Gà trống thiến mở hướng thoát nghèo

Từ gà ngắn ngày vất vả đến lựa chọn gà trống thiến

Buổi sáng đầu đông, tiết trời se lạnh, khi những giọt sương mai còn đọng trên lá, tôi tìm đến nhà chị Phan Thị Huyền, thôn Ruồng Cái, xã Tiên Lục, tỉnh Bắc Ninh. Bước vào trong sân, điều đầu tiên khiến tôi dừng lại vài giây là… không có mùi chăn nuôi. Một căn nhà gỗ cổ 4 gian, yên ắng, hoàn toàn không gợi lên hình dung về nơi đang nuôi cả gà và vịt với quy mô lớn. Chị Huyền mỉm cười, bảo rằng bí quyết nằm ở hệ thống biogas kết hợp bể lắng bốn ngăn, lọc sạch đến mức nước thải “nhìn xuống còn thấy đáy”.

Giữa câu chuyện râm ran bên ấm trà, chị chia sẻ, năm 2006, khi còn ở khu nhà trong, chị Huyền bắt đầu nuôi gà theo thói quen truyền thống: gà ngắn ngày, nuôi hơn ba tháng là xuất chuồng. Nhà chật, chuồng sát nhà ở, mùa nắng mùi bốc lên, mùa mưa bệnh lây lan. Mỗi năm ba lứa, mỗi lứa hàng vạn con, tưởng rằng lớn về số lượng thì kinh tế sẽ khá lên, nhưng lợi nhuận chẳng được bao, trong khi công chăm, rủi ro dịch bệnh, giá cả lên xuống khiến chị nhiều phen lao đao.

Sau khi chuyển ra khu đất mới năm 2015, không gian thoáng hơn nhưng cách nuôi vẫn cũ, thu nhập chỉ dừng ở mức “đủ sống”. Mãi đến năm 2023, một cơ hội mở ra khi chị tham gia lớp tập huấn của Phòng Nông nghiệp & PTNT và Hội Nông dân huyện Lạng Giang (Bắc Giang cũ). Ở đó, chị lần đầu được tiếp cận kỹ thuật nuôi gà trống thiến nuôi dài ngày, mô hình cho giá trị cao hơn, ít rủi ro hơn và đặc biệt phù hợp với những hộ có điều kiện chuồng trại rộng.

“Tôi nghe họ phân tích bài bản, tự nhiên sáng cả đầu. Cách nuôi gà thiến khác hoàn toàn, mà thị trường lại ưa lắm”, chị Huyền kể.

Từ lớp tập huấn trở về, chị bắt đầu bằng một lứa nhỏ, rồi nhân dần lên 1.000 con mỗi lứa, 2 lứa/năm. Gà nở trứng được đưa về úm ngay: mười ngày đầu giữ nhiệt 33-35°C, ngày 21 hoàn tất vắc-xin. Đến 25 ngày tuổi, công đoạn quan trọng nhất là thiến gà, chi phí 7.000 đồng/con, phải làm đúng kỹ thuật để con vật khỏe và ít mất sức.

Sau thiến, đàn gà trở nên hiền đến lạ. “Nó ít chạy, ít đánh nhau nên ăn cũng ít hơn”, chị giải thích. Cả nghìn con mà mỗi ngày chỉ tiêu thụ khoảng một tạ ngô. Sự khác biệt nằm ở cân bằng năng lượng, gà thiến không tiêu hao nhiều, thịt lại thơm, mềm, da giòn, giá bán cao hơn hẳn gà trống thường.

Đàn gà được nuôi 6-8 tháng đạt 3,8-4 kg/con. Với giá bán bình quân 150.000 đồng/kg, một lứa đạt doanh thu khoảng 600 triệu đồng, lãi ròng gần 400 triệu đồng. Nếu nuôi đủ một năm, gà thiến còn đạt mức giá 180.000-250.000 đồng/kg, thị trường khách quen đã đợi sẵn.

Gà thiến giúp chị Huyền bước sang một trang mới: ít rủi ro, ít vất vả nhưng giá trị cao gấp nhiều lần gà ngắn ngày.

Điều đặc biệt là chị tự làm cám, không phụ thuộc thị trường cám viên: cá thu mua về nghiền nhỏ, trộn rỉ mật, ủ men vi sinh. Cám thơm, tốt cho đường ruột, dễ tiêu hóa, đàn vật nuôi khỏe hơn, chi phí giảm mạnh.

“Nhờ lớp tập huấn mà tôi biết làm cám ủ men. Không học, chắc em vẫn đang loay hoay với gà ngắn ngày mãi”, chị nói.

Đa dạng mô hình - mở hướng thoát nghèo

Bên cạnh gà, chị Huyền nuôi cả vịt thương phẩm - mỗi lứa 10.000 con, nuôi 35 - 37 ngày là xuất. Đây là “dòng tiền nhanh”, giúp xoay vòng vốn giữa các lứa gà thiến cần “đầu tư dài ngày” mang giá trị cao hơn. Nhưng vịt chỉ là phụ, còn gà thiến mới là điểm tựa kinh tế lâu dài.

Câu chuyện của chị Huyền cho thấy một quy luật đơn giản nhưng quan trọng: giảm nghèo bền vững không đến từ sự may rủi, mà từ tiếp cận thông tin và thay đổi mô hình sản xuất. Nếu không có lớp tập huấn ở Lạng Giang, chị sẽ không biết đến kỹ thuật thiến gà đúng ngày tuổi, không biết làm cám ủ men, cũng không dám bước sang mô hình nuôi dài ngày.

Nhìn lại, mỗi bước đi của chị đều gắn với học hỏi: học kỹ thuật úm gà, học cách kiểm soát bệnh, học đến cả cách ủ men thức ăn. Từ đó mới tạo được sản phẩm có giá trị cao, đầu ra ổn định, đủ sức trở thành hình mẫu mô hình sinh kế nông thôn.

Từ quy mô chăn nuôi sạch, có hệ thống xử lý môi trường bài bản, quỹ đất vẫn còn, gia đình chị Huyền mong muốn xin chuyển đổi mục đích sử dụng đất, xây thêm chuồng trại, mở rộng khu nuôi gà trống thiến - mô hình đang mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt sau nhiều năm bấp bênh với gà ngắn ngày.

Phó Bí thư xã Tiên Lục, ông Nguyễn Mạnh Hùng, cho biết: “Phát triển kinh tế nông hộ cũng là nhiệm vụ phát triển kinh tế tại địa phương. Hộ nào làm ăn bài bản, đảm bảo công tác môi trường, xã luôn tạo điều kiện để mở rộng quy mô. Mục tiêu là tạo vùng chăn nuôi sạch, giúp bà con tăng thu nhập một cách bền vững, nâng giá trị kinh tế Tiên Lục”.

“Hộ làm ăn bài bản như chị Huyền, xã sẵn sàng hỗ trợ hướng dẫn thủ tục đất đai”, ông Hùng nhấn mạnh.

Trang trại “không mùi” của chị Phan Thị Huyền không chỉ khác lạ ở sự sạch sẽ, mà còn khác ở tư duy. Từ một hộ chăn nuôi chật chội, vất vả với gà ngắn ngày, chị đã dám thay đổi, dám tiếp cận tri thức mới để đi lên bằng mô hình gà trống thiến - một hướng làm kinh tế hiệu quả và bền vững. Và khi kỹ thuật đã vững, khi môi trường đã sạch, thì việc xin chuyển đổi đất, mở rộng trang trại cũng trở thành con đường sáng, góp phần tạo động lực mới cho kinh tế xã Tiên Lục.