Với mục tiêu phát triển nền nông nghiệp xanh, phát thải thấp, ngành nông nghiệp An Giang từng bước lồng ghép kinh tế tuần hoàn vào các chương trình khuyến nông, đề án tái cơ cấu ngành và xây dựng nông thôn mới. Nhiều mô hình đã được thiết kế theo chu trình khép kín, tận dụng tối đa phụ phẩm, lấy hiệu quả sử dụng tài nguyên và bảo vệ môi trường làm nền tảng.
Rơm rạ được thu gom để làm giá thể trồng nấm, ủ phân hữu cơ hoặc sử dụng chế phẩm vi sinh xử lý thành dinh dưỡng ngay trên đồng ruộng. Ảnh: Trung Chánh.
Tại nhiều vùng sản xuất lúa trọng điểm, rơm rạ sau thu hoạch không còn bị đốt bỏ như trước. Thông qua hướng dẫn của cán bộ khuyến nông, rơm được thu gom để làm giá thể trồng nấm, ủ phân hữu cơ hoặc sử dụng chế phẩm vi sinh xử lý thành phân ngay tại ruộng. Cách làm này vừa cải tạo đất, giảm chi phí phân bón hóa học, vừa hạn chế phát thải khí nhà kính ra môi trường.
Trong chăn nuôi, các mô hình sử dụng hầm biogas được khuyến khích nhân rộng. Chất thải chăn nuôi sau xử lý không chỉ cung cấp nguồn năng lượng phục vụ sinh hoạt mà còn tạo ra nguồn phân bón hữu cơ cho cây trồng. Tại nhiều hộ chăn nuôi quy mô vừa và nhỏ, mô hình này giúp giảm mùi hôi, hạn chế ô nhiễm nguồn nước, đồng thời tiết kiệm chi phí sản xuất.
Chất thải chăn nuôi là nguồn đầu vào nuôi trùn quế hoặc xử lý vi sinh ủ thành phân hữu cơ bón lại cho cây trồng. Ảnh: Trung Chánh.
Đáng chú ý, mô hình VAC (vườn - ao - chuồng) cải tiến đang được tái thiết kế theo hướng hiện đại hơn. Vườn - ao - chuồng không còn là những khâu rời rạc mà được liên kết bằng quy trình kỹ thuật rõ ràng, có sự giám sát và hướng dẫn của cán bộ khuyến nông. Phụ phẩm trồng trọt làm thức ăn chăn nuôi, nước ao sau xử lý dùng tưới cây, phân chuồng ủ hoai bón ngược lại cho vườn, tạo nên một vòng tuần hoàn khép kín, phù hợp với điều kiện nông hộ ở An Giang.
Không chỉ dừng ở cấp hộ, nhiều hợp tác xã nông nghiệp trên địa bàn tỉnh đã mạnh dạn tiếp cận mô hình kinh tế tuần hoàn ở quy mô lớn hơn. Từ sản xuất lúa gạo, thủy sản đến cây ăn trái, các hợp tác xã từng bước tổ chức lại quy trình sản xuất, giảm phụ thuộc vào vật tư đầu vào bên ngoài, tăng giá trị gia tăng ngay tại địa phương.
Để kinh tế tuần hoàn không dừng lại ở khẩu hiệu, hệ thống khuyến nông được xem là cầu nối quan trọng đưa chủ trương vào thực tiễn sản xuất. Thông qua các mô hình trình diễn, tập huấn và chuyển giao kỹ thuật, tư duy sản xuất của nông dân An Giang đang dần thay đổi theo hướng bền vững hơn.
Xử lý rơm để trồng nấm, sau trồng nấm tạo ra phân hữu cơ bón lại cho đồng ruộng. Ảnh: Trung Chánh.
Các mô hình khuyến nông không chỉ hỗ trợ vật tư ban đầu mà tập trung vào hướng dẫn quy trình, giúp nông dân hiểu rõ giá trị của việc tái sử dụng phụ phẩm, quản lý chất thải và tiết kiệm tài nguyên. Khi thấy hiệu quả kinh tế rõ ràng, nông dân chủ động áp dụng, từ đó lan tỏa mô hình trong cộng đồng.
Đối với hợp tác xã, kinh tế tuần hoàn mở ra hướng đi mới trong tổ chức sản xuất gắn với thị trường. Việc sử dụng phân bón hữu cơ, giảm thuốc bảo vệ thực vật, tái chế phụ phẩm giúp nông sản đáp ứng tốt hơn các tiêu chuẩn an toàn, truy xuất nguồn gốc và phát thải thấp. Đây cũng là yếu tố quan trọng để hợp tác xã tham gia sâu hơn vào chuỗi liên kết, nâng cao năng lực cạnh tranh.
Thực tế cho thấy, những mô hình áp dụng kinh tế tuần hoàn thường có chi phí đầu vào thấp hơn, lợi nhuận ổn định hơn so với sản xuất truyền thống. Quan trọng hơn, môi trường sản xuất được cải thiện, sức khỏe người sản xuất và cộng đồng dân cư được bảo vệ.
Rơm được thu gom để trồng nấm, vừa giảm ô nhiểm môi trường vừa cho thu nhập thứ 2 cho nông dân sau hạt lúa. Ảnh: Trung Chánh.
Ngành nông nghiệp An Giang xác định thời gian tới sẽ tiếp tục nhân rộng các mô hình kinh tế tuần hoàn gắn với từng vùng sinh thái, từng ngành hàng chủ lực. Cùng với đó đẩy mạnh ứng dụng khoa học - công nghệ, chuyển đổi số trong quản lý sản xuất, giúp kiểm soát tốt hơn dòng vật chất, năng lượng trong sản xuất nông nghiệp.
Kinh tế tuần hoàn không phải là con đường ngắn hạn mà là hướng đi dài hơi, đòi hỏi sự kiên trì và đồng hành giữa Nhà nước, ngành chuyên môn, hợp tác xã và nông dân. Với những kết quả bước đầu từ các mô hình khuyến nông, An Giang đang từng bước xây dựng nền nông nghiệp thân thiện với môi trường, thích ứng biến đổi khí hậu và phát triển bền vững.
