Nền tảng sản xuất lúa gạo bền vững
Năm 2025, Trung tâm Khuyến nông An Giang phối hợp với các địa phương, doanh nghiệp và hợp tác xã triển khai nhiều mô hình canh tác lúa theo tiêu chuẩn SRP (Sustainable Rice Platform – Nền tảng lúa gạo bền vững). Đây là bộ tiêu chí canh tác lúa được quốc tế công nhận, hướng đến giảm phát thải khí nhà kính, sử dụng tài nguyên hiệu quả, bảo vệ môi trường và nâng cao thu nhập cho người trồng lúa.
Canh tác lúa theo tiêu chuẩn SRP góp phần thay đổi tư duy sản xuất của nông dân từ lấy sản lượng làm trung tâm sang lấy hiệu quả và bền vững làm mục tiêu. Ảnh: Trung Chánh.
SRP không chỉ đơn thuần là quy trình kỹ thuật mà là một hệ sinh thái canh tác toàn diện. Từ khâu làm đất, gieo sạ thưa, sử dụng giống xác nhận, áp dụng tưới nước ngập - khô xen kẽ (AWD), quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) đến sử dụng phân bón hợp lý, giảm thuốc bảo vệ thực vật, tất cả đều nhằm mục tiêu giảm chi phí, tăng hiệu quả, giảm tác động tới môi trường.
TS Lê Văn Dũng, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông An Giang cho biết, mô hình canh tác lúa theo tiêu chuẩn SRP được đơn vị triển khai tại nhiều vùng sản xuất lúa trọng điểm của tỉnh, đặc biệt là các địa phương tham gia Đề án phát triển 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp. Qua thực tế, hiệu quả của mô hình ngày càng được khẳng định, chi phí đầu tư giảm từ 10 - 20%, lượng nước tưới giảm 20 - 30%, phân bón và thuốc bảo vệ thực vật giảm đáng kể, trong khi năng suất lúa vẫn ổn định, thậm chí tăng nhẹ so với phương thức canh tác truyền thống.
Quan trọng hơn, canh tác SRP góp phần thay đổi tư duy sản xuất của nông dân từ lấy sản lượng làm trung tâm sang lấy hiệu quả và bền vững làm mục tiêu. Người trồng lúa từng bước tiếp cận với sản xuất xanh, tuần hoàn, thân thiện với môi trường và thích ứng tốt hơn trước những biến đổi khó lường của thời tiết.
Hình thành chuỗi giá trị lúa gạo
Không dừng lại ở khâu sản xuất, Trung tâm Khuyến nông An Giang xác định phát triển lúa SRP phải gắn với tổ chức lại sản xuất theo chuỗi giá trị. Vì vậy, các mô hình SRP hiện nay đều được triển khai thông qua hợp tác xã, tổ hợp tác, có sự liên kết chặt chẽ với doanh nghiệp thu mua, chế biến và xuất khẩu.
Sản xuất lúa theo tiêu chuẩn SRP giúp nông dân nâng cao thu nhập nhờ hình thành vùng nguyên liệu tập trung, đáp ứng tốt nhu cầu thị trường. Ảnh: Trung Chánh.
Hợp tác xã Thủy Nông (xã An Biên) được Trung tâm Khuyến nông An Giang chọn tham gia mô hình với quy mô diện tích 50ha, có 30 hộ thành viên tham gia. Điểm nhấn của mô hình là áp dụng quy trình canh tác lúa trên nền đất nuôi tôm theo tiêu chuẩn SRP kết hợp sử dụng giống lúa chất lượng cao ST25, giảm mật độ gieo sạ, tăng cường phân bón hữu cơ và humic, hạn chế phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật.
Đầu vụ, nông dân tham gia mô hình được tập huấn bài bản về kỹ thuật canh tác lúa SRP, ghi chép nhật ký đồng ruộng, quản lý dịch hại theo hướng sinh học và canh tác thân thiện với môi trường. Cuối vụ doanh nghiệp bao tiêu đầu ra với giá cao hơn thị trường từ 200 - 400 đồng/kg.
Kết quả, chi phí sản xuất trong mô hình giảm gần 2,4 triệu đồng/ha nhờ giảm lượng giống gieo sạ, cắt giảm phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật, lợi nhuận cao hơn khoảng 5 triệu đồng/ha so với sản xuất truyền thống. Nhờ đó thu nhập của người trồng lúa được nâng lên rõ rệt, đời sống từng bước ổn định, bền vững hơn.
Không chỉ mang lại lợi ích kinh tế, mô hình còn tạo chuyển biến rõ nét về nhận thức của nông dân trong sản xuất lúa bền vững. Việc tăng cường sử dụng phân hữu cơ giúp cải thiện độ phì của đất, giảm ô nhiễm môi trường đất và nước, góp phần duy trì hệ sinh thái tôm - lúa ổn định. Quy trình sản xuất theo tiêu chuẩn SRP cũng giúp nông dân tiếp cận yêu cầu thị trường, từng bước hình thành vùng nguyên liệu tập trung, có khả năng truy xuất nguồn gốc và liên kết tiêu thụ.
Thời gian tới, Trung tâm Khuyến nông An Giang tiếp tục phối hợp với các địa phương mở rộng diện tích canh tác lúa theo tiêu chuẩn SRP gắn với chuyển đổi số trong nông nghiệp. Song song đó tăng cường đào tạo, tập huấn cho cán bộ kỹ thuật cơ sở và nông dân, xây dựng đội ngũ khuyến nông viên cộng đồng làm lực lượng nòng cốt tại địa bàn.
Việc nhân rộng mô hình sản xuất lúa tiêu chuẩn SRP không chỉ góp phần thực hiện mục tiêu phát triển nông nghiệp xanh, bền vững mà còn là giải pháp quan trọng để An Giang thích ứng với biến đổi khí hậu, giảm phát thải khí nhà kính. Đây cũng là nền tảng để nâng cao chất lượng hạt gạo, xây dựng thương hiệu lúa gạo An Giang trên thị trường trong nước và xuất khẩu.
