Ngày 6/11, tại Trường Đại học Trà Vinh, Báo Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, Trường Đại học Trà Vinh, Hiệp hội Dừa Việt Nam cùng Sở Nông nghiệp và Môi trường các tỉnh ĐBSCL tổ chức Diễn đàn “Truyền thông quản lý sức khỏe cây dừa Việt Nam đáp ứng yêu cầu sản xuất gắn với người tiêu dùng”.
Hướng tới phát triển bền vững ngành dừa, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã chỉ đạo tổ chức diễn đàn truyền thông về quản lý sức khỏe cây dừa.
Thách thức ở ‘thủ phủ’ dừa
Theo Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, diện tích trồng dừa cả nước hiện đạt 202 nghìn ha, trong đó có 181 nghìn ha cho thu hoạch, năng suất bình quân 125,6 tạ/ha, sản lượng 2,28 triệu tấn. Riêng vùng ĐBSCL chiếm tới 178 nghìn ha, cho sản lượng 1,95 triệu tấn.
Theo Hiệp hội Dừa Việt Nam, 6 tháng đầu năm 2025, ngành dừa Việt Nam đạt kim ngạch xuất khẩu 489 triệu USD, trong đó dừa nguyên trái (dừa khô và dừa tươi) chiếm 216 triệu USD (tăng 40% so với cùng kỳ năm ngoái). Năm 2024, tổng kim ngạch xuất khẩu dừa đạt 1,089 tỷ USD, và ngành đặt mục tiêu tăng trưởng 20% trong năm 2025, vươn lên mốc hơn 1,2 tỷ USD.
Tại Vĩnh Long, thủ phủ cây dừa của cả nước với hơn 120.000 ha, chiếm hơn 50% tổng diện tích dừa Việt Nam. Kim ngạch xuất khẩu dừa năm 2025 ước đạt khoảng 500 triệu USD tăng 2,9 % so với năm 2024. Tuy nhiên, theo nhận định của Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Vĩnh Long, sản xuất còn manh mún, bình quân mỗi hộ chỉ trồng khoảng 0,3-0,4 ha, tỷ lệ tham gia liên kết sản xuất mới đạt khoảng 30%.
Dù cây dừa thích ứng khá tốt với biến đổi khí hậu, nhưng thực tế sản lượng và chất lượng trái vẫn sụt giảm; sâu bệnh hại gia tăng, đặc biệt là bọ cánh cứng. Giá dừa nguyên liệu (dừa khô, dừa tươi) biến động mạnh, đôi lúc tăng đột biến khiến doanh nghiệp chế biến gặp rủi ro khi đã ký hợp đồng xuất khẩu cố định giá.
Thu hoạch dừa hữu cơ tại Hợp tác xã Quới Điền, tỉnh Vĩnh Long. Ảnh: Minh Đảm.
Về chế biến, dù đã có nhiều doanh nghiệp đầu tư, song ngành dừa Việt Nam vẫn yếu ở khâu chế biến sâu và bảo quản dừa tươi uống nước, công nghệ còn mang tính bán thủ công. Trong khi đó, các thị trường xuất khẩu lớn như Mỹ, EU, Trung Quốc ngày càng siết tiêu chuẩn kỹ thuật và an toàn thực phẩm, đòi hỏi sản phẩm dừa Việt phải nâng tầm.
Ngành dừa Vĩnh Long đang chịu tác động nặng nề của biến đổi khí hậu. Tình trạng thiếu nước ngọt, khô hạn kéo dài và nhiệt độ tăng làm rối loạn quá trình ra hoa, đậu trái. Đáng lo nhất là xâm nhập mặn, khiến cây sốc mặn, giảm hấp thu dinh dưỡng, năng suất sụt giảm nhiều năm liền và nguồn nước ngọt phục vụ chế biến cũng bị thiếu hụt. Trong khi đó, mùa mưa triều cường dâng cao lại gây ngập úng, thối rễ, rụng trái non hàng loạt, khiến cây dừa suy yếu và đất canh tác bị thoái hóa.
Theo Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, định hướng đến năm 2030, diện tích dừa cả nước đạt 195-210 nghìn ha; trong đó vùng trọng điểm ĐBSCL khoảng 170-175 nghìn ha. Khoảng 30% diện tích được sản xuất theo quy trình GAP hoặc tương đương và có mã số vùng trồng phục vụ xuất khẩu.
Để ngành dừa phát triển bền vững
Diễn đàn được tổ chức theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến, quy tụ đại biểu là lãnh đạo các cơ quan quản lý, viện nghiên cứu, doanh nghiệp, hợp tác xã, nhà vườn và cơ quan báo chí trong, ngoài khu vực. Đây là dịp để các bên cùng trao đổi giải pháp quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp; sử dụng vật tư nông nghiệp an toàn, hiệu quả; nâng cao chất lượng vùng nguyên liệu dừa phục vụ thị trường trong nước và xuất khẩu.
Nông dân phun thuốc bảo vệ thực vật sinh học phòng trừ sâu đầu đen. Ảnh: Minh Đảm.
Diễn đàn là cầu nối giữa cơ quan quản lý, nhà khoa học, doanh nghiệp và nông dân, nhằm lan tỏa thông điệp về sản xuất nông nghiệp an toàn, bền vững và thích ứng biến đổi khí hậu. Với cây dừa, ngành hàng chủ lực của vùng ĐBSCL, việc xây dựng chiến lược phát triển bền vững là nhiệm vụ cấp thiết trong bối cảnh biến đổi khí hậu, hạn mặn và sản xuất manh mún”.
Tại Diễn đàn, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật trình bày báo cáo về thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng vùng nguyên liệu dừa tại ĐBSCL, hướng tới mô hình canh tác thông minh, giảm phụ thuộc hóa chất, tăng cường biện pháp sinh học.
Hiệp hội Dừa Việt Nam chia sẻ giải pháp bảo vệ thực vật an toàn, phát triển thị trường nội địa gắn với tiêu chuẩn quốc tế.
PGS.TS Phạm Anh Tuấn, Viện trưởng Viện Cơ điện Nông nghiệp và Công nghệ sau thu hoạch trình bày chuyên đề “Ứng dụng công nghệ tiên tiến trong bảo quản và chế biến đa dạng hóa sản phẩm từ quả dừa”.
Mô hình trình diễn trồng dừa sáp cấy phôi tại Trường Đại học Trà Vinh cho hiệu quả cao. Ảnh: Minh Đảm.
Đại diện Viện Dừa ĐBSCL - Trường Đại học Trà Vinh giới thiệu các nghiên cứu mới về chọn tạo giống, bảo tồn nguồn gen quý, cùng kỹ thuật canh tác thích ứng biến đổi khí hậu.
Sở Nông nghiệp và Môi trường Vĩnh Long cũng chia sẻ chiến lược phát triển thương hiệu “Dừa Vĩnh Long” gắn với quy hoạch vùng nguyên liệu và đầu tư hạ tầng chế biến.
Trong khuôn khổ chương trình, các đại biểu thảo luận chủ đề “Thúc đẩy sản xuất sản phẩm ngành dừa theo các quy định thị trường”, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chuẩn hóa quy trình sản xuất, chứng nhận vùng trồng và minh bạch chuỗi giá trị sản phẩm.
Kính mời bạn đọc tham dự trực tuyến diễn đàn qua đường link bên dưới (phần mềm Zoom) và đặt câu hỏi giao lưu với các diễn giả của chương trình.
Link: https://zoom.us/j/98125418961?pwd=odgEE6FUZAXYizKro3x5YwhlAHJyN0.1
Hoặc tham dự qua Zoom bằng ID cuộc họp: 981 2541 8961
Mật mã: DU0611
Thời gian: 8 giờ, ngày 6/11/2025
