Cây mai vàng từ lâu đã trở thành “cây làm giàu” của vùng đất Bình Lợi, TP.HCM, góp phần làm thay đổi diện mạo nông thôn theo hướng khang trang, hiện đại. Từ những vườn mai, lớp nông dân mới năng động, ham học hỏi đã mạnh dạn tiếp cận công nghệ, đưa tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất, từng bước nâng cao thu nhập và vươn lên làm giàu bền vững.
Mô hình ứng dụng năng lượng xanh và hệ thống IoT của anh Bùi Ngọc Đức vừa được giải khuyến khích Hội thi "Sáng tạo kỹ thuật Nhà nông" lần 5 - năm 2025 do Hội Nông dân TP.HCM tổ chức ngày 18/12. Ảnh: N.Đ.
Là một trong những nông dân luôn đi đầu trong việc ứng dụng khoa học công nghệ vào chăm sóc và quản lý vườn mai, anh Bùi Ngọc Đức (chủ vườn mai Hữu Đức, đường Vườn Thơm, xã Bình Lợi, TP.HCM) luôn mày mò, tìm tòi học hỏi để đưa vào vận hành tại vườn mai của mình.
Theo anh Bùi Ngọc Đức, nghề trồng mai truyền thống hiện đang đối mặt nhiều thách thức, đặc biệt là chi phí sản xuất ngày càng tăng và việc chăm sóc cây vẫn chủ yếu dựa vào kinh nghiệm cảm tính.
Trong thực tế, tưới nước và bón phân thủ công thường rơi vào tình trạng thừa hoặc thiếu, vừa gây lãng phí vừa ảnh hưởng đến sức khỏe cây mai. Bên cạnh đó, chi phí điện lưới để vận hành máy bơm cao, đất đai có nguy cơ suy thoái do lạm dụng phân bón hóa học thiếu kiểm soát.
Từ đó, anh quyyết định nghiên cứu đưa ra giải pháp tổng thể được xây dựng dựa trên sự tích hợp hai hệ thống cốt lõi là năng lượng xanh và hệ thống IoT.
"Hệ thống năng lượng xanh sử dụng pin mặt trời, cung cấp nguồn điện độc lập cho toàn bộ hệ thống tưới và điều khiển, giúp vườn mai vẫn vận hành ổn định ngay cả khi mất điện lưới. Song song đó, hệ thống quản lý IoT kết hợp phần cứng (cảm biến, tủ điều khiển HT-01) và phần mềm (ứng dụng Agri IoT), cho phép người trồng mai giám sát và điều khiển vườn cây mọi lúc, mọi nơi thông qua smartphone.
Điểm mới và đột phá của mô hình này, theo anh Đức nằm ở khâu ra quyết định dựa trên dữ liệu thời gian thực. Các cảm biến liên tục thu thập thông tin về nhiệt độ, độ ẩm, pH, EC và hàm lượng dinh dưỡng N, P, K trong đất. Dữ liệu này được Bot Agri IoT phân tích, so sánh với ngưỡng tối ưu của cây mai.
"Khi phát hiện đất quá chua, quá mặn hoặc thiếu dinh dưỡng, hệ thống sẽ phát cảnh báo và tự động kích hoạt tủ điều khiển HT-01 để tưới nước, bón phân chính xác, đúng thời điểm. Nhờ đó, mô hình mang lại nhiều hiệu quả rõ rệt. Vườn mai sử dụng 100% điện mặt trời, tiết kiệm hoàn toàn điện lưới, thời gian thu hồi vốn chỉ từ 1-2 năm. Chi phí phân bón giảm khoảng 25% nhờ bón đúng lượng, đúng lúc, hạn chế rửa trôi và lãng phí. Đất trồng được bảo vệ độ phì nhiêu, cây sinh trưởng khỏe, hoa ra đều, đẹp, nâng cao giá trị thương phẩm", anh Bùi Ngọc Đức nói.
Nhiều năm liền, anh Bùi Ngọc Đức được Hội Nông dân TP.HCM vinh danh là nông dân sản xuất giỏi. Ảnh: Nguyễn Thủy.
Theo anh Đức, một ưu điểm khác của mô hình là khả năng ứng dụng và nhân rộng cao. Hệ thống được thiết kế dạng module, dễ lắp đặt và nâng cấp, phù hợp từ quy mô hộ gia đình vài chục gốc mai đến trang trại hàng nghìn gốc. Không chỉ áp dụng cho mai vàng, giải pháp này còn phù hợp với cây ăn trái, cây cảnh và nhiều mô hình nông nghiệp công nghệ cao khác. Công nghệ được đóng gói đơn giản, nông dân có thể dễ dàng tiếp cận và làm chủ thông qua điện thoại thông minh.
Có thể nói, với giải pháp năng lượng xanh kết hợp công nghệ IoT 4.0 là hướng đi mới trong việc đưa công nghệ hiện đại vào nông nghiệp truyền thống, góp phần giảm chi phí, nâng cao hiệu quả sản xuất và phát triển bền vững nghề trồng mai trên địa bàn TP.HCM.
Không những thế, anh Bùi Ngọc Đức còn cùng các hội viên nông dân xã Bình Lợi thành lập Câu lạc bộ Cà phê Nông dân để cùng nhau chia sẻ những kiến thức mới, những cách làm hay, kỹ thuật hiện đại để áp dụng vào trong sản xuất nông nghiệp.
Hàng ngày, ngoài việc chăm sóc vườn mai để chuẩn bị cho vụ Tết Bính Ngọ sắp đến, anh Bùi Ngọc Đức còn thường xuyên livestream bán mai hay đăng các bài trên các nền tảng mạng xã hội như zalo, facebook, youtube... hướng dẫn các kỹ thuật chăm sóc cây mai ở từng giai đoạn, cách tạo dáng mai sao cho bắt mắt...
Vườn mai Hữu Đức áp dụng hệ thống tưới tự động giúp tiết kiệm nước, cây hấp thụ lượng nước vừa đủ. Ảnh: Nguyễn Thủy.
Nhờ chủ động hoàn thiện kỹ thuật, áp dụng công nghệ, việc chăm sóc và quản lý hàng ngàn gốc mai của anh Bùi Ngọc Đức trở lên dễ dàng hơn, thuận lợi hơn. Từ đó, giúp tăng giá trị cho từng cây mai. Hiện cây mai vàng của vườn mai Hữu Đức đã được công nhận là sản phẩm OCOP 3 sao.
Dịp Tết năm nay, anh Bùi Ngọc Đức dự kiến đưa ra thị trường khoảng 200 cây mai bonsai và 500 cây mai chậu, 5.000 cây mai đất nguyên liệu để phục vụ người dân TP.HCM nói riêng và các tỉnh thành nói chung chơi Tết.
Cuối năm 2024, nghề trồng mai vàng Bình Lợi chính thức được UBND TP.HCM công nhận là làng nghề, mở ra nhiều cơ hội phát triển cho người trồng mai. Khi được hưởng các chính sách ưu đãi theo Nghị định 52/2018/NĐ-CP về phát triển ngành nghề nông thôn, làng mai Bình Lợi có thêm điều kiện mở rộng thị trường, đa dạng hóa sản phẩm, nâng cao giá trị kinh tế và tính cạnh tranh trên thị trường.
Với sự đồng hành của chính quyền địa phương, sự chủ động, sáng tạo, ứng dụng khoa học công nghệ của những người nông dân trẻ, làng mai vàng Bình Lợi đang tiếp tục khẳng định vị thế trên bản đồ mai cảnh Việt Nam. Không chỉ mang lại thu nhập ổn định, nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân, mai vàng Bình Lợi còn góp phần mở ra hướng phát triển du lịch nông nghiệp và thương mại cây cảnh theo hướng bền vững cho địa phương.
