Sự chênh lệch lớn giữa sản xuất và tiêu thụ
Qua thực tiễn nhiều năm, vụ đông ngày càng khẳng định vai trò là vụ sản xuất hàng hóa quan trọng, không chỉ góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng đất mà còn tạo thêm việc làm, tăng thu nhập cho nông dân và cung ứng lượng lớn nông sản cho thị trường, đặc biệt vào thời điểm cuối năm và Tết Nguyên đán.
Ở vùng Đồng bằng sông Hồng, vụ đông từ lâu đã không còn là “vụ phụ” mà đang trở thành một trong những trụ cột quan trọng của ngành trồng trọt với nhiều sản phẩm có giá trị kinh tế cao, khả năng bảo quản, chế biến và xuất khẩu ngày càng rõ nét.
Vụ đông từ lâu đã trở thành một trong những trụ cột quan trọng của ngành trồng trọt. Ảnh: Tùng Đinh.
Sau sáp nhập, TP. Hải Phòng nổi lên như một vùng sản xuất nông nghiệp lớn của toàn vùng Đồng bằng sông Hồng, hội tụ đầy đủ các thế mạnh từ lúa gạo, rau màu, cây ăn quả đến thủy sản. Không chỉ vậy, thành phố còn giữ vai trò cửa ngõ giao thương quốc tế với hệ thống cảng biển nước sâu, sân bay quốc tế, mạng lưới cao tốc và đường sắt kết nối liên vùng.
Sự kết hợp đồng thời giữa sản xuất mạnh, thị trường tiêu thụ lớn và hạ tầng logistics thuận lợi đã tạo nên lợi thế kép hiếm có, giúp TP. Hải Phòng có điều kiện phát triển nông nghiệp hàng hóa quy mô lớn, gắn với chế biến và xuất khẩu theo hướng bền vững.
Năm 2025, Hải Phòng tiếp tục phát triển sản xuất vụ đông theo hướng tập trung, gắn chặt với thị trường và liên kết chuỗi giá trị. Toàn thành phố gieo trồng khoảng 29.500 ha cây vụ đông, tổng sản lượng nông sản ước đạt khoảng 770.000 tấn. Nhiều vùng sản xuất hàng hóa quy mô lớn đã được hình thành, áp dụng quy trình VietGAP, xây dựng nhãn hiệu tập thể, từng bước đáp ứng những yêu cầu ngày càng cao của thị trường trong và ngoài nước.
Trong cơ cấu đó, Hải Phòng có 2 nhóm sản phẩm vụ đông chủ lực với sản lượng rất lớn và thời gian thu hoạch tập trung. Đó là hành, tỏi với diện tích khoảng 7.100 ha, sản lượng dự kiến 120.000-130.000 tấn, thu hoạch trong thời gian ngắn, đòi hỏi cao về khâu bảo quản, sơ chế và tiêu thụ kịp thời.
Cùng với đó là cà rốt, diện tích khoảng 1.250 ha, sản lượng 60.000-65.000 tấn, trong đó tới 80% phục vụ xuất khẩu, phụ thuộc lớn vào năng lực bảo quản lạnh và sự ổn định của thị trường quốc tế.
Bên cạnh đó, các vùng su hào, bắp cải, súp lơ với tổng diện tích khoảng 5.200 ha, sản lượng 180.000-200.000 tấn, cùng nhiều cây vụ đông khác như khoai tây, cà chua, củ đậu… đã tạo nên nguồn cung nông sản phong phú, góp phần đưa tổng sản lượng nông sản vụ đông của thành phố tiến gần mốc 1 triệu tấn.
Năm 2025, Hải Phòng gieo trồng khoảng 29.500 ha cây vụ đông, tổng sản lượng ước đạt khoảng 770.000 tấn. Ảnh: Tùng Đinh.
Với quy mô dân số khoảng 4,6 triệu người, nhu cầu tiêu dùng nông sản tại TP. Hải Phòng là rất lớn, nhất là dịp cuối năm và Tết Nguyên đán. Tuy nhiên, thực tế cho thấy chỉ khoảng 30% sản lượng nông sản vụ đông được tiêu thụ trong nội thành, còn trên 70% phải đưa đi tiêu thụ ngoài tỉnh và xuất khẩu.
Riêng năm 2025, với tổng sản lượng ước đạt 770.000 tấn, thị trường nội địa của thành phố chỉ tiêu thụ khoảng 210.000 tấn, trong khi gần 490.000 tấn còn lại cần tìm đầu ra ở các địa phương khác và thị trường quốc tế.
Chính sự chênh lệch lớn giữa năng lực sản xuất và khả năng tiêu thụ tại chỗ đang tạo áp lực không nhỏ cho công tác tổ chức sản xuất, liên kết tiêu thụ, đặc biệt đối với những mặt hàng có sản lượng lớn, thu hoạch dồn dập trong thời gian ngắn như hành, tỏi và cà rốt, vốn là những “đặc sản” của vụ đông Hải Phòng.
Thay đổi tư duy ‘sản xuất cái mình có’ sang ‘sản xuất cái thị trường cần’
Theo bà Lương Thị Kiểm, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường TP. Hải Phòng, bên cạnh những kết quả tích cực đã đạt được, sản xuất và tiêu thụ nông sản vụ đông của thành phố vẫn đang đứng trước không ít khó khăn.
Bà Lương Thị Kiểm cho biết, thị trường tiêu thụ nông sản vụ đông Hải Phòng hiện vẫn phụ thuộc nhiều vào thương lái. Ảnh: Tùng Đinh.
Dù ngày càng có thêm doanh nghiệp, hợp tác xã và tư thương tham gia đồng hành cùng nông dân, song các mối liên kết trong chuỗi giá trị vẫn chưa thực sự bền chặt. Tỷ lệ nông sản được tiêu thụ thông qua các hợp đồng bao tiêu còn thấp, khiến đầu ra thiếu ổn định, đặc biệt vào những thời điểm thu hoạch rộ.
Một trong những “nút thắt” lớn hiện nay nằm ở khâu sơ chế, bảo quản và logistics lạnh. Năng lực sau thu hoạch chưa theo kịp quy mô sản xuất hàng hóa, nhất là với những mặt hàng phục vụ xuất khẩu, khiến giá trị gia tăng của nông sản chưa được phát huy đầy đủ. Trong khi đó, chi phí vật tư đầu vào ngày càng tăng cao, làm giảm lợi nhuận của người trồng trọt, buộc nhiều hộ phải cân nhắc giữa hiệu quả kinh tế trước mắt và đầu tư dài hạn cho sản xuất bền vững.
“Thị trường tiêu thụ của nông sản vụ đông Hải Phòng hiện vẫn phụ thuộc nhiều vào thương lái, khiến nông sản dễ rơi vào vòng xoáy ‘được mùa - mất giá’ khi sản lượng thu hoạch tập trung trong thời gian ngắn. Cùng với đó, việc ứng dụng công nghệ số, truy xuất nguồn gốc, xây dựng thương hiệu ở một số vùng sản xuất còn chậm và chưa đồng đều, làm giảm khả năng tiếp cận những thị trường có yêu cầu cao”, bà Lương Thị Kiểm chia sẻ.
TP. Hải Phòng mong muốn tăng cường kết nối giữa các vùng sản xuất với doanh nghiệp tiêu thụ. Ảnh: Tùng Đinh.
Chính từ thực tế này, theo lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường, TP. Hải Phòng buộc phải đổi mới tư duy phát triển, chuyển mạnh từ cách làm “sản xuất cái mình có” sang “sản xuất cái thị trường cần”, từ sản xuất manh mún, đơn lẻ sang tổ chức sản xuất theo chuỗi giá trị, có liên kết chặt chẽ giữa nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp.
Trong thời gian tới, thành phố mong muốn tăng cường kết nối giữa các vùng sản xuất với doanh nghiệp tiêu thụ, đồng thời từng bước giảm chi phí sản xuất, hạn chế thất thoát sau thu hoạch. Việc nâng cao hiệu quả lưu thông, xây dựng đầu ra ổn định cho nông sản vụ đông được xác định là nhiệm vụ trọng tâm, nhất là trong bối cảnh mỗi năm Hải Phòng còn dư thừa hàng trăm nghìn tấn nông sản cần tiêu thụ ngoài tỉnh và xuất khẩu.
Song song với đó, thành phố hướng tới việc chia sẻ thông tin đầy đủ trong toàn bộ chuỗi giá trị nông sản vụ đông, từ giống, vật tư đầu vào, sản xuất, thu hoạch đến sơ chế, bảo quản, chế biến và tiêu thụ. Các tiến bộ khoa học kỹ thuật, công nghệ mới, chuyển đổi số và ứng dụng trí tuệ nhân tạo được kỳ vọng sẽ trở thành công cụ hỗ trợ đắc lực trong quảng bá, xây dựng thương hiệu và xúc tiến thương mại nông sản.
“Việc thúc đẩy ký kết các thỏa thuận hợp tác, hợp đồng tiêu thụ, đặc biệt với những sản phẩm có sản lượng lớn, thu hoạch tập trung, cũng được coi là chìa khóa để định hướng lại sản xuất theo tín hiệu thị trường. Từ đó, nông sản vụ đông Hải Phòng không chỉ nâng cao giá trị gia tăng mà còn góp phần cải thiện thu nhập cho nông dân, từng bước phát triển nền nông nghiệp hiện đại, bền vững, đủ sức thích ứng với những biến động của thị trường và biến đổi khí hậu”, bà Kiểm bày tỏ.
