Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng diễn biến phức tạp, thời tiết cực đoan xuất hiện với tần suất dày hơn, yêu cầu đặt ra đối với sản xuất nông nghiệp không chỉ phải đúng thời vụ mà còn phải chủ động, linh hoạt và an toàn ngay từ đầu vụ.
Máy móc được huy động đồng loạt ra quân làm giao thông, thủy lợi nội đồng, đảm bảo thông dòng chảy phục vụ sản xuất vụ xuân 2026. Ảnh: Ánh Nguyệt.
Nhận thức rõ điều đó, thời gian qua, các địa phương trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh đã tập trung triển khai đồng bộ nhiều giải pháp nhằm chuẩn bị tốt nhất các điều kiện cho sản xuất vụ xuân 2026, từ làm đất sớm, sửa chữa, nâng cấp hệ thống thủy lợi, lựa chọn cơ cấu giống phù hợp đến tăng cường các biện pháp phòng trừ dịch hại ngay đầu vụ.
Làm đất sớm hơn mọi năm
Những ngày này, trên các cánh đồng ở xã Đồng Tiến, không khí lao động sản xuất diễn ra khẩn trương. Ngay sau khi hệ thống kênh mương được nạo vét, khơi thông, nông dân tranh thủ thời tiết thuận lợi để đưa máy móc xuống đồng cày ải, làm đất đợt 1, tạo nền đất tơi xốp cho gieo cấy.
Gia đình ông Phạm Hữu Minh ở thôn Bình Yên, xã Đồng Tiến có 12 sào ruộng dự kiến sản xuất giống lúa Bắc Thịnh trong vụ xuân 2026. Theo ông Minh, năm nay địa phương chủ động làm thủy lợi sớm nên nguồn nước tưới cơ bản được đảm bảo. “Có nước, tôi làm đất sớm hơn mọi năm, ruộng được phơi ải kỹ để hạn chế sâu bệnh, giảm công chăm sóc sau này. Làm trước thì đến lúc cao điểm gieo cấy cũng đỡ áp lực lao động”, ông Minh chia sẻ.
Người dân tổ chức diệt chuột tập trung, chủ động phòng trừ dịch hại ngay đầu vụ, bảo vệ an toàn diện tích gieo cấy. Ảnh: Ánh Nguyệt.
Không chỉ gia đình ông Minh, nhiều hộ dân thôn Bình Yên đều thống nhất quan điểm làm đất sớm, làm kỹ để tạo lợi thế ngay từ đầu vụ. Thôn đã huy động nhân dân ra quân đồng loạt nạo vét kênh mương, phát quang bờ vùng bờ thửa, tổ chức diệt chuột tập trung.
Ông Phạm Ngọc Trường, Trưởng thôn Bình Yên cho biết: “Sau các đợt mưa bão vừa qua, nhiều đoạn kênh mương bị bồi lấp nghiêm trọng. Thôn đã huy động nhân dân nạo vét hơn 2.000m kênh mương nội đồng với khối lượng đất gần 1.000m3. Nhờ đó, hệ thống dẫn nước cơ bản thông suốt, tạo điều kiện thuận lợi cho sản xuất vụ xuân”.
Xác định thủy lợi là “mạch máu” của sản xuất nông nghiệp, các địa phương trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh đã đồng loạt ra quân làm thủy lợi nội đồng sớm. Bên cạnh việc nạo vét kênh mương, khơi thông dòng chảy, nhiều địa phương còn tập trung củng cố bờ vùng bờ thửa, vớt bèo, phát quang mái kênh nhằm giữ nước mặt ruộng, phục vụ hiệu quả cho quá trình làm đất và gieo cấy.
Người dân tranh thủ dẫn nước vào ruộng để kịp thời làm đất. Ảnh: Ánh Nguyệt.
Song song đó, các đơn vị quản lý thủy lợi cũng chủ động kiểm tra, duy tu, bảo dưỡng và khắc phục kịp thời hư hỏng tại các công trình hồ đập, trạm bơm, cống ngăn mặn giữ ngọt, đảm bảo an toàn công trình và khả năng cấp nước cho sản xuất.
Công ty TNHH MTV Thủy lợi Bắc Hà Tĩnh hiện đang quản lý, vận hành 28 hồ chứa nước, 38 trạm bơm lớn nhỏ, hơn 500km kênh mương cùng nhiều công trình ngăn mặn giữ ngọt. Sau các đợt mưa lũ, Công ty đã chỉ đạo các cụm, trạm kiểm tra toàn bộ hệ thống công trình, đánh giá hiện trạng và thống nhất phương án sửa chữa.
Ông Trần Văn Trà, Phó Giám đốc Công ty TNHH MTV Thủy lợi Bắc Hà Tĩnh cho biết: “Từ đầu tháng 11 đến nay, Công ty đã huy động hơn 300 cán bộ, công nhân viên nạo vét, gia cố gần 25km kênh chính với khối lượng đào đắp khoảng 1.500m³ đất, cắt cỏ hơn 5.000m² mái kênh. Toàn bộ hệ thống cơ bản đã thông nước, sẵn sàng phục vụ tưới cho gần 60 nghìn ha đất sản xuất nông nghiệp vụ xuân 2026”.
Hệ thống trạm bơm của Công ty TNHH MTV Thủy lợi Bắc Hà Tĩnh vận hành ổn định, đảm bảo nguồn nước tưới. Ảnh: Ánh Nguyệt.
Tăng tốc làm đất, sẵn sàng xuống giống
Khi nguồn nước được đảm bảo, nông dân có điều kiện đẩy nhanh tiến độ làm đất, chủ động bố trí lịch gieo cấy phù hợp với khung thời vụ và điều kiện thực tế từng vùng. Tại xã Đức Thọ, nhiều hộ dân đã hoàn thành khâu làm đất sớm hơn so với mọi năm.
Ông Lê Xuân Đàn, thôn Đồng Vịnh, xã Đức Thọ cho biết: “Tranh thủ những ngày nắng ráo, tôi thuê máy làm đất cho 1ha ruộng của gia đình. Sau lần làm đất đầu tiên, tôi đắp bờ giữ nước để thau ải, rửa phèn, diệt mầm bệnh và tạo độ ẩm cần thiết, chuẩn bị cho các bước canh tác tiếp theo”.
Tại huyện Can Lộc, vụ xuân 2026, địa phương xây dựng kế hoạch gieo cấy trên 1.700ha lúa, tập trung sử dụng các giống chủ lực có năng suất, chất lượng ổn định như Nếp 98, Hà Phát 3, Bắc Thịnh… Huyện tiếp tục đẩy mạnh liên kết với doanh nghiệp triển khai các mô hình sản xuất lúa theo hướng hữu cơ, góp phần nâng cao giá trị sản phẩm và hiệu quả kinh tế trên cùng đơn vị diện tích.
Nông dân xã Đức Thọ làm đất gieo cấy vụ xuân 2026. Ảnh: Ánh Nguyệt.
Ông Nguyễn Thanh Cảnh, Phó Phòng Kinh tế xã Can Lộc cho biết: “Đến thời điểm này, công tác chuẩn bị cho vụ xuân 2026 cơ bản đã hoàn tất. Dự kiến từ ngày 22/11 âm lịch, địa phương sẽ xuống giống trà lúa đầu tiên, đảm bảo đúng khung thời vụ”.
Theo ngành chuyên môn, để vụ xuân 2026 đạt kết quả cao, các địa phương cần tiếp tục tuân thủ chặt chẽ lịch thời vụ, bố trí cơ cấu giống hợp lý theo từng vùng sinh thái, đồng thời chủ động triển khai các biện pháp phòng trừ sâu bệnh ngay từ đầu vụ.
Ông Phan Văn Huân, Trưởng phòng Trồng trọt (Chi cục Trồng trọt và Chăn nuôi Hà Tĩnh) cho biết: “Đến thời điểm này, toàn tỉnh đã làm đất được hơn 45.000ha, đạt hơn 77% kế hoạch diện tích gieo cấy vụ xuân. Ngành chuyên môn đề nghị các địa phương chỉ đạo người dân chấp hành đúng lịch thời vụ và cơ cấu giống theo Đề án sản xuất vụ xuân của Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh, thường xuyên theo dõi diễn biến thời tiết, không xuống giống vào thời điểm nhiệt độ dưới 13 độ C, bắc mạ có che phủ nilon, đảm bảo khung lịch thời vụ gieo cấy".
Các địa phương cần tiếp tục tuân thủ chặt chẽ lịch thời vụ, bố trí cơ cấu giống hợp lý. Ảnh: Ánh Nguyệt.
Vụ xuân 2026, Hà Tĩnh phấn đấu gieo cấy 59.150ha lúa, sản lượng đạt trên 35,4 vạn tấn. Thời gian bắc mạ được khuyến cáo trong khung từ 10/1 đến 5/2/2026 căn cứ vào thời gian sinh trưởng từng giống. Cơ cấu giống tiếp tục ưu tiên các giống có năng suất, chất lượng tốt, dễ tiêu thụ như Bắc Thịnh, Nếp 98, Nếp 87, Hà Phát 3, Khang Dân đột biến, Khang Dân 18, BT09, ADI168, VNR20, Nhị ưu 838, BQ, Thái Xuyên 111….
