Trung tâm Khuyến nông Quốc gia cho biết sau sáp nhập và thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, tính đến ngày 10/12, có 24 tỉnh/thành phố đã xây dựng, hoàn thiện đề án chức năng nhiệm vụ của trung tâm khuyến nông và thành lập trung tâm dịch vụ công cấp xã, bố trí mỗi xã 1 - 2 cán bộ khuyến nông. Cả nước có 5.187 tổ khuyến nông cộng đồng với 47.493 thành viên, hiện đang tiếp tục kiện toàn tổ khuyến nông cộng đồng và xây dựng lực lượng cộng tác viên khuyến nông.
Ông Lê Quốc Thanh, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia phát biểu tại tọa đàm. Ảnh: Trần Thọ.
Định vị vai trò khuyến nông cộng đồng
Theo Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, các tổ khuyến nông cộng đồng đã triển khai được nhiều hoạt động như chuyển giao tiến bộ kỹ thuật, tư vấn, hỗ trợ phát triển HTX, hướng dẫn nông dân tổ chức lại sản xuất, xây dựng vùng nguyên liệu, kết nối doanh nghiệp tiêu thụ sản phẩm, xây dựng nông thôn mới... Các tổ khuyến nông cộng đồng đã làm tốt vai trò cầu nối giữa nông dân với doanh nghiệp, HTX và chính quyền, trong đó viên chức khuyến nông cấp xã là nòng cốt điều phối. Hoạt động đã đi vào thực chất, không hình thức, không phong trào.
Tuy nhiên, sau khi thực hiện sáp nhập và không còn cấp huyện, đã nảy sinh một số vấn đề đối với công tác khuyến nông. Trong đó, có tình trạng thiếu cán bộ khuyến nông trực tiếp ở cơ sở, hoạt động khuyến nông ở một số khu vực, nhất là vùng sâu, vùng xa bị gián đoạn. Cùng với đó, công tác phối hợp trong lĩnh vực khuyến nông giữa cấp tỉnh và cấp xã còn chưa đồng bộ, nhiều tổ khuyến nông cộng đồng hoạt động chưa hiệu quả.
Phó Giám đốc Sở NN-MT tỉnh Đắk Lắk - bà Đặng Thị Thủy cho biết tổ khuyến nông cộng đồng được xác định là lực lượng nòng cốt, là “cánh tay nối dài” của ngành nông nghiệp. Ảnh: Trần Thọ.
Ông Lê Quốc Thanh, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia cho rằng, việc đổi mới tư duy của lực lượng khuyến nông là yêu cầu tất yếu trong tình hình mới. Theo đó trong tình hình mới, tư duy khuyến nông cần phải đổi mới theo hướng chuyển từ tư duy sản xuất nông nghiệp sang tư duy kinh tế nông nghiệp, việc thay đổi này cần được thực hiện một cách thực chất, đồng bộ.
Về vai trò của khuyến nông cộng đồng, bà Đặng Thị Thủy, Phó Giám đốc Sở NN-MT tỉnh Đắk Lắk cho biết, khuyến nông cộng đồng là mô hình tổ chức khuyến nông ở cơ sở, hoạt động dựa trên nhu cầu thực tiễn của người dân, phát huy vai trò liên kết giữa Nhà nước - nhà khoa học - doanh nghiệp - hợp tác xã - nông dân. Đây là lực lượng gần dân, sát dân, đồng hành cùng nông dân trong suốt quá trình sản xuất, từ khâu tổ chức lại sản xuất, áp dụng tiến bộ kỹ thuật đến kết nối tiêu thụ sản phẩm và nâng cao giá trị gia tăng.
Đại biểu tham quan gian hàng trưng bày sản phẩm nông nghiệp tiêu biểu. Ảnh: Trần Thọ.
Theo bà Thủy, việc phát triển các vùng nguyên liệu tập trung, sản xuất theo tiêu chuẩn gắn với thị trường tiêu thụ trong nước và xuất khẩu đặt ra yêu cầu rất cao đối với hệ thống khuyến nông, nhất là ở cấp cơ sở. Trong bối cảnh đó, tổ khuyến nông cộng đồng được xác định là lực lượng nòng cốt, là “cánh tay nối dài” của ngành nông nghiệp trong việc đưa chủ trương, chính sách, tiến bộ kỹ thuật và thông tin thị trường đến với nông dân.
Đổi mới trong tình hình mới
Tại Tọa đàm, vấn đề quan trọng được Trung tâm Khuyến nông Quốc gia quan tâm và đề nghị các đại biểu tập trung thảo luận, làm rõ là giải pháp để tổ khuyến nông cộng đồng hoạt động thực chất, cách thức phát triển cộng tác viên khuyến nông và cơ chế phối hợp giữa cấp tỉnh và cấp xã trong công tác khuyến nông khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.
Ông Đinh Văn Đang, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh Đắk Lắk cho biết, trước khi sáp nhập, 2 tỉnh Đắk Lắk và Phú Yên (cũ) có 84 tổ khuyến nông cộng đồng cấp xã được thành lập với 966 thành viên, đây là lực lượng quan trọng tham gia xây dựng nông thôn mới tại các địa phương.
Các tổ khuyến nông cộng đồng cũng đóng vai trò quan trọng trong việc tư vấn, cung cấp dịch vụ, thương mại nông sản, kết nối thị trường, cung cấp thông tin thị trường, giá cả cho nông dân. Đồng thời chuyển tải các chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước về nông nghiệp, nông dân, nông thôn vào cuộc sống và tư vấn tổ chức lại sản xuất, đổi mới hình thức tổ chức sản xuất, kinh doanh nông nghiệp theo chuỗi giá trị, sản xuất theo tiêu chuẩn, đáp ứng nhu cầu của thị trường.
Trung tâm Khuyến nông Quốc gia trao bộ tài liệu hướng dẫn thực hiện chức năng, nhiệm vụ khuyến nông cho cán bộ khuyến nông cấp xã. Ảnh: Trần Thọ.
Theo ông Đang, thành viên và các chế độ chính sách hỗ trợ cho hoạt động khuyến nông cộng đồng hiện chủ yếu gắn với cán bộ khuyến nông các cấp. Hiện nay, khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, thành phần cán bộ khuyến nông cấp huyện và mạng lưới khuyến nông viên cơ sở ngừng hoạt động nên cần kiện toàn lại các tổ khuyến nông cộng đồng.
Để thúc đẩy vai trò của hoạt động khuyến nông, của các tổ khuyến nông cộng đồng trong việc phát triển vùng nguyên liệu các sản phẩm chủ lực của tỉnh, Trung tâm Khuyến nông Đắk Lắk tham mưu Sở NN-MT tỉnh tổ chức đánh giá, rút kinh nghiệm hoạt động của các tổ khuyến nông cộng đồng, hướng dẫn các địa phương xây dựng các tổ khuyến nông công đồng thực hiện theo tiêu chí của Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk giai đoạn 2026 - 2030.
Bên cạnh đó, Trung tâm Khuyến nông Đắk Lắk tăng cường đào tạo, tập huấn cho thành viên tổ khuyến nông cộng đồng về phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã, kiến thức về thị trường, liên kết sản xuất, liên kết chuỗi giá trị, chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ thông tin trong sản xuất.
Toàn cảnh buổi tọa đàm. Ảnh: Trần Thọ.
Về phía doanh nghiệp, đại diện Công ty TNHH Ca cao Nam Trường Sơn cho biết, sự phối hợp chặt chẽ giữa doanh nghiệp và khuyến nông cộng đồng đã góp phần từng bước hình thành vùng nguyên liệu ca cao có tổ chức, tạo nền tảng cho việc phát triển chuỗi giá trị bền vững. Thời gian tới, Công ty đề nghị cần tiếp tục đổi mới và phát huy vai trò của khuyến nông cộng đồng trong việc bám sát cơ sở, đồng hành cùng người dân.
Đại diện HTX Nông nghiệp công nghệ cao Xanh Cao Nguyên đánh giá cao hiệu quả phối hợp với tổ khuyến nông cộng đồng trong xây dựng vùng nguyên liệu chanh leo bền vững. Đồng thời đơn vị này kiến nghị xây dựng các tổ khuyến nông cộng đồng theo từng chuỗi giá trị cây trồng, theo từng địa phương, theo từng đối tượng để người dân, doanh nghiệp, HTX được hỗ trợ chi tiết và cụ thể hơn.
