Quản lý sức khỏe cây trồng giúp cà phê tăng năng suất 10 - 15%

Ngày 14/10, Trung tâm Khuyến nông tỉnh Đắk Lắk phối hợp với Công ty TNHH Bayer Việt Nam tổ chức tọa đàm về mô hình quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp (IPHM) trên cây cà phê vối với thông điệp: “Hương cà phê - Dấu tay nữ nông gia”.

Nâng cao sức khỏe cây cà phê

Phát biểu khai mạc tọa đàm, ông Đinh Văn Đang, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh Đắk Lắk bày tỏ kỳ vọng thông qua chương trình IPHM, tư duy và lối canh tác cây cà phê của nông dân được nâng cao, bảo vệ môi trường sinh thái.

Theo Trung tâm Khuyến nông tỉnh Đắk Lắk, những năm gần đây, biến đổi khí hậu với các hiện tượng thời tiết cực đoan đã và đang làm suy giảm năng suất, chất lượng cà phê, đặc biệt ở các vùng canh tác lâu năm, đất đai thoái hóa. Thời tiết thay đổi cũng tạo điều kiện thuận lợi cho sâu bệnh hại cây cà phê phát triển mạnh và khó kiểm soát, làm tăng việc sử dụng thuốc BVTV, tăng chi phí sản xuất cũng như ảnh hưởng đến sức khỏe người dân và cộng đồng.

Để ứng phó với những thách thức đó, Trung tâm Khuyến nông Đắk Lắk đã phối hợp với Công ty TNHH Bayer Việt nam triển khai mô hình trình diễn quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp trên cây cà phê vối với thông điệp “Hương cà phê - Dấu tay nữ nông gia”. Mục tiêu mô hình là đánh giá hiệu quả của phương pháp canh tác hiện đại giúp hỗ trợ sinh trưởng cây trồng, phòng ngừa dịch hại, đồng thời hỗ trợ nữ nông dân tiếp cận với kiến thức, kỹ thuật mới về sản xuất nông nghiệp ứng phó với biến đổi khí hậu và giảm thiểu sâu bệnh.

Mô hình quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp được triển khai từ tháng 7 - 12/2025, thực hiện trên cây cà phê vối giai đoạn kinh doanh với quy mô 4 ha ở 4 vườn đại diện tại các xã Ea Kar, Ea M’Droh, Phú Xuân và Ea Khăl thuộc tỉnh Đắk Lắk. Chỉ tiêu theo dõi bao gồm sinh trưởng, phát triển số đốt dự trữ, tỷ lệ quả rụng, tỷ lệ cành khô, tỷ lệ bệnh rỉ sắt, năng suất.

Theo Trung tâm Khuyến nông tỉnh Đắk Lắk, nội dung thực hiện mô hình gồm có việc đánh giá hiệu quả các giải pháp quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp trên cây cà phê vối; và hỗ trợ, tư vấn kỹ thuật cho các nữ nông dân trong hoạt động sản xuất nông nghiệp và các hoạt động khác của gia đình.

Năng suất tăng 10 - 15%

Ông Đinh Văn Đang, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh Đắk Lắk cho biết: Thời gian qua, Trung tâm đã phối hợp với các đơn vị, doanh nghiệp xây dựng nhiều mô hình trình diễn và tổ chức các lớp tập huấn chuyển giao tiến bộ khoa học công nghệ cho nông dân, trong đó phối hợp với Công ty TNHH Bayer Việt nam triển khai mô hình trình diễn quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp trên cây cà phê vối.

Theo ông Đang, sau 2 tháng triển khai các mô hình trình diễn với nguyên tắc "3 giảm" (thuốc bảo vệ thực vật, phân bón, chi phí đầu tư), "3 tăng" (năng suất, chất lượng và hiệu quả kinh tế), đã đem lại hiệu quả thiết thực.

Sau khi áp dụng giải pháp hai lần phun thuốc, đã hạn chế được sự phát sinh, phát triển của bệnh rỉ sắt trên vườn cây. Vết bệnh khô dần, không bị lan rộng, các bào tử nấm bị teo, khô, mất khả năng lây lan, phát tán. Phần lớn các lá đã bị bệnh được ghi nhận không còn bào tử nấm bám dính dưới bề mặt lá, trong khi các lá bị bệnh trên công thức đối chứng xuất hiện dày đặc các bào tử nấm bệnh (là phần tử lây lan, phát tán của bệnh), các lá non mới không xuất hiện bệnh.

Theo dõi thực tế cho thấy việc áp dụng phương pháp xử lý đã thành công trong việc giảm thiểu bệnh khô cành, khô quả và rụng quả non. Phần lớn trên vườn không phát hiện thêm các đốt cành và chùm quả bị khô, hiện tượng rụng quả xanh giảm từ 40 - 60% trên toàn diện tích thí nghiệm.

Việc áp dụng quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp giúp cây cà phê sinh trưởng, phát triển khoẻ, tăng khả năng chống chịu với điều kiện bất lợi của môi trường, giúp cây lưu giữ quả tốt, cho năng suất cao hơn. Dự kiến năng suất cà phê trong mô hình đạt 3,3 - 4,7 tấn/ha, cao hơn đối chứng của nông dân (3 - 4,3 tấn/ha), tương đương mức tăng từ 10 - 15%.

Khẳng định vai trò nữ nông gia

Về vai trò của phụ nữ trong triển khai mô hình, Trung tâm Khuyến nông tỉnh Đắk Lắk cho biết: Trên 4 mô hình triển khai, cả 4 nữ nông dân đều tham gia vào tất cả các hoạt động sản xuất trên vườn, biết xây dựng kế hoạch và thực hiện các công việc sản xuất của gia đình. Việc tham gia mô hình đã giúp chị em có thêm kiến thức mới về kỹ thuật chăm sóc cà phê trong tình hình mới.

Việc triển khai mô hình quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp trên cây cà phê vối đã tạo cơ hội cho chị em phụ nữ được tiếp cận và áp dụng kiến thức hiện đại vào sản xuất kết hợp với chăm sóc sức khỏe nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống và vai trò của mình trong gia đình, đồng thời phản ánh nỗ lực, vai trò của phụ nữ trong việc xây dựng gia đình bền vững và phát triển nông nghiệp tiến bộ.

Bà Đặng Thị Thủy, Phó Giám đốc Sở NN-MT tỉnh Đắk Lắk cho rằng, điều đáng mừng nhất là phụ nữ hiện nay không còn đứng ngoài chuỗi sản xuất mà đã trở thành nhân tố chính trong việc chăm sóc, quản lý vườn cà phê. Mô hình quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp trên cây cà phê vối với thông điệp “Hương cà phê - Dấu tay nữ nông gia” nhằm khẳng định vai trò của nữ nông gia trong sản xuất cà phê bền vững, bảo vệ môi trường và giảm thiểu tác động tiêu cực từ canh tác cà phê.

“Bình đẳng giới không chỉ là khẩu hiệu mà là hành động - điều kiện tiên quyết trong phát triển kinh tế - xã hội bền vững, nhất là trong mỗi gia đình nông dân. Để thúc đẩy phát triển bền vững ngành cà phê, cần phải nâng cao vai trò và vị thế của nữ nông dân”, bà Đặng Thị Thủy nhấn mạnh.