Cá rô phi là một trong những mặt hàng đang có sự tăng trưởng mạnh mẽ trong xuất khẩu thủy sản. Bà Nguyễn Thị Thu Hằng, chuyên gia thị trường cá tra của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), cho biết, 8 tháng đầu năm nay, xuất khẩu cá rô phi, bao gồm cả cá diêu hồng (cá rô phi đỏ), đạt hơn 63 triệu USD, tăng 174% so với cùng kỳ năm ngoái. Con số này vượt qua kim ngạch xuất khẩu cá rô phi của Việt Nam trong cả 5 năm qua (từ 2020-2024).
Trong 8 tháng qua, xuất khẩu cá rô phi tăng trưởng tới 3 con số khi đạt 52 triệu USD, tăng 359% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong khi đó, xuất khẩu cá diêu hồng lại giảm 1% và đạt 11 triệu USD.
Nông dân nuôi cá diêu hồng trên sông Hậu. Ảnh: Sơn Trang.
Trong 8 tháng qua, Mỹ là thị trường lớn nhất của cá rô phi Việt Nam, khi chiếm tới 62% tổng kim ngạch xuất khẩu cá rô phi. Việt Nam hiện đang là nhà cung cấp cá rô phi lớn thứ 2 cho thị trường Mỹ, chỉ sau Trung Quốc. Thị trường Mỹ chiếm tới 70% kim ngạch xuất khẩu cá rô phi và chiếm 25% kim ngạch xuất khẩu cá diêu hồng.
Mỹ hiện đang là thị trường nhập khẩu cá rô phi lớn nhất thế giới và đang có xu hướng tăng lên. Cá rô phi đang đứng đầu trong các loài cá thịt trắng được ưa chuộng nhất tại Mỹ, vượt qua cá tuyết cod, cá da trơn. Trong đó, phile cá rô phi đông lạnh là sản phẩm cá rô phi được người Mỹ tiêu thụ mạnh nhất.
Số liệu của Trung tâm Thương mại Quốc tế (ITC) cho thấy, 7 tháng đầu năm nay, nhập khẩu cá thịt trắng của Mỹ đạt hơn 1,1 tỷ USD, tăng 8% so với cùng kỳ năm 2024. Trong đó, nhập khẩu sản phẩm phile cá rô phi đông lạnh là 262 triệu USD, tăng 19% so với cùng kỳ và chiếm 23% trong tổng kim ngạch nhập khẩu cá thịt trắng nói chung.
Trong nhiều năm qua, Trung Quốc luôn là nguồn cung cấp cá rô phi lớn nhất cho thị trường Mỹ. 5 tháng đầu năm nay, Trung Quốc xuất khẩu 368 triệu USD cá thịt trắng (chủ yếu là cá rô phi) sang Mỹ. Việc Mỹ áp thuế cao với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc, trong đó có cá rô phi (mức thuế hiện tại là 55%), đang gây khó khăn không nhỏ tới khả năng cạnh tranh của cá rô phi Trung Quốc tại Mỹ. Đây là cơ hội để Việt Nam đẩy mạnh xuất khẩu cá rô phi vào thị trường này.
Cá rô phi mới thu hoạch. Ảnh: Sơn Trang.
Nhận thấy tiềm năng lớn của cá rô phi, nhiều doanh nghiệp thủy sản, vốn gắn liền với những sản phẩm chủ lực như tôm, cá tra..., cũng đang đầu tư chế biến cá rô phi xuất khẩu. Công ty Cổ phần Chế biến Thủy sản Tài Kim Anh (Cần Thơ) - một doanh nghiệp chuyên chế biến tôm xuất khẩu, đã đầu tư một nhà máy chuyên chế biến cá rô phi tại khu công nghiệp An Nghiệp, với công suất ban đầu 200 tấn/ngày và sẽ mở rộng lên 500 tấn/ngày.
Để có nguồn nguyên liệu ổn định và chất lượng tốt cho nhà máy chế biến cá rô phi, Công ty Cổ phần Chế biến Thủy sản Tài Kim Anh đang xúc tiến liên kết với nông dân để phát triển vùng nuôi trên diện tích 700 ha. Đặc biệt, các rô phi ở đây được nuôi trong nước lợ. Ông Đỗ Ngọc Tài, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Chế biến Thủy sản Tài Kim Anh, cho biết, cá nuôi trong nước lợ ngọt và thơm hơn so với cá nuôi trong vùng nước ngọt.
Theo VASEP, một số công ty khác cũng đang thử nghiệm nuôi cá rô phi trong nước lợ có độ mặn 10–20 phần nghìn, với kết quả rất khả quan khi thịt cá được khách hàng nước ngoài đánh giá cao. Điều này đang mở ra cơ hội cho việc phát triển nuôi cá rô phi trên vùng nước lợ ở ven biển ĐBSCL.
Hiện tại, Việt Nam chưa thể trở thành một trong những nguồn cung chính cho thị trường cá rô phi toàn cầu, nhưng đang có nhiều cơ hội để đẩy mạnh phát triển mặt hàng này nhằm đa dạng hóa sản phẩm thủy sản xuất khẩu. Theo IMARC Group, quy mô thị trường cá rô phi toàn cầu ở mức 8,9 tỷ USD vào năm 2024. IMARC ước tính thị trường này sẽ đạt 11,48 tỷ USD vào năm 2033, với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) là 2,84% trong giai đoạn 2025-2033.
