nói thêm.
Để ngành cá rô phi Việt Nam bứt phá, ông Phạm Anh Tuấn, Ủy viên Ban Thường vụ Hội Thủy sản Việt Nam, cho rằng: “Còn rất nhiều việc phải làm. Trong tất cả các khâu, giống, thức ăn, thị trường... đều còn nhiều vấn đề”.
Ông Tuấn phân tích, về giống, hiện nay chúng ta đã có nguồn giống khá tốt, nhưng vẫn còn hai vấn đề cần được giải quyết. Thứ nhất là phải chủ động sản xuất trong nước để giảm phụ thuộc vào nhập khẩu. Thứ hai là phải tiếp tục nâng cao chất lượng con giống nhằm đáp ứng yêu cầu nuôi thương phẩm.
"Ngoài ra, sản xuất cá rô phi của Việt Nam vẫn đi sau nhiều quốc gia, do đó nếu muốn tạo ra sự khác biệt, chúng ta cần thúc đẩy việc nuôi rô phi trong môi trường nước lợ, mặn. Rõ ràng để làm được điều này, cần phải phát triển giống, tạo ra một dòng giống riêng biệt có ưu thế trong vùng nước lợ, mặn", ông Tuấn nhấn mạnh.
Về thức ăn, hiện nay chi phí thức ăn chiếm tỷ trọng rất lớn, 60-65% tổng chi phí nuôi. Để giảm gánh nặng này, có hai hướng quan trọng. Thứ nhất, nếu có được nguồn giống tốt, hiệu quả chuyển hóa thức ăn sẽ cao hơn, giúp giảm chi phí. Thứ hai, cần xây dựng hệ thống nuôi hợp lý, áp dụng công nghệ và quy trình quản lý để tối ưu lượng thức ăn sử dụng.
Muốn tạo ra sự riêng biệt cho cá rô phi Việt Nam, cần đẩy mạnh phát triển mô hình nuôi cá rô phi trong môi trường nước lợ, mặn. Ảnh: Hồng Thắm.
Còn về thị trường, có hai yếu tố then chốt. Là người đi sau, chúng ta không thể chỉ cạnh tranh bằng giá mà cần tạo ra sản phẩm đặc trưng mang dấu ấn Việt Nam, có thể là cá rô phi chất lượng cao nuôi ở vùng nước lợ, mặn hoặc hướng tới các dòng sản phẩm giảm phát thải, đảm bảo phúc lợi động vật để đáp ứng xu thế tiêu dùng mới.
Bên cạnh đó, thông tin thị trường đóng vai trò đặc biệt quan trọng, giúp ngành tránh lặp lại “vết xe đổ” giữa cung và cầu, đồng thời định hướng sản xuất bền vững và phù hợp với nhu cầu thực tế.
Ông Tuấn nhấn mạnh: “Những vấn đề này buộc chúng ta phải triển khai đồng bộ. Nếu chỉ coi đây là 'cơ hội vàng' rồi người dân ồ ạt nuôi, trong khi thị trường chưa được cân đối cung - cầu, thì rất dễ dẫn đến tình trạng sản lượng tăng mạnh nhưng hậu quả đổ vỡ phía sau cũng không nhỏ”.
“Tóm lại, muốn tạo đột phá cho ngành cá rô phi, cần có một ‘kiến trúc sư trưởng’ để định hướng phát triển tổng thể. Mỗi khâu - từ giống, thức ăn, công nghệ nuôi, chế biến đến thị trường - đều phải có người chịu trách nhiệm và lộ trình rõ ràng. Chỉ khi đó, ngành hàng này mới có thể phát triển bền vững và mang lại hiệu quả thực chất”, ông Tuấn nhấn mạnh.
