Giảm nghèo ở xã Ngọc Thiện, tỉnh Bắc Ninh, không bắt đầu bằng những dự án lớn hay nguồn lực đầu tư dàn trải, mà đi từ điều cốt lõi: trang bị kiến thức sản xuất cho người nông dân, giúp họ làm chủ khoa học kỹ thuật, biết lựa chọn cây trồng, vật nuôi phù hợp và chủ động tìm đầu ra cho sản phẩm. Từ nền tảng đó, nhiều mô hình kinh tế hiệu quả đã ra đời, trở thành “đòn bẩy” để người dân thoát nghèo và vươn lên làm giàu ngay trên chính đồng đất quê hương.
Nông dân Ngọc Thiện ứng dụng cơ giới hóa vào sản xuất vụ đông. Ảnh: Phạm Minh.
Xã Ngọc Thiện vốn là một trong những vùng sản xuất nông nghiệp trọng điểm của huyện Tân Yên cũ. Sau khi sáp nhập các xã Ngọc Thiện, Ngọc Vân, Song Vân, Ngọc Châu và Việt Ngọc, địa bàn xã được mở rộng, dân số đông hơn, đồng thời tiềm năng phát triển nông nghiệp cũng ngày càng rõ nét. Với hơn 5.200 ha đất canh tác, trong đó phần lớn diện tích được sử dụng trồng lúa chất lượng cao, ngô, rau màu, khoai tây và cây ăn quả, Ngọc Thiện có lợi thế lớn để phát triển nông nghiệp hàng hóa nếu biết tổ chức sản xuất khoa học.
Nhận thức rõ điều này, chính quyền xã Ngọc Thiện đã xác định tập huấn, chuyển giao khoa học kỹ thuật là khâu then chốt trong công tác giảm nghèo. Thông qua các lớp tập huấn do xã phối hợp với Hội Nông dân, Hội Phụ nữ tổ chức, người dân từng bước thay đổi tư duy sản xuất, chuyển từ làm theo kinh nghiệm sang làm nông nghiệp có tính toán, có định hướng thị trường.
Một trong những cây trồng mang lại hiệu quả rõ nét là ngô ngọt, ngô nếp. Hiện toàn xã có hơn 150 ha ngô, tập trung ở nhiều thôn, trong đó thôn Đồng Lạng là điểm sáng. Qua khảo sát thực tế, hàng chục hộ dân trong thôn trồng từ 5-8 sào ngô, cho thu nhập vượt trội so với nhiều loại cây trồng truyền thống.
Chia sẻ về hiệu quả từ việc áp dụng kỹ thuật vào sản xuất, bà Hoàng Thị Thịnh, một trong những hộ trồng nhiều ngô ở thôn Đồng Lạng cho biết, vụ này gia đình bà trồng 8 sào ngô ngọt. Hiện bà đã thu hoạch hơn một nửa diện tích, sản lượng đạt trên 400 kg/sào, với giá bán 17.000 đồng/kg, mang lại nguồn thu đáng kể. Theo bà Thịnh, ngô là cây dễ trồng, chi phí đầu tư thấp, trong khi đầu ra ổn định do có thương lái đến thu mua tận ruộng, vì vậy gia đình bà những năm gần đây không ngừng mở rộng diện tích.
Nhiều hộ dân ở xã Ngọc Thiện làm giàu từ nghề nuôi cá giống. Ảnh: Phạm Minh.
Không chỉ trồng trọt, chăn nuôi và nuôi trồng thủy sản cũng đang mở ra hướng làm giàu bền vững cho nhiều hộ dân. Từ các lớp tập huấn do Hội Nông dân xã tổ chức, nhiều hộ đã mạnh dạn đầu tư, mở rộng quy mô sản xuất. Điển hình là gia đình ông Nguyễn Văn Lượng, thôn Trung. Sau khi tham dự lớp tập huấn kiến thức nông nghiệp, ông Lượng có thêm kinh nghiệm trong chăm sóc và quản lý ao nuôi, từng bước mở rộng mô hình nuôi cá giống.
Từ ao nuôi nhỏ lẻ ban đầu, đến nay gia đình ông Lượng đã đầu tư mở rộng diện tích lên hơn 3 ha, chuyên cung cấp cá giống cho khách hàng ở nhiều tỉnh, thành phố lân cận. Ông Lượng chia sẻ: “Trước đây, tôi nuôi cá giống chủ yếu theo kinh nghiệm, diện tích ao nhỏ nên hiệu quả chưa cao. Từ khi được tập huấn, việc sản xuất giảm được rủi ro, thị trường ổn định hơn, mỗi năm gia đình tôi có nguồn thu hàng trăm triệu đồng”.
Thực tế cho thấy, các lớp tập huấn không chỉ giúp người dân nâng cao kỹ thuật, mà còn tạo niềm tin để họ mạnh dạn đầu tư, mở rộng sản xuất. Đây chính là yếu tố quan trọng giúp nhiều hộ nghèo, cận nghèo ở Ngọc Thiện từng bước ổn định thu nhập và thoát nghèo bền vững.
Từ nền tảng đó, xã Ngọc Thiện đang hướng tới hình thành vùng sản xuất nông nghiệp chuyên canh, chất lượng cao. Hiện năng suất lúa bình quân đạt 56-58 tạ/ha; giá trị thu nhập trên một đơn vị diện tích canh tác đạt từ 170-175 triệu đồng/ha/năm, tăng rõ rệt so với những năm trước. Cùng với trồng trọt, chăn nuôi phát triển theo hướng trang trại, gia trại tập trung, ứng dụng an toàn sinh học. Toàn xã hiện có hơn 86 nghìn con lợn, gần 600 nghìn con gia cầm và hàng trăm ha mặt nước nuôi trồng thủy sản theo hướng thâm canh, bán thâm canh, mang lại nguồn thu nhập ổn định cho người dân.
Người dân thôn Đồng Lạng, xã Ngọc Thiện chăm sóc ngô. Ảnh: Phạm Minh.
Việc quy hoạch vùng sản xuất tập trung cũng tạo điều kiện để xã đầu tư đồng bộ hệ thống giao thông nội đồng, thủy lợi, điện sản xuất, qua đó giảm chi phí đầu vào, nâng cao hiệu quả kinh tế. Các vùng sản xuất lớn từng bước thu hút doanh nghiệp, hợp tác xã tham gia liên kết, bao tiêu sản phẩm, góp phần ổn định đầu ra, hạn chế tình trạng nông dân bỏ ruộng như trước đây.
Trong thời gian tới, xã Ngọc Thiện tiếp tục xác định tập huấn, chuyển giao kỹ thuật là giải pháp xuyên suốt. Cùng với đó là đẩy mạnh tích tụ ruộng đất, mở rộng vùng sản xuất tập trung, tăng cường liên kết giữa nông dân - hợp tác xã - doanh nghiệp để sản xuất theo chuỗi giá trị, giảm thiểu rủi ro “được mùa rớt giá”. Mục tiêu giai đoạn 2026-2030, tốc độ tăng trưởng nông nghiệp đạt 10-12%/năm, thu nhập bình quân đầu người trên 80 triệu đồng/năm.
Từ những lớp tập huấn tưởng chừng giản dị, Ngọc Thiện đã và đang mở ra con đường thoát nghèo bền vững, nơi người nông dân không chỉ đủ ăn, đủ sống mà còn có thể làm giàu từ chính nghề nông - nghề gắn bó lâu đời với quê hương.
