Vườn lan 24 ha giữa vùng 'đất thép’

Vườn lan ở ấp Ba Sòng, xã An Nhơn Tây, TP.HCM (trước sáp nhập là xã An Nhơn Tây, huyện Củ Chi, TP.HCM) mang tên Huyền Thoại - cái tên gợi nhớ một giai đoạn lịch sử hào hùng của "vùng đất thép” Củ Chi. Khai sinh ra vườn lan Huyền Thoại là chị Đặng Lê Thị Thanh Huyền, người phụ nữ nhỏ nhắn nhưng vô cùng bản lĩnh và quyết tâm sắt đá.

Duyên nợ với lan

Đến thăm vườn lan Huyền Thoại, tôi thực sự choáng ngợp trước quy mô của vườn. Không chỉ rộng mênh mông, vườn lan còn được đầu tư hiện đại với nhà lưới, hệ thống tưới, mương thoát nước được bê tông hoá với tổng chiều dài các vườn lên đến cả ngàn mét. Hàng trăm luống hoa được xây bằng gạch, cao hơn mặt đất 40cm, đều tăm tắp. Khu vườn nơi tôi đến có tổng diện tích 4ha, chia thành từng lô, lối đi giữa các lô được lót gạch hình lục giác, lối đi giữa 2 luống trải bạt. “Tôi làm du lịch, phục vụ khách tham quan từ nhiều năm nay rồi nên vườn phải sạch. Dù mưa lớn, ngập bên ngoài chứ trong vườn lan không ngập, mặc quần áo sạch đẹp, đi lại tung tăng mà không lo dính bẩn”, chị Huyền cho biết.

Khi được hỏi về cơ duyên khiến chị yêu hoa lan mà không phải hoa khác? Chị Huyền cười: “Hoa lan hay hoa gì tôi cũng yêu thích, riêng hoa lan tôi có tình cảm đặc biệt hơn. Thực ra tôi cũng chẳng hiểu tại sao nữa. Chắc do duyên nợ”.

Chị Huyền kể, gia đình chị có cửa hàng kinh doanh vật liệu xây dựng thuộc loại lớn ở thị trấn Củ Chi nên cha mẹ định hướng cho chị học kế toán để về phụ giúp việc kinh doanh. Chị nghe lời. Ra trường chị về làm tại cửa hàng của gia đình, việc tất yếu tiếp theo của chị là lập lập gia đình.

“Cứ tưởng như vậy là đã an phận, ai dè sau đó lại có những thay đổi lớn không ai ngờ. Đó là cô bạn tôi ở gần nhà cũng lên kế hoạch mở đại lý vật liệu xây dựng, trang trí nội thất nên thường xuyên đến cửa hàng tôi tìm hiểu, nhờ hướng dẫn. Nhà cô bạn trồng khoảng 4.000m2 lan, thấy tôi thường trưng hoa trên bàn làm việc nên cô ấy mang lan đến tặng.

Thường tôi hay mua hoa ngoài sạp, hoa đơn sắc, trưng chừng 3 ngày là phải thay, còn hoa lan cô bạn tặng trưng 2 tuần mới tàn. Chưa kể bình hoa lan có nhiều màu, từ đỏ, vàng, hồng đến trắng tinh khôi, tím, tía…, mỗi cánh hoa, mỗi màu đều có vẻ đẹp riêng. Tôi mê lan từ lúc nào không hay.

Sau đó tôi xin giống trồng thử 60 cây sau nhà. Được 1 năm thì lan ra bông, rất đẹp, nhìn những bông hoa do chính mình ươm mầm, chăm bón, cảm xúc trong tôi dâng trào. Đó là động lực rất mạnh để tôi quyết tâm làm tiếp. Gia đình tôi có 1ha đất vườn nhưng do múc bán vật liệu xây dựng, san lấp nên mặt đất toàn hố, ao lồi lõm. Khi tôi nói ý định san lấp vườn trồng lan, ba mẹ cản quá trời. Nhưng khi đó tôi quyết tâm rồi nên bỏ ngoài tai. Rồi sau đó mỗi ngày tôi thuê đổ 5 - 7 xe đất xuống, san bằng đến đâu trồng lan đến đó. Sau mấy năm mới phủ kín lan trên mảnh vườn 1ha”, chị Huyền nhớ lại.

Vì không có kiến thức gì về nông nghiệp, về cây trồng, nhất là với hoa lan - một loài hoa tương đối khó chăm nên chị Huyền phải mày mò, tìm hiểu mọi thứ như đứa trẻ học vỡ lòng. Khó khăn hơn là hồi đó chỉ có những vườn lan nhỏ chỉ vài sào chứ chưa có ai làm quy mô lớn, bài bản như của chị bây giờ. Chị vừa học hỏi từ các nhà vườn nhỏ, vừa tìm đọc tài liệu, sách báo và sang tận Thái Lan tìm hiểu. Vậy nhưng vẫn thường xuyên phải đối mặt với thất bại, lan vẫn bị bệnh thối rễ, thối đọt, đốm lá. Nhìn những luống lan chết hàng loạt mà không cầm được nước mắt.

Thế nhưng chị tự nhủ, người ta làm được thì không có lý do gì mình không làm được. Nghĩ thế để động viên mình không nản lòng, chị lại vừa làm, vừa đúc kết kinh nghiệm từng bước một. Rồi mọi thứ tốt dần lên. Đến bây giờ, chị đã đủ kiến thức, kinh nghiệm để làm mọi thứ tốt nhất, tự làm giống lan và cung cấp hàng trăm ngàn cây lan giống mỗi năm cho bà con.

Giới thiệu với tôi những bông hoa lan đang khoe sắc trước mặt, chị Huyền nói: “Vườn này chỉ có lan Mokara, nhưng anh thấy đấy, trên 1 luống hoa có khi có đến 4 - 5 màu, và mỗi màu có cách chăm khác nhau. Ví dụ lan đỏ như đỏ renred, đỏ redsun, đỏ lá quặt, đỏ mô đăng… nó “dễ dãi, háu ăn”, chịu được nhiệt độ khắc nghiệt nên mình chăm ít hơn, đơn giản hơn. Nhưng với loại lan vàng như vàng lê na, vàng chanh, vàng mai, vàng chao sunset, vàng nến, vàng đồng… lại yếu ớt, mỏng manh nên chăm nó chẳng khác gì chăm con mọn, phải nắm được mỗi tuần nó cần 'ăn' bao nhiêu, hợp với loại phân gì…”.

Vườn lan Huyền Thoại còn có cả chục loại lan khác như tím kenyku, bò cạp vàng, bò cạp đỏ, bò cạp phượng vĩ, denro tím, denro trắng, denro nắng…, mỗi loại có đặc tính sinh trưởng khác nhau, cần cách chăm khác nhau.

Kể từ khi gắn bó với cây lan đến nay, chị Huyền đã 3 lần giành danh hiệu Nông dân Việt Nam xuất sắc do Trung ương Hội Nông dân Việt Nam bình chọn. Tháng 12 tới đây, chị tiếp tục được ra Thủ đô Hà Nội dự Đại hội Thi đua yêu nước.

Vực dậy sau dịch và “hoành tráng” hơn

Sau khi hoàn thành 1ha lan, vượt qua bao gian nan, chị Huyền bắt đầu gặt hái thành quả. Vườn lan phát triển tốt hơn. Chị muốn mở rộng diện tích nên thuyết phục ba mẹ cho thanh lý vườn cao su 30ha đã già cỗi để chị đầu tư trồng lan quy mô lớn. “Khi đó mẹ tôi phản đối lịch liệt nhưng tôi không nản lòng. Có lợi thế là vườn cao su đã đến lúc thanh lý, năng suất kém, trong khi mẹ tôi lớn tuổi, cần nghỉ hưu nên sau một thời gian kiên trì thuyết phục, bà cũng đồng ý”, chị Huyền kể.

Tuy nhiên, mọi thứ không dễ dàng, bởi phải bứng sạch gốc cao su, sau đó cải tạo đất. Do chồng chị là công chức, không thể hỗ trợ chị nên mọi thứ do một tay chị lo liệu. Đây là hành trình không đơn giản với một phụ nữ chân yếu tay mềm.

Sau khi làm sạch đất, chị Huyền đầu tư nhiều tỷ đồng cho cơ sở hạ tầng. “Thời điểm ấy, ở Sài Gòn chưa có mô hình nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nhất là với cây lan. Hệ thống tưới tiết kiệm, nhà lưới phải nhập từ nước ngoài với giá cao hơn bây giờ nhiều. Tôi đã đầu tư nhiều tỷ đồng cho những thứ này. Sau đó phải mua giống lan từ Thái Lan, cũng với giá đắt gấp rưỡi bây giờ”, chị Huyền kể.

Mọi thứ xong xuôi, cây giống đã trồng, bà chủ vườn lan lại đối mặt với những khó khăn không nhỏ là vấn đề vận hành. “Với diện tích lớn, chăm sóc được là không đơn giản, đòi hỏi mình phải áp dụng quy trình khoa học, bài bản. Nếu không thất bại là không tránh khỏi”, chị Huyền nói.

Những năm sau đó là thời hoàng kim của vườn lan Huyền Thoại. Bởi khi đó, 1 cành lan Mokara có giá từ 7 - 10 ngàn đồng. Mỗi ngày, hàng trăm ngàn bông hoa lan các loại từ vườn lan Huyền Thoại toả đi khắp các tỉnh thành. Sau khi đã chắc chắn về mô hình lan Mokara cắt cành, chị Huyền thành lập HTX Hoa lan Huyền Thoại với 10 thành viên đều là “nữ tướng” quê Củ Chi. Tổng diện tích lan của HTX lên tới 24ha, trong đó Giám đốc HTX Đặng Lê Thị Thanh Huyền có 12ha, em gái chị Huyền 6ha.

Tuy nhiên, khi con đường của HTX Hoa lan Huyền Thoại đang suôn sẻ thì dịch Covid-19 ập xuống. Mọi thứ trở về số không khi người không thể di chuyển, hoa không ai mua, vườn lan không được chăm sóc, dẫn đến lụi tàn. “Thời điểm đó, nhìn vườn lan héo úa, tôi suy sụp hoàn toàn, tưởng không gượng nổi. Tiếc hàng chục tỷ đồng đã đành, nhìn hoa mà lòng xót xa không tả nổi”, chị Huyền trầm ngâm nhớ lại.

Năm 2022, khi dịch lắng xuống, chị Huyền lại bắt tay đầu tư, khôi phục lại vườn lan từ con số 0. Dù không phải chi phí nhiều tiền như ban đầu vì cơ sở hạ tầng đã có sẵn nhưng cũng tốn hàng tỷ đồng.

Nhờ ý chí sắt đá cùng tình yêu với hoa, chị Huyền dần lấy lại những gì đã bị dịch Covid-19 cướp mất. Dù hiện nay một số loại chi phí cao gấp rưỡi ngày xưa, giá hoa lại rẻ hơn, chỉ bằng 2/3 trước đây nhưng mọi thứ đang rất tốt. Vườn hoa ngày càng đẹp, năng suất cao, đầu ra ổn định, mỗi ngày HTX cắt hàng trăm ngàn cành, giá bán từ 4 - 7 ngàn đồng/cành tuỳ hình thức. HTX còn xuất khẩu lan sang Campuchia với giá từ 8 - 10 ngàn đồng/cành.

Khát vọng ngành hàng lan Việt

Hiện nay, HTX Hoa lan Huyền Thoại đã tăng lên 15 thành viên với diện tích 28ha. Bình quân mỗi tháng vườn lan Huyền Thoại đón khoảng 10 đoàn khách với khoảng 200 người, trong đó có cả khách nước ngoài. Từ lâu, trang trại đã trở thành điểm thực nghiệm cho bà con nông dân đến tham quan, học hỏi kinh nghiệm trồng và chăm sóc hoa lan.

Tại đây, chị Huyền và các thảnh viên HTX sẵn sàng dành thời gian hỗ trợ người dân về kỹ thuật, giống và kinh nghiệm trồng, chăm sóc hoa lan. HTX cũng thu mua thành phẩm lan cắt cành từ các nhà vườn để sơ chế, bảo quản, tiêu thụ. Với các nhóm học sinh, sinh viên đến tham quan, tìm hiểu nghề trồng lan, chị sẽ tổ chức lớp hướng nghiệp, nâng cao kiến thức nông nghiệp cho các em.

Về quy trình chăm sóc và sử dụng các chế phẩm cho lan, chị Huyền cho biết ngay từ đầu đã áp dụng quy trình chăm sóc theo hướng sạch, bền vững, không dùng các chế phẩm hoá học độc hại. Chị tâm sự: “Hoa cũng như thực phẩm, dù mình không ăn nhưng luôn kề cận bên người, thường được đặt ở vị trí trang trọng, trong phòng khách, phòng ngủ, trên bàn tiệc. Tôi là người yêu hoa, lúc còn trẻ, lúc nào trong nhà, trong phòng tôi cũng có bình hoa tươi, khi héo là thay. Vì thế tôi không thể cảm nhận được cái đẹp của hoa nếu biết nó đã được phun hoá chất để bảo quản hay quá trình chăm sóc được bón, phun thuốc hóa học.

Ở đây tôi chỉ dùng các chế phẩm hữu cơ, phân trùn quế, phân dơi trộn với vi sinh ngâm ủ lên men và một số chế phẩm sinh học khác. Hoa chăm sóc theo hướng hữu cơ, nhìn màu là biết ngay. Giống như rau hữu cơ, để cả tuần vẫn ăn được, còn rau canh tác hoá học nhìn bóng mượt nhưng để 1 ngày là hư. Cái quan trọng là canh tác hữu cơ vừa đảm bảo môi trường trong lành, tốt cho mình, cho mọi người, còn đất ngày càng giàu dinh dưỡng”.

Mặc dù được đầu tư bài bản, hiện đại nhưng các vườn lan của HTX Hoa lan Huyền Thoại lại không có hệ thống tưới tự động, điều khiển từ xa như những mô hình nông nghiệp hiện đại sau này vẫn làm. Trả lời thắc mác của tôi, chị Huyền giải thích: “Kinh nghiệm cho thấy cây lan tưới thủ công giúp kiểm soát sinh trưởng tốt hơn”.

Không chỉ có bản lĩnh, kiên trì và ý chí sắt đá - những yếu tố quan trọng tạo nên thành công của người phụ nữ vùng đất thép, chị Huyền còn có những khát khao lớn hơn, đó là mong muốn nâng tầm ngành hoa lan Việt Nam.

“Hoa lan Việt Nam chưa thể so bì với lan Đài Loan hay Thái Lan bởi ngành lan trong nước còn phụ thuộc vào giống nhập khẩu. Vì vậy, để thoát khỏi cảnh họ bán giống gì ta mua nấy, trong khi các trường, viện nghiên cứu giống lan trong nước còn chưa đáp ứng được yêu cầu, các nhà vườn trồng lan quy mô lớn như Huyên Thoại phải đầu tư phòng cấy mô, nghiên cứu tìm ra giống lan tốt, kháng bệnh, tạo ra những giống hoa lan lạ, đẹp, bền thì mới có cơ hội cạnh tranh với họ”, chị nói.

Mấy năm nay, chị Huyền đã tự làm giống lan, không phải nhập từ Thái Lan nữa, nhờ vậy chi phí đầu tư thấp hơn, lợi nhuận cao hơn. Không chỉ đủ cung cấp giống cho HTX, chị còn cung cấp giống cho bà con các nơi khi cần.