Giảm phát thải, tăng giá trị
Tại thôn Yên Dũng, xã Xuân Ái, tỉnh Lào Cai, Hợp tác xã Nông nghiệp hữu cơ Trung Thành đã tiên phong triển khai mô hình nông nghiệp hữu cơ tuần hoàn, một hướng đi mới khi nhu cầu tiêu dùng sản phẩm sạch ngày càng tăng cao. Theo ông Đinh Xuân Trung, Giám đốc Hợp tác xã, hiện phần lớn các mô hình sản xuất nông nghiệp vẫn phụ thuộc vào phân bón hóa học. Tuy nhiên, trước xu thế tiêu dùng hiện đại, người dân dần quan tâm đến các sản phẩm không chỉ an toàn cho sức khỏe mà còn thân thiện với môi trường.
Nhiều mô hình nông nghiệp hữu cơ tại Lào Cai đã hình thành. Ảnh: Thanh Ngà.
Từ nhận thức đó, ông Trung đã chuyển hướng sang mô hình nông nghiệp hữu cơ tuần hoàn. Ưu điểm của phương pháp này là tận dụng các phần thân, lá, gốc của cây trồng sau thu hoạch để ủ làm phân bón hữu cơ, tái sử dụng cho vụ sau.
Không chỉ giúp tiết kiệm chi phí đầu vào, phương pháp này còn góp phần quan trọng trong việc giảm phát thải khí nhà kính. Nhờ ứng dụng hệ thống nhà kính, nhà màng trong sản xuất, cây trồng được bảo vệ khỏi các yếu tố gây hại bên ngoài, giảm thiểu sâu bệnh và hạn chế nhu cầu sử dụng thuốc bảo vệ thực vật.
Sản phẩm từ mô hình nông nghiệp hữu cơ tuần hoàn đáp ứng được các tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm. Mặc dù năng suất chưa cao so với phương pháp canh tác truyền thống, mô hình này vẫn được khuyến khích mở rộng tại xã Xuân Ái và nhiều địa phương khác trên địa bàn tỉnh nhờ những lợi ích lâu dài về môi trường và chất lượng nông sản.
Khó khăn lớn nhất hiện nay là chi phí đầu tư ban đầu khá cao, dao động từ 200.000 đến 300.000 đồng/m2 cho hệ thống nhà màng, nhà kính, cùng với đó kỹ thuật đòi hỏi cao hơn. Ngoài ra, do năng suất thấp nên giá thành sản phẩm hữu cơ thường cao hơn từ 15 - 20% so với sản phẩm thông thường, ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận khách hàng.
Sản phẩm nông sản hữu cơ giá thành thường cao hơn từ 15 - 20% so với sản phẩm thông thường. Ảnh: Thanh Ngà.
Tuy nhiên về lâu dài, mô hình nông nghiệp hữu cơ tuần hoàn mang lại giá trị kinh tế lớn hơn nhờ chất lượng sản phẩm và khả năng đáp ứng nhu cầu tiêu dùng hiện đại. Đặc biệt, việc tái sử dụng phụ phẩm nông nghiệp trong mô hình này góp phần giảm từ 20 - 30% lượng khí nhà kính phát thải ra môi trường.
Tại Hợp tác xã Nông nghiệp hữu cơ Trung Thành, sau mỗi vụ thu hoạch cà chua, toàn bộ phần thân và lá được thu gom để ủ làm phân hữu cơ thay vì đốt bỏ. Theo tính toán, mỗi tấn phụ phẩm nếu bị đốt sẽ phát sinh khoảng 300 - 350kg khí CO2. Việc tận dụng nguồn hữu cơ này không chỉ giúp giảm phát thải khí nhà kính mà còn cải tạo đất, nâng độ màu mỡ và hướng đến canh tác bền vững hơn.
Đồng bộ nhiều giải pháp
Không chỉ dừng lại ở các mô hình, tỉnh Lào Cai hiện đang triển khai đồng bộ nhiều giải pháp nhằm phát triển nông nghiệp xanh, hiện đại và hiệu quả hơn. Theo bà Cao Thị Hòa Bình, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt - Bảo vệ thực vật và Chăn nuôi - Thủy sản tỉnh Lào Cai, toàn tỉnh hiện có khoảng 520ha sản xuất nông nghiệp công nghệ cao tại các địa phương như Lùng Phình, Bắc Hà, Sa Pa, Dền Sáng, Y Tý và Mường Hum. Các mô hình ứng dụng nhà màng, nhà lưới và hệ thống tưới tự động đã góp phần nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị sản phẩm.
Tại Hợp tác xã Nông nghiệp hữu cơ Trung Thành sau mỗi vụ thu hoạch cà chua, dưa, toàn bộ phần thân và lá được thu gom để ủ làm phân hữu cơ thay vì đốt bỏ. Ảnh: Thanh Ngà.
Một trong những điểm sáng là vùng chè hữu cơ với diện tích hơn 2.100ha được ứng dụng công nghệ GPS vệ tinh để giám sát vùng trồng. Sản phẩm chè tại đây tuân thủ các tiêu chuẩn khắt khe như ISO, HACCP, GMP, SA8000 nhằm phục vụ xuất khẩu sang những thị trường khó tính.
Bên cạnh đó, vùng trồng chuối 1.100ha tại các xã Trịnh Tường, Bản Lầu, Mường Khương cũng đã được cấp mã số vùng trồng, đạt năng suất khoảng 30 - 35 tấn/ha/năm, tổng sản lượng hàng năm hơn 33.000 tấn, phần lớn phục vụ xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc.
Vùng trồng bưởi Đại Minh diện tích 500ha cũng đang áp dụng mã QR, mã số vùng trồng và chỉ dẫn địa lý. Sản phẩm này đã đạt tiêu chuẩn OCOP 4 sao và có tiềm năng lớn trong tiêu thụ nội địa cũng như xuất khẩu. Trong khi đó, vùng trồng dược liệu tại phường Sa Pa và xã Tả Phìn với diện tích 50ha đã đạt chứng nhận GACP-WHO - tiêu chuẩn do Tổ chức Y tế Thế giới ban hành, đảm bảo quy trình sản xuất sạch, truy xuất nguồn gốc rõ ràng.
Công nghệ IoT được áp dụng trong hệ thống nhà màng, nhà lưới với hệ thống tưới tự động, giúp tăng năng suất từ 20 - 25%. Ảnh: Thanh Ngà.
Nhiều mô hình sản xuất khác cũng đang tích cực ứng dụng công nghệ để giảm phát thải và nâng cao hiệu quả canh tác. Các thiết bị bay không người lái (drone) đã được sử dụng để phun thuốc bảo vệ thực vật trên lúa, chè và cây ăn quả, giúp giảm từ 20 - 35% lượng thuốc, đồng thời tiết kiệm từ 50 - 70% nhân công. Hệ thống trạm quan trắc tự động được lắp đặt tại các vùng trồng để dự báo sâu bệnh kịp thời, hạn chế thiệt hại.
Công nghệ IoT (cho phép các thiết bị vật lý kết nối với nhau qua Internet, thu thập và trao đổi dữ liệu mà không cần con người can thiệp trực tiếp) cũng được áp dụng trong hệ thống nhà màng, nhà lưới với hệ thống tưới tự động, giúp tăng năng suất từ 20 - 25%. Việc triển khai nhật ký điện tử và hệ thống mã số vùng trồng đang dần được đồng bộ, giúp kiểm soát tốt hơn vật tư đầu vào, đảm bảo truy xuất nguồn gốc sản phẩm, phục vụ thị trường xuất khẩu.
Tất cả những giải pháp trên không chỉ góp phần giảm phát thải khí nhà kính, thích ứng với biến đổi khí hậu mà còn chứng minh hướng đi đúng của Lào Cai trong việc xây dựng nền nông nghiệp hiện đại, bền vững, có giá trị cao và thân thiện với môi trường. Đây là bước tiến quan trọng giúp tỉnh nâng cao năng lực cạnh tranh trong lĩnh vực nông nghiệp, hướng đến mục tiêu phát triển xanh.
