Cà Mau trước thách thức của biến đổi khí hậu
Ngày 29/10 tại Cà Mau, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia phối hợp với Sở Nông nghiệp và Môi trường Cà Mau tổ chức Diễn đàn Khuyến nông @ nông nghiệp với chủ đề “Giải pháp sinh kế thích ứng và giảm thiểu rủi ro thiên tai tại cộng đồng”.
Diễn đàn là dịp để các nhà quản lý, nhà khoa học, doanh nghiệp và người dân cùng trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm, nhân rộng các mô hình sinh kế hiệu quả, thích ứng với biến đổi khí hậu (BĐKH) ở Cà Mau nói riêng và ĐBSCL nói chung. Mục tiêu hướng tới là tìm ra những hướng đi mới, những giải pháp khả thi giúp nông dân sống tốt hơn trên vùng đất ngập mặn, chủ động trước tác động của nước biển dâng và phát triển ngành hàng tôm theo hướng xanh – thông minh – bền vững.
Ông Lê Quốc Thanh (đứng), Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia phát biểu tại diễn đàn. Ảnh: Trọng Linh.
Ông Phan Minh Chí, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Cà Mau cho biết: Cà Mau là thủ phủ tôm của cả nước. Hiện toàn tỉnh có hơn 427.000 ha nuôi trồng thủy sản, trong đó 420.000 ha nuôi tôm, chiếm gần 40% tổng diện tích nuôi tôm cả nước.
Cơ cấu nuôi tôm khá đa dạng, trong đó 34.500 ha nuôi thâm canh và siêu thâm canh; 197.000 ha quảng canh cải tiến; gần 185.000 ha nuôi quảng canh kết hợp như tôm – rừng, tôm – lúa, tôm – cua – cá... Năm 2024, sản lượng tôm của tỉnh ước đạt 566.000 tấn, chiếm trên 45% sản lượng tôm cả nước.
Tuy nhiên, cùng với những kết quả đáng tự hào, Cà Mau cũng đang phải đối mặt với nhiều thách thức nghiêm trọng do biến đổi khí hậu. Nước biển dâng và xâm nhập mặn ngày càng sâu vào nội đồng, ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt và sản xuất. Toàn tỉnh hiện có hơn 30.000 ha đất nông nghiệp bị nhiễm mặn, riêng mùa khô 2019 - 2020 có hơn 14.000 ha bị thiệt hại gần như mất trắng.
Tình trạng sạt lở bờ biển, bờ sông cũng diễn biến phức tạp. Năm 2025, toàn tỉnh có 402 điểm sạt lở với tổng chiều dài 629 km. Từ năm 2011 đến nay, sạt lở đã làm mất khoảng 6.250 ha đất và rừng phòng hộ, nhiều hộ dân phải di dời, nhiều công trình hư hỏng nặng. Hạn hán và thiếu nước ngọt vào mùa khô ngày càng gay gắt, riêng mùa khô 2023 - 2024 có hơn 2.600 hộ dân thiếu nước sinh hoạt...
Ông Phan Minh Chí, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Cà Mau cho biết, hiện toàn tỉnh có hơn 427.000 ha nuôi trồng thủy sản, trong đó 420.000 ha nuôi tôm. Ảnh: Trọng Linh.
Những con số đó cho thấy Cà Mau đang chịu sức ép rất lớn từ biến đổi khí hậu và rủi ro thiên tai, đòi hỏi địa phương phải chủ động hơn nữa trong việc thích ứng, chuyển đổi sinh kế theo hướng bền vững và thân thiện với môi trường.
Hướng tới sinh kế xanh, bền vững
Thời gian qua, tỉnh Cà Mau đã triển khai nhiều mô hình sinh kế thích ứng hiệu quả như: Mô hình nuôi tôm thâm canh, siêu thâm canh tuần hoàn; mô hình tôm – rừng, tôm – lúa hữu cơ, nuôi đa loài kết hợp; mô hình nuôi sinh thái, tuần hoàn, giảm phát thải khí nhà kính. Cùng với đó, địa phương tăng cường quản lý nguồn nước, bảo vệ rừng ngập mặn, liên kết chuỗi giá trị và chứng nhận vùng nuôi bền vững theo các tiêu chuẩn quốc tế.
Ông Nguyễn Thành Nam, đại diện Cục Quản lý đê điều và Phòng chống thiên tai (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho rằng: Bên cạnh việc triển khai các mô hình sinh kế thích ứng BĐKH, việc nâng cao năng lực cho cộng đồng đóng vai trò hết sức quan trọng nhằm giúp người dân chủ động hơn trong công tác phòng, chống và giảm nhẹ rủi ro thiên tai.
Theo Trung tâm Khuyến nông Cà Mau, BĐKH là thách thức hiện hữu và lâu dài, song cũng là cơ hội để tái cơ cấu nền kinh tế nông nghiệp theo hướng bền vững hơn. Việc phát triển và nhân rộng các mô hình sinh kế thích ứng không chỉ giúp người dân ổn định đời sống mà còn góp phần bảo vệ môi trường, nâng cao giá trị sản phẩm và tạo động lực cho tăng trưởng kinh tế bền vững của tỉnh.
Qua diễn đàn, Trung tâm Khuyến nông Cà Mau kiến nghị Chính phủ và các bộ, ngành quan tâm, ưu tiên phân bổ nguồn lực từ các chương trình mục tiêu quốc gia về ứng phó BĐKH và phát triển bền vững cho vùng ĐBSCL nói chung và tỉnh Cà Mau nói riêng. Đồng thời đề xuất hỗ trợ địa phương trong việc kêu gọi đầu tư, hợp tác quốc tế về khoa học – công nghệ và tài chính xanh.
Ngày 28/10, đoàn công tác của Trung tâm Khuyến nông Quốc gia đã tham quan mô hình nuôi tôm thẻ chân trắng thích ứng với hạn hán, xâm nhập mặn tại xã Vĩnh Hậu, tỉnh Cà Mau. Ảnh: Trọng Linh.
Ông Lê Quốc Thanh, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia nhấn mạnh: Trong bối cảnh thiên tai, hạn mặn và BĐKH ngày càng tác động mạnh đến đời sống và sản xuất nông nghiệp, hệ thống khuyến nông Việt Nam tiếp tục khẳng định vai trò là người bạn đồng hành tin cậy của nông dân, mang khoa học kỹ thuật đến từng vùng, từng hộ, giúp cộng đồng thích ứng linh hoạt và phát triển bền vững.
Ông Thanh khẳng định trong tương lai, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia không chỉ là “người hướng dẫn kỹ thuật” mà còn là người bạn đồng hành cùng nông dân vượt qua khó khăn, giúp mỗi vùng, mỗi hộ sản xuất tìm được hướng đi phù hợp trong điều kiện BĐKH.
Trước đó, ngày 28/10, đoàn công tác của Trung tâm Khuyến nông Quốc gia đã tham quan mô hình nuôi tôm thẻ chân trắng thích ứng với hạn hán, xâm nhập mặn tại xã Vĩnh Hậu, tỉnh Cà Mau. Đây là mô hình tiêu biểu trong việc ứng dụng khoa học kỹ thuật để giảm thiểu rủi ro do BĐKH, tận dụng hiệu quả nguồn nước mặn, nâng cao năng suất và giá trị sản xuất, đồng thời giúp người dân ổn định sinh kế trong điều kiện thời tiết ngày càng khắc nghiệt.
