Là một trong những đơn vị đầu tiên tham gia mô hình thí điểm quy trình canh tác thuộc Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp, HTX nông nghiệp Hưng Lợi ở xã Đại Ngãi (TP Cần Thơ) đã tạo bước chuyển lớn trong canh tác của xã viên.
Ông Phạm Hoàng Trân, thành viên HTX Hưng Lợi cho biết, trước đây bà con trồng lúa theo cách truyền thống, mỗi hecta gieo sạ từ 120 - 150kg lúa giống. Giờ đây, khi thực hiện theo quy trình Đề án đưa ra, lượng giống giảm chỉ còn 60kg/ha. Đặc biệt, nhờ kết hợp đồng bộ từ sạ thưa, giảm giống, vùi phân, bón phân đúng thời điểm và quản lý nước hợp lý, lượng phân bón đã giảm khoảng 30% so với các vụ trước.
Cánh đồng đang triển khai quy trình canh tác lúa chất lượng cao, phát thải thấp của HTX Hưng Lợi (xã Đại Ngãi, TP Cần Thơ). Ảnh: Kim Anh.
Việc thay đổi quy trình canh tác không chỉ giúp xã viên giảm vật tư đầu vào mà còn tác động lớn đến môi trường và sức khỏe đất, trong đó khâu quản lý nước đóng vai trò then chốt. Xã viên được hỗ trợ lắp đặt thiết bị cảm biến môi trường tại ruộng, số liệu hiển thị trực tiếp trên điện thoại giúp bà con chủ động điều tiết nước. Nhờ vậy lúa cứng cây, rễ ăn sâu, giảm đổ ngã và hạn chế thất thoát sau thu hoạch.
Tại xã Đại Ngãi (trước đây là xã Long Phú), điều kiện sản xuất lúa chịu ảnh hưởng của xâm nhập mặn, do đó bà con chỉ sản xuất 2 vụ/năm. Trước khi HTX Hưng Lợi ra đời, nông dân gặp nhiều khó khăn trong khâu tiêu thụ. Nhất là những thời điểm giá lúa cao, nông dân muốn bán được lúa phải thông qua 2 - 3 thương lái.
Ông Nguyễn Văn Út - xã viên HTX nhớ lại: “Khi chưa có HTX, bà con ai làm nấy bán, thương lái nói bao nhiêu thì chịu bấy nhiêu. Từ khi vào HTX, có nơi tiêu thụ ổn định, bà con yên tâm hơn nhiều”. Hiện toàn bộ 1ha đất của ông Út đều sản xuất theo quy trình lúa chất lượng cao, phát thải thấp. Lãnh đạo HTX luôn tiên phong thực hiện khâu liên kết tiêu thụ với doanh nghiệp, nhờ đó đến nay đầu ra lúa của xã viên rất ổn định.
Ông Trương Văn Hùng - Giám đốc HTX Hưng Lợi (bên phải) mạnh dạn xây dựng mối liên kết tiêu thụ bền vững lúa ST25 với doanh nghiệp hơn 5 năm qua. Ảnh: Kim Anh.
Theo ông Trương Văn Hùng - Giám đốc HTX Hưng Lợi, sự chủ động đầu tư cơ giới hóa đã tạo lợi thế lớn cho HTX. Các khâu từ làm đất, gieo sạ, chăm sóc đến thu hoạch đều có máy móc hỗ trợ, giảm đáng kể công lao động. Đặc biệt, rơm rạ sau thu hoạch được thu gom tập trung. Rơm được cuộn lại sử dụng làm phân hữu cơ, thức ăn chăn nuôi hoặc nguyên liệu trồng nấm. Điều này không chỉ giúp xã viên giảm chi phí mà còn giải quyết dứt điểm tình trạng đốt rơm - nguyên nhân lớn gây phát thải khí nhà kính.
Giai đoạn 2020 - 2025, HTX Hưng Lợi đã triển khai 7 mô hình sản xuất lúa tiên tiến với tổng diện tích 410ha, tiêu biểu như mô hình sản xuất lúa hữu cơ (104ha); mạ khay – máy cấy (50ha); mô hình chứng nhận VietGAP (35,5ha); mô hình trình diễn giống mới và mô hình thuộc Đề án 1 triệu ha lúa với hơn 220ha sau 4 vụ… Các mô hình đều mang lại hiệu quả rõ rệt, giúp nông dân giảm chi phí sản xuất, nâng cao lợi nhuận.
Hiện HTX Hưng Lợi có 538 thành viên, sản xuất 609ha lúa. Trong đó phần lớn diện tích áp dụng quy trình canh tác lúa chất lượng cao, phát thải thấp. Ảnh: Kim Anh.
Những năm gần đây, HTX Hưng Lợi xác định liên kết tiêu thụ là yếu tố quyết định hiệu quả sản xuất. Ban Giám đốc HTX thường xuyên tổ chức họp tổ sản xuất, tuyên truyền thực hiện Nghị định 98/2018/NĐ-CP về liên kết chuỗi. Trong 5 năm trở lại đây, HTX đã ký kết các hợp đồng liên kết trên 1.600ha lúa, sản lượng trên 11.000 tấn.
Đáng chú ý, từ năm 2020 đến nay, HTX đã duy trì liên kết giúp tiêu thụ ổn định sản phẩm lúa ST25 với Công ty cổ phần Gạo Ông Thọ với diện tích khoảng 120 ha/năm. Doanh nghiệp chốt giá trước thu hoạch 7 - 10 ngày và thu mua với giá cao hơn thị trường 200 - 300 đồng/kg. Dù mức chênh lệch không lớn nhưng đã tạo được sự ổn định, minh bạch và bền vững, yếu tố quan trọng để “giữ chân” nông dân.
Giám đốc HTX Hưng Lợi cho biết thêm, trước đây nhiều doanh nghiệp từng liên kết bao tiêu sản phẩm với HTX nhưng lại chưa đặt vấn đề liên kết lâu dài, chỉ làm trong một vài vụ. Mối liên kết với Công ty cổ phần Gạo Ông Thọ được xây dựng dựa trên sự tin tưởng và phối hợp nhịp nhàng nên bà con rất yên tâm.
Ông Hùng rút ra bài học kinh nghiệm, liên kết muốn thành công trước tiên phải thay đổi được cách nghĩ và cách làm của nông dân. Đồng thời, HTX phải ứng dụng hiệu quả các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, xây dựng các tiêu chuẩn, thương hiệu cho lúa gạo, từ đó mới có thể nâng cao khả năng cạnh tranh.
Từ năm 2024, dịch vụ máy cuộn rơm của HTX Hưng Lợi đã phục vụ trên 80% diện tích lúa của thành viên và 55% diện tích ngoài HTX. Ảnh: Kim Anh.
Với HTX Hưng Lợi, việc lựa chọn những lĩnh vực kinh doanh cần thiết như dịch vụ nông nghiệp đã tạo doanh thu khá ổn định. Đặc biệt, yếu tố HTX đặt lên hàng đầu là phát huy quyền làm chủ của xã viên, xác định trách nhiệm chung trong sản xuất, kinh doanh, công khai tài chính, minh bạch là cơ sở vững chắc cho sự đoàn kết thống nhất, hướng tới tối đa hóa lợi ích cho các thành viên. Từ đó xây dựng HTX Hưng Lợi có tiềm lực mạnh, tranh thủ được ngoại lực, tạo ra cơ hội cho các thành viên nâng cao hiệu quả kinh tế.
HTX Hưng Lợi là tổ chức kinh tế tập thể duy nhất của TP Cần Thơ vừa được Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường tặng Bằng khen vì có thành tích xuất sắc trong thực hiện các phong trào thi đua yêu nước giai đoạn 2021 - 2025 nhân kỷ niệm 80 năm ngày truyền thống ngành Nông nghiệp và Môi trường.
Thành tích này là minh chứng cho hành trình nhiều năm nỗ lực đổi mới tư duy sản xuất, liên kết thị trường và tiên phong trong thực hiện mô hình sản xuất lúa chất lượng cao, phát thải thấp.
