Gừng trâu - 'vàng xanh' của vùng cực Bắc

Bên ruộng gừng xanh mướt sắp cho thu hoạch ở thôn Thèn Pả (xã Lũng Cú), anh Nguyễn Duy Long, cán bộ Phòng Kinh tế xã Lũng Cú dẫn chúng tôi mục sở thị mô hình trồng gừng đang được người dân Lũng Cú rất hào hứng. Gừng đang là một trong những cây trồng mũi nhọn mang lại hiệu quả kinh tế cao, được người dân và chính quyền xã hết sức quan tâm.

Vài năm trở lại đây, cây gừng trâu (giống gừng bản địa của xã Lũng Cú) được trồng đại trà và ngày càng mở rộng quy mô canh tác. Năng suất cao, được giá, không mất nhiều công chăm bón, ít sâu bệnh, đặc biệt rất phù hợp với khí hậu, thổ nhưỡng vùng cực Bắc là những thế mạnh khiến người dân lựa chọn cây gừng.

Vùng trồng gừng tập trung lớn nhất ở thôn Ma Xí B có diện tích 15ha, gần 100 hộ dân trồng. Vụ gừng năm 2024 được mùa, nhiều hộ dân trúng lớn, thu về hàng trăm triệu đồng. Sau vụ thắng lớn này, nhiều hộ dân đã quyết định bỏ hẳn cây ngô chuyển sang trồng gừng, tăng gấp đôi diện tích.

Anh Mí Pó, Trưởng thôn Ma Xí B cho biết, cây gừng có mặt ở bản từ rất lâu nhưng trước đây bà con chỉ trồng làm gia vị. Củ gừng, lá gừng đều có tác dụng như một vị thuốc. Khi thương lái lên Lũng Cú thu mua gừng với giá cao, nhiều hộ dân đã mạnh dạn chuyển đổi sáng trồng gừng. Thu nhập từ cây gừng đã giúp bà con giải quyết nhiều khó khăn, nhiều hộ học nhau trồng gừng. Ma Xí B dần trở thành vùng chuyên canh gừng ở xã.

Thời gian thích hợp trồng gừng bắt đầu từ khoảng tháng 2 âm lịch. Gừng được trồng tập trung nên thuận tiện cho việc làm đất, xuống giống, chăm sóc. Theo kinh nghiệm, bà con lấy lá cây phủ đất vừa để giữ ẩm, lá cây theo thời gian hoai mục trở thành phân bón giúp tăng độ tơi xốp cho đất, giúp gừng phát triển, năng suất hơn.

Toàn xã Lũng Cú hiện có 15/37 thôn bản trồng gừng với tổng diện tích hơn 150ha. Gừng trồng tập trung nhiều nhất tại các thôn Ma Xí A, Ma Xí B, Khai Hoang, Ngài Trồ, Ma Lé, Tả Giao Khâu, Sáy Sà Phìn, Cẳng Tằng… Với năng suất bình quân đạt trên 30 tấn/ha, giá thương lái thu mua từ 10.000 - 12.000 đồng/kg, mỗi hộ có thể thu hàng trăm triệu đồng/vụ, hiệu quả kinh tế từ trồng gừng được đánh giá cao gấp 3 lần so với trồng ngô.

Để đảm bảo canh tác bền vững, xã Lũng Cú đã tổ chức mở các lớp tập huấn hướng dẫn kỹ thuật trồng, chăm sóc gừng cho người dân, bên cạnh đó đẩy mạnh truyền thông, quảng bá sản phẩm, kết nối tiêu thụ, chế biến giúp đảm bảo đầu ra, nâng cao giá trị cây gừng.

Cán bộ nông nghiệp khuyến cáo bà con canh tác khoa học, theo hướng hữu cơ, bền vững. Vụ này trồng gừng thì vụ sau sẽ trồng cây khác để đất có thời gian phục hồi, hạn chế sâu bệnh, qua đó giảm sử dụng thuốc BVTV, thuận lợi để sản xuất theo hướng hữu cơ, bảo vệ môi trường sinh thái. Gừng là cây rất khỏe, ít sâu bệnh nhưng bị một loại bệnh đặc thù là thối củ. Nếu không vệ sinh đất trồng, xử lý triệt để mầm bệnh thì vụ sau rất dễ bị mắc mầm bệnh từ vụ trước để lại. Do đó khâu vệ sinh, làm đất rất quan trọng.

Theo ông Lương Triệu Luận, Trưởng phòng Kinh tế xã Lũng Cú, địa phương khuyến khích người dân chuyển đổi sản xuất từ trồng ngô sang trồng gừng. Trong định hướng của xã, mũi nhọn chuyển đổi nông nghiệp nhấn mạnh vào 2 yếu tố "3 cây, 3 con”. Theo đó, 3 cây chủ lực đang được triển khai trồng diện rộng là cây gừng, cây lê và cây dược liệu. Trong chăn nuôi, 3 con mũi nhọn là bò, dê, trâu.

Xã Lũng Cú đang phối hợp với các cơ quan chuyên môn xây dựng thương hiệu 'Gừng bản địa Lũng Cú', khuyến khích canh tác theo hướng hữu cơ, theo tiêu chuẩn VietGAP, có bao bì, nhãn mác, truy xuất nguồn gốc. Đồng thời kêu gọi các cơ sở chế biến, xuất khẩu hình thành tổ hợp tác trồng gừng để liên kết sản xuất, tiêu thụ. Nếu đầu ra ổn định, cây gừng sẽ là mũi nhọn kinh tế, giúp bà con Lũng Cú vươn lên thoát nghèo bền vững.