Ngày 28/10, tại tỉnh Đắk Lắk, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia phối hợp với Sở NN-MT tỉnh Đắk Lắk tổ chức tọa đàm “Phát huy vai trò khuyến nông trong phát triển bền vững cây trồng chủ lực (cà phê, hồ tiêu và sầu riêng…) vùng Tây Nguyên”.
Triển khai nhiều mô hình hiệu quả
Theo Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng đặc thù, Tây Nguyên đã và đang trở thành trung tâm sản xuất nông sản hàng hóa lớn của cả nước. Những năm gần đây, một số cây trồng chủ lực của vùng gồm cà phê, hồ tiêu, sầu riêng… cho giá trị kinh tế cao, góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế - xã hội các tỉnh vùng Tây Nguyên cũng như góp phần vào tăng trưởng GDP của cả nước.
Ông Đặng Bá Đàn, Phó Trưởng Văn phòng thường trực phía Nam (Chi nhánh Tây Nguyên) - Trung tâm Khuyến nông Quốc gia phát biểu tại tọa đàm. Ảnh: Tuấn Trần.
Tuy nhiên, sản xuất nông nghiệp ở Tây Nguyên vẫn còn những tồn tại. Vì vậy việc phát huy vai trò của hệ thống khuyến nông trở nên cấp thiết, không chỉ hỗ trợ nông dân ứng dụng tiến bộ kỹ thuật, chuyển đổi cơ cấu cây trồng hợp lý mà còn gắn kết chuỗi giá trị, phát triển sản xuất theo hướng bền vững, thích ứng và có trách nhiệm với môi trường.
Ông Đặng Bá Đàn, Phó Trưởng Văn phòng thường trực phía Nam (Chi nhánh Tây Nguyên) - Trung tâm Khuyến nông Quốc gia cho biết: Những năm qua, khuyến nông đã triển khai nhiều hoạt động cụ thể, đa dạng, phù hợp với đặc thù ở Tây Nguyên như: Mô hình trình diễn, tập huấn, tham quan học tập; phát triển vùng nguyên liệu gắn với liên kết sản xuất - thị trường; chuyển đổi tư duy từ sản xuất sang tư duy kinh tế nông nghiệp; ưu tiên hỗ trợ vùng đặc thù; tăng cường truyền thông, số hóa, tổ khuyến nông cộng đồng.
Cùng với đó, công tác khuyến nông đã ghi dấu ấn ở một số mô hình, dự án cây trồng chủ lực tại Tây Nguyên như: Đề án tái canh cà phê ở tây nguyên giai đoạn 2021 - 2025; mô hình canh tác cà phê thông minh - thích ứng với biến đổi khí hậu; các mô hình liên kết vùng nguyên liệu cà phê bền vững; mô hình canh tác tiên tiến cho cây sầu riêng và cà phê (Better Life Farming); mô hình canh tác hữu cơ (cà phê, hồ tiêu…); mô hình trồng xen trong vườn cà phê.
Công tác khuyến nông đã ghi dấu ấn ở một số mô hình, dự án cây trồng chủ lực tại Tây Nguyên.
Trong đó, mô hình canh tác cà phê thông minh - thích ứng với biến đổi khí hậu do Công ty cổ phần Phân bón Bình Điền phối hợp với Viện Khoa học Kỹ thuật Nông lâm nghiệp Tây Nguyên (WASI) và Trung tâm Khuyến nông Quốc gia triển khai tại 5 tỉnh Tây Nguyên bước đầu cho thấy năng suất cao hơn đối chứng trên 15% (niên vụ 2023 - 2024), dự kiến năm 2025 năng suất sẽ còn cao hơn.
Cầu nối phát triển cây trồng chủ lực
Theo ông Đinh Văn Đang, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh Đắk Lắk, những năm qua, công tác khuyến nông trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận, góp phần quan trọng vào việc nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả sản xuất nông nghiệp, đặc biệt là đối với các cây trồng chủ lực như cà phê, hồ tiêu, sầu riêng và một số cây ăn quả khác. Đây là minh chứng rõ nét cho vai trò cầu nối giữa khoa học - công nghệ và thực tiễn sản xuất của nông dân trong tiến trình tái cơ cấu ngành nông nghiệp của tỉnh.
Tại tỉnh Gia Lai, hệ thống khuyến nông từng bước được xây dựng, hoàn thiện và phát triển đến cơ sở. Khuyến nông không chỉ là cầu nối tri thức giữa nhà khoa học và nông dân mà còn là lực lượng tiên phong trong chuyển đổi tư duy sản xuất, góp phần thúc đẩy nền nông nghiệp địa phương phát triển theo hướng hiện đại, bền vững và hiệu quả.
Hoạt động khuyến nông đã góp phần quan trọng trong việc chuyển giao các tiến bộ kỹ thuật, xây dựng và nhân rộng mô hình sản xuất bền vững, tăng năng suất, chất lượng và giá trị gia tăng cho các cây trồng chủ lực. Nhiều vùng sản xuất chuyên canh gắn với các tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP, 4C, hữu cơ... được hình thành, góp phần phát triển vùng nguyên liệu ổn định.
Khuyến nông là lực lượng tiên phong trong chuyển đổi tư duy sản xuất cho nông dân.
Đối với tỉnh Lâm Đồng, nông nghiệp tiếp tục giữ vai trò nền tảng trong cơ cấu kinh tế, đóng góp trên 40% GRDP toàn tỉnh. Trong đó, các vùng chuyên canh cây trồng chủ lực đang từng bước được mở rộng, ứng dụng công nghệ cao, sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP, hữu cơ và hình thành chuỗi giá trị khép kín.
Trước thách thức về biến đổi khí hậu, biến động giá nông sản và yêu cầu ngày càng cao về tiêu chuẩn bền vững, hệ thống khuyến nông của Lâm Đồng đã triển khai nhiều mô hình, giải pháp kỹ thuật và liên kết chuỗi giá trị thiết thực nhằm hỗ trợ nông dân nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm và thu nhập, đồng thời hướng tới sản xuất nông nghiệp xanh, bền vững và thích ứng với biến đổi khí hậu.
Hiện đại hóa công tác khuyến nông
Ông Đặng Bá Đàn, Phó Trưởng Văn phòng thường trực phía Nam (Chi nhánh Tây Nguyên) - Trung tâm Khuyến nông Quốc gia cho rằng, việc phát huy vai trò khuyến nông tại các tỉnh Tây Nguyên là hết sức cần thiết nhằm phát triển bền vững các cây trồng chủ lực, góp phần ổn định đời sống, tăng thu nhập cho người sản xuất.
Trung tâm Khuyến nông Quốc gia đề xuất một số nhiệm vụ chính để phát triển bền vững cây trồng chủ lực ở Tây Nguyên như: Xây dựng các mô hình mẫu canh tác cây trồng bền vững; nâng cao vai trò kết nối, thúc đẩy liên kết chuỗi giá trị; góp phần quản lý vùng trồng, truy xuất nguồn gốc; tăng cường năng lực tổ chức, mạng lưới khuyến nông; đồng hành cùng chuyển đổi số nông nghiệp; đẩy mạnh các hoạt động đào tạo tập huấn và thông tin tuyên truyền.
Về phía doanh nghiệp, đại diện Công ty cổ phần Phân bón Dầu khí Cà Mau (PVCFC) cho rằng, công tác khuyến nông cần đẩy mạnh kết nối, thúc đẩy việc ứng dụng khoa học - công nghệ vào sản xuất nông nghiệp, đặc biệt là với các cây trồng chủ lực.
Nhằm hỗ trợ nông dân khu vực Tây Nguyên ứng dụng công nghệ hiện đại trong sản xuất, Phân bón Cà Mau đã phát triển và tích hợp AI chẩn đoán sâu bệnh và thiếu dinh dưỡng trực tiếp trên ứng dụng 2 Nông với độ chính xác cao, hoàn toàn miễn phí. Hiện nay chức năng chẩn đoán có thể phát hiện 22 loại sâu bệnh hại trên 4 cây trồng (cà phê, tiêu, sầu riêng, lúa) và 8 triệu chứng thiếu dinh dưỡng trên tiêu và cà phê.
Các đại biểu dự tọa đàm. Ảnh: Tuấn Trần.
Đối với việc hiện đại hóa công tác khuyến nông, Công ty Enfarm Agritech cho biết đã phát triển bộ giải pháp cảm biến đất và nền tảng quản lý trang trại Enfarm giúp nông dân “hiểu đất – hiểu cây”, giúp cán bộ khuyến nông có công cụ đo đạc, tư vấn chính xác hơn. Cán bộ khuyến nông có thể cho nông dân xem số liệu về đất của mình, giúp việc tư vấn trở nên trực quan, sinh động và thuyết phục hơn. Đây là công cụ tác nghiệp hiện đại, giúp chuyển đổi hoạt động khuyến nông truyền thống sang khuyến nông dựa trên dữ liệu.
Bên cạnh đó, doanh nghiệp cũng mong muốn có sự phối hợp chặt chẽ giữa khu vực công - tư trong công tác khuyến nông. Theo đại diện Công ty TNHH Bayer Việt Nam, để hướng tới nền nông nghiệp xanh, giảm phát thải và bền vững, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa khu vực công - tư, đặc biệt là với hệ thống khuyến nông quốc gia - lực lượng nòng cốt chuyển giao tiến bộ kỹ thuật đến nông dân.
Công ty TNHH Bayer Việt Nam cho biết, năm 2024, Công ty ra mắt dự án Better Life Farming tại Đắk Lắk và Lâm Đồng trên cây sầu riêng và cà phê và sẽ mở rộng trên cây hồ tiêu. Các đối tác trong khối công có Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, trung tâm khuyến nông các địa phương, Viện Khoa học kỹ thuật Nông lâm nghiệp Tây Nguyên, các đối tác khối tư có Zara, Netafim.
Năm 2025 Bayer đã ký hợp tác với Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật xây dựng mô hình sản xuất sầu riêng bền vững, đảm bảo an toàn thực phẩm. Đến nay, Bayer đã xây dựng được 15 mô hình trên cây sầu riêng và 13 mô hình trên cây cà phê.
