Giải thể trạm trồng trọt và bảo vệ thực vật, người trong cuộc nói gì?

Sau sáp nhập, TP Cần Thơ có diện tích đất trồng trọt tương đối lớn với trên 500.000 ha. Trong đó, hàng năm Thành phố sản xuất khoảng 600.000 ha lúa (2 - 3 vụ), 102.000 ha cây ăn trái và 90.000 ha rau màu.

Tuy nhiên, Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật TP Cần Thơ hiện chỉ có 36 công chức, được giao thực hiện 37 thủ tục hành chính. Hệ thống các trạm trồng trọt và bảo vệ thực vật trực thuộc Chi cục trước đây nay đã có phương án sáp nhập về Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp và Khuyến nông (thuộc Sở Nông nghiệp và Môi trường). Như vậy, với hệ thống cán bộ hiện tại, đang gây nhiều khó khăn trong công tác quản lý chuyên ngành trồng trọt và bảo vệ thực vật.

Ông Lê Thanh Tùng, Phó Chủ tịch Hiệp hội Ngành hàng lúa gạo Việt Nam bày tỏ quan điểm, cán bộ trạm dù không mất việc, nhưng xét về chức năng, nhiệm vụ giữa trạm trồng trọt và bảo vệ thực vật và Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp và Khuyến nông lại không tương đồng.

Đơn cử, trạm trồng trọt và bảo vệ thực vật sẽ thực hiện nhiệm vụ chuyên sâu về quản lý nhà nước, nghiên cứu, dự báo và phòng chống dịch hại cây trồng như kiểm dịch thực vật; quản lý, hướng dẫn sử dụng thuốc bảo vệ thực vật; xây dựng vùng sản xuất an toàn, truy xuất nguồn gốc… 

Trong khi đó, Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp và Khuyến nông lại đóng vai trò là cầu nối đưa khoa học kỹ thuật đến với nông dân, chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật tổng hợp, tư vấn, đào tạo và hỗ trợ đa dạng các lĩnh vực nông nghiệp (trồng trọt, chăn nuôi, thủy sản...).

Ngoài ra, Trung tâm còn phải tự chủ một phần kinh phí, do đó việc ưu tiên hoạt động kinh doanh dịch vụ là điều không tránh khỏi. Điều này có nguy cơ dẫn đến việc Trung tâm sẽ đưa ra các khuyến cáo lạm dụng vật tư nông nghiệp, gia tăng chi phí cho nông dân và tiềm ẩn rủi ro về môi trường.

“Thực tế hiện nay các tỉnh có diện tích nông nghiệp nhỏ hơn nhưng vẫn giữ lại các trạm trồng trọt và bảo vệ thực vật. Còn TP Cần Thơ là địa phương đứng thứ hai vùng ĐBSCL về mặt diện tích, sản lượng, địa hình phức tạp, đa dạng cây trồng và các đối tượng dịch hại... nhưng lại sáp nhập các trạm trồng trọt và bảo vệ thực vật vào Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp và Khuyến nông. Điều này có thể làm giảm tính độc lập, khách quan trong việc thực thi các quy định pháp luật của các cán bộ làm công tác chuyên môn”, ông Tùng băn khoăn.

Ghi nhận thêm ý kiến từ một số cán bộ, nguyên cán bộ ngành trồng trọt và bảo vệ thực vật, quan điểm đều cho rằng nên giữ lại các trạm trồng trọt và bảo vệ thực vật. Bởi lực lượng này là cánh tay nối dài, hỗ trợ Chi cục rất nhiều trong công tác quản lý ở địa phương.

Nguyên lãnh đạo một chi cục trồng trọt và bảo vệ thực vật cho biết, năm 2016, TP Cần Thơ (cũ) và nhiều tỉnh xuất hiện dịch muỗi hành. Nhờ lực lượng cán bộ các trạm trồng trọt và bảo vệ thực vật, đã kịp thời khoanh vùng, hướng dẫn nông dân giải pháp xử lý, dập dịch, giúp giảm thiểu thiệt hại cho bà con.

Mới đây, Báo Nông nghiệp và Môi trường đã có loạt bài phản ánh tình hình triển khai sắp xếp lại bộ máy ngành dọc nông nghiệp ở các địa phương phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Theo đó, nhiều ý kiến ở địa phương cũng cho rằng, việc sáp nhập các trạm chuyên môn ngành dọc vào trung tâm dịch vụ nông nghiệp và khuyến nông, do hình thức quản lý khác nhau sẽ khó phát huy được hết năng lực, chuyên môn của cán bộ.

Nhận thấy vấn đề này, ngày 29/4/2025, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) từng có báo cáo phân tích rõ thực trạng hoạt động và tổ chức bộ máy ngành trồng trọt và bảo vệ thực vật.

Báo cáo chỉ rõ, từ năm 2016 đến nay, nhiều địa phương đã tiến hành sáp nhập các trạm chuyên môn thuộc lĩnh vực trồng trọt và bảo vệ thực vật, chăn nuôi thú y, thủy sản… để thành lập trung tâm dịch vụ nông nghiệp cấp huyện, tuy nhiên qua thời gian đã bộc lộ nhiều hạn chế.

Rõ nhất là việc đội ngũ cán bộ của trung tâm chủ yếu kiêm nhiệm nhiều lĩnh vực. Có nhiều trường hợp cán bộ không có chuyên môn lĩnh vực nông nghiệp nhưng vẫn được giao nhiệm vụ. Điều này dẫn đến công tác điều tra, dự báo, phòng chống dịch hại, quản lý vật tư nông nghiệp bị chậm trễ, chất lượng thấp. Hoạt động báo cáo, thống kê, cập nhật số liệu cũng không thường xuyên và không đảm bảo độ chính xác.

Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật cho rằng, việc duy trì và kiện toàn trạm trồng trọt và bảo vệ thực vật khu vực (liên xã) trực thuộc chi cục trồng trọt và bảo vệ thực vật tỉnh, thành phố thống nhất trên phạm vi toàn quốc là rất cần thiết. Bởi lĩnh vực này đang thực hiện nhiều nhiệm vụ đòi hỏi chuyên môn sâu, nghiệp vụ đặc thù và kinh nghiệm bám đồng ruộng.

Tháng 5/2025, Sở Nông nghiệp và Môi trường TP Cần Thơ từng có văn bản gửi Sở Nội vụ Thành phố báo cáo kết quả thực hiện chủ trương sắp xếp, tổ chức bộ máy. Trong đó, thống nhất đề xuất tiếp tục duy trì các trạm, hạt thuộc các chi cục và Sở sẽ tổ chức lại thành liên trạm hoặc khu vực tương ứng với đơn vị hành chính sau khi mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp đi vào hoạt động.

Trước khi sắp xếp, Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật TP Cần Thơ có 25 trạm trồng trọt và bảo vệ thực vật với 189 cán bộ, nhân viên. Đơn vị đề xuất tinh gọn thành 18 trạm khu vực, mỗi trạm phụ trách từ 5 - 8 xã với 182 nhân sự. Như vậy số lượng trạm đầu mối giảm được 7 trạm và 7 nhân sự, vẫn đảm bảo hiệu quả quản lý, hỗ trợ sản xuất kịp thời.