Hồi sinh từ vùng đất nghèo
Hơn hai mươi năm trước, Thiện Long còn là vùng đất nghèo, quanh năm chỉ biết đến lúa, ngô, sắn. Cái đói, cái nghèo đeo bám người dân, ruộng đồng canh tác không mấy hiệu quả, nhiều hộ phải rời quê đi làm thuê. Nhưng rồi, khi những cây quế đầu tiên bén rễ, mảnh đất này bắt đầu đổi khác.
Ông Lý Văn Trung, thôn Thanh Bình, là một trong những người đầu tiên mạnh dạn trồng cây quế. Ông nhớ lại: “Năm 2001, tôi trồng thử chưa đến một hecta, khi ấy chỉ nghĩ trồng cho biết chứ chưa kỳ vọng gì. Hơn mười năm sau, khi bán được hơn 100 triệu đồng, tôi mới thực sự thấy hết giá trị của cây quế".
Cây quế tỏa hương ấm, đánh thức vùng đất Thiện Long vươn mình đổi thay. Ảnh: Hoàng Nghĩa.
Từ thành công bước đầu, năm 2013 ông Trung mạnh dạn trồng thêm, hiện gia đình ông đã có hơn 5 hecta quế. Ông cho biết, rừng quế đã có nhiều cây hơn 10 năm tuổi, thương lái báo giá khoảng từ 200 - 300 nghìn đồng mỗi cây. “Nhiều người cũng đến hỏi mua rồi, nhưng tôi chưa vội bán. Để thêm thời gian cho vỏ dày, gỗ cứng, bán sẽ được giá hơn”, ông nói.
Giờ đây, giữa triền đồi xanh mướt, rừng quế của gia đình ông Trung vươn cao thẳng tắp, tỏa hương thơm nồng đặc trưng lan khắp không gian. Từ những gốc quế đầu tiên trồng trong gian khó, nay ông đã có cả một khu rừng xanh tốt, mang lại nguồn thu ổn định, giúp cuộc sống ngày càng khấm khá.
"Vàng xanh" phủ kín vùng đồi
Theo ông Hoàng Văn Tám, Trưởng thôn Thanh Bình, thôn hiện có 100 hộ dân thì tất cả đều trồng rừng. Riêng cây quế có hơn 30 hộ trồng với tổng diện tích khoảng 100 hecta, hộ trồng nhiều nhất từ 6-7 hecta. “Ngày trước quanh đây chỉ toàn cây bụi, không có giá trị, giờ đâu đâu cũng thấy rừng quế. Nhà nào có cây quế là có tiền, có tích lũy”, ông Tám nói vui.
Nhờ cây này, phần lớn người dân trong thôn đã có thu nhập ổn định, tỷ lệ hộ nghèo giảm dần qua từng năm, hiện chỉ còn 3 hộ. Cây quế vì thế được ví như “vàng xanh” của vùng này - vừa làm giàu, vừa làm đẹp thêm cho núi rừng Thiện Long.
Toàn xã Thiện Long hiện có khoảng 2.000 hecta quế, trở thành vùng trồng quế lớn nhất khu vực Bình Gia trước đây. Trung bình, mỗi hecta quế sau 10-12 năm có thể mang lại cho người trồng hàng trăm triệu đồng, một nguồn thu đáng kể đối với bà con miền núi.
“Quế là cây lâm nghiệp có giá trị cao, phù hợp với thổ nhưỡng địa phương. Người dân có thể tận thu toàn bộ sản phẩm từ gỗ, vỏ đến lá. Đây là cây trồng chủ lực trong chiến lược phát triển kinh tế và giảm nghèo bền vững của xã”, bà Hoàng Thị Anh, Chủ tịch UBND xã Thiện Long nhấn mạnh.
Lãnh đạo Phòng Kinh tế xã Thiện Long kiểm tra tình hình sâu bệnh trên cây quế của người dân. Ảnh: Hoàng Nghĩa.
Thành công của cây quế ở Thiện Long còn tạo hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ. Nhiều hộ nghèo, cận nghèo và hộ có điều kiện kinh tế hạn chế trước đây được hỗ trợ giống, kỹ thuật đã nỗ lực phát triển rừng quế, hình thành vùng trồng tập trung hàng trăm hecta. Người dân không chỉ trồng để bán gỗ, mà còn tận dụng lá, cành bán cho hợp tác xã thu mua làm tinh dầu, tạo thu nhập quanh năm.
Mỗi buổi sáng, hương quế lan tỏa khắp bản, thơm ngát như hương vị của cuộc sống đủ đầy, báo hiệu một vùng quê đang vươn mình đổi mới.
Tỏa hương no ấm
Không chỉ dừng lại ở trồng và bán thô, Thiện Long đang từng bước phát triển chế biến sâu để nâng giá trị sản phẩm. Hiện xã có một hợp tác xã do chính người dân địa phương lập nên, chuyên thu mua, sơ chế, chế biến và cung ứng cây giống. Mỗi năm, đơn vị này thu mua hàng chục tấn vỏ, lá, cành quế từ các hộ dân, đồng thời ươm và cung ứng hàng trăm nghìn cây giống ra thị trường.
Theo Chủ tịch UBND xã Hoàng Thị Anh, trong 5 năm tới, xã dự kiến mở rộng diện tích quế lên hơn 3.000 hecta. Cùng với đó, địa phương phối hợp với ngành chuyên môn tổ chức tập huấn kỹ thuật, hướng dẫn người dân chăm sóc, tỉa cành, thu hoạch đúng quy trình để nâng cao năng suất, chất lượng.
Đặc biệt, Thiện Long đang phấn đấu xây dựng thương hiệu “Quế Thiện Long”, gắn mã vùng trồng và tiêu chuẩn OCOP. Các sản phẩm như tinh dầu, bột quế, nhang quế... sẽ được nghiên cứu phát triển, hướng tới thị trường ngoài tỉnh và xuất khẩu. Khi thương hiệu được khẳng định, cây quế sẽ không chỉ là cây thoát nghèo mà còn là cây làm giàu, góp phần nâng tầm nông sản địa phương.
Xã Thiện Long đã có một hợp tác xã chuyên thu mua, sơ chế, chế biến và cung ứng cây quế giống. Ảnh Hoàng Nghĩa.
Những ngày cuối thu, bước chân trên triền đồi xanh ngắt ở Thiện Long, ai cũng cảm nhận rõ hơi thở đổi thay. Những ngôi nhà mới khang trang, những con đường bê tông nối dài tới tận bản làng như nhịp điệu mới của một vùng quê đang thức giấc.
Với người dân Thiện Long, cây quế không chỉ là kế sinh nhai mà còn là niềm tự hào, là minh chứng cho hành trình bền bỉ vượt lên gian khó. Mùi quế nồng nàn quyện trong gió, trong nếp nhà, trong câu chuyện của những người nông dân hôm nay. Từ những hạt giống được gieo cách đây hơn 20 năm, Thiện Long đã trỗi dậy mạnh mẽ, trở thành vùng đất “tỏa hương no ấm”, nơi hương quế hòa cùng niềm tin vào một tương lai sung túc, bền vững.
