Trong bối cảnh nông nghiệp Việt Nam chuyển mình mạnh mẽ theo hướng tăng trưởng xanh, giảm phát thải và phát triển bền vững, hệ thống khuyến nông được xác định là lực lượng nòng cốt đưa chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước vào thực tiễn, góp phần tri thức hóa nông dân, thúc đẩy kinh tế nông nghiệp và xây dựng nông thôn hiện đại, văn minh.
Tri thức hóa nông dân gắn với phát triển xanh
Thực hiện các nghị quyết của Trung ương về phát triển nông nghiệp, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và kinh tế tư nhân, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia xác định đổi mới toàn diện công tác khuyến nông là yêu cầu cấp thiết. Nếu trước đây khuyến nông chủ yếu tập trung chuyển giao kỹ thuật thì nay phải trở thành cầu nối hiệu quả giữa nhà khoa học, doanh nghiệp, hợp tác xã và nông dân, giúp nông dân làm chủ tri thức, thị trường và công nghệ.
Khuyến nông là cầu nối quan trọng đưa tri thức, khoa học công nghệ đến nông dân, HTX. Ảnh: Kim Anh.
Khuyến nông không chỉ hướng dẫn làm nông mà phải đồng hành cùng nông dân, nâng cao năng lực sản xuất hàng hóa, quản trị chuỗi giá trị, chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu và hội nhập thị trường quốc tế. Tư duy kinh tế nông nghiệp trở thành nền tảng để tái định vị vai trò của khuyến nông trong kỷ nguyên số.
Đổi mới khuyến nông gắn liền với nhiệm vụ tri thức hóa nông dân, giúp nông dân không chỉ biết kỹ thuật mà còn hiểu về kinh tế, quản trị và thị trường. Hoạt động đào tạo, tập huấn chuyển từ dạy kỹ thuật sang huấn luyện sản xuất, kinh doanh, giúp nông dân làm chủ chuỗi giá trị từ sản xuất đến tiêu thụ, hướng tới mô hình nông dân chuyên nghiệp, sáng tạo và bền vững.
Bên cạnh đó, khuyến nông phải trở thành hạt nhân trong kết nối các chủ thể của chuỗi giá trị nông nghiệp, thúc đẩy liên kết sản xuất và tiêu thụ, lan tỏa mô hình hiệu quả, huy động nguồn lực xã hội cho phát triển nông nghiệp xanh, giảm phát thải và bảo vệ môi trường sinh thái.
Thời gian tới, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia xác định bốn hướng đột phá trong công tác khuyến nông: Tăng cường năng lực hệ thống khuyến nông các cấp theo hướng tinh gọn, hiệu quả, gắn trách nhiệm với thực tiễn địa phương. Phân cấp, phân quyền đi đôi với nâng cao năng lực thực thi. Phát huy cơ chế phối hợp giữa khuyến nông nhà nước, doanh nghiệp và cộng đồng theo chuỗi ngành hàng.
Bên cạnh đó, đổi mới nội dung và phương pháp hoạt động, chuyển trọng tâm từ hỗ trợ kỹ thuật sang tư vấn phát triển sản xuất, kinh doanh nông nghiệp xanh và bền vững. Các chương trình khuyến nông phải gắn với đào tạo nghề, phát triển sản phẩm OCOP, du lịch nông nghiệp, nông nghiệp đô thị và truyền thông đa phương tiện, đa ngôn ngữ để tiếp cận người dân vùng sâu, vùng xa.
Đẩy mạnh chuyển đổi số trong công tác khuyến nông. Trung tâm Khuyến nông Quốc gia đang xây dựng nền tảng khuyến nông số tích hợp dữ liệu vùng trồng, nhật ký điện tử, truy xuất nguồn gốc, kết nối chuyên gia - nông dân - doanh nghiệp. Ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn (Big Data) trong dự báo sâu bệnh, thời tiết, giá cả, hỗ trợ ra quyết định sản xuất.
Cuối cùng, xã hội hóa mạnh mẽ công tác khuyến nông, huy động doanh nghiệp, hợp tác xã, nhà khoa học, tổ chức chính trị - xã hội cùng tham gia. Thúc đẩy hợp tác công - tư (PPP) trong đào tạo, trình diễn mô hình, cung cấp dịch vụ khuyến nông; phát triển phong trào “nông dân giúp nông dân”, khuyến khích chia sẻ tri thức và lan tỏa sáng kiến từ cộng đồng.
Cầu nối tri thức cho nông nghiệp hiện đại
Công tác khuyến nông muốn phát triển bền vững cần có cơ chế, chính sách đồng bộ. Việc rà soát, sửa đổi các văn bản pháp luật, chế độ đãi ngộ, tuyển dụng và đào tạo cán bộ khuyến nông phải được triển khai quyết liệt, gắn với yêu cầu chuyển đổi số và phát triển kinh tế nông nghiệp.
Việc rà soát, sửa đổi các văn bản pháp luật, chế độ đãi ngộ, tuyển dụng và đào tạo cán bộ khuyến nông phải được triển khai quyết liệt, gắn với yêu cầu chuyển đổi số và phát triển kinh tế nông nghiệp. Ảnh: Kim Anh.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường tiếp tục đóng vai trò điều phối, hướng dẫn chuyên môn, kết nối nguồn lực giữa các cấp, các địa phương. Các tỉnh, thành cần chủ động bố trí nguồn lực, tổ chức lại hệ thống khuyến nông phù hợp với thực tiễn, đảm bảo hiệu quả và tính linh hoạt trong hỗ trợ người dân, doanh nghiệp.
Đổi mới khuyến nông không chỉ là nhiệm vụ chuyên môn mà còn là yêu cầu chính trị quan trọng trong triển khai các nghị quyết của Đảng về phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn. Dưới sự lãnh đạo toàn diện của các cấp ủy, sự đồng hành của doanh nghiệp và người dân, hệ thống khuyến nông sẽ tiếp tục phát huy vai trò nòng cốt – đồng hành cùng nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp trong hành trình xây dựng nền nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh.
Nhân kỷ niệm 80 năm Ngành Nông nghiệp và Môi trường và Đại hội Thi đua yêu nước lần thứ I, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức chuỗi sự kiện kéo dài từ tháng 7 đến tháng 12/2025. Trong đó, trọng tâm là lễ Kỷ niệm 80 năm ngành Nông nghiệp và Môi trường và Đại hội Thi đua yêu nước lần thứ I, tổ chức sáng 12/11/2025 tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia (Hà Nội) với hơn 1.200 đại biểu tham dự. Báo Nông nghiệp và Môi trường sẽ truyền hình trực tiếp sự kiện này.
