TRỰC TIẾP Kết nối nông sản Đồng bằng sông Hồng, gỡ áp lực tiêu thụ vụ đông

AI xóa rào cản, mở cửa thị trường toàn cầu cho nông sản Việt

Chia sẻ những góc nhìn và kinh nghiệm thực tiễn về ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và chuyển đổi số trong quảng bá, xúc tiến thương mại sản phẩm nông sản, ông Dương Thanh Sơn, Phó Chủ tịch Công ty Cổ phần Công nghệ và Đào tạo ABM, phân tích, với bối cảnh kinh tế trong kỷ nguyên AI hiện nay, tốc độ đổi mới công nghệ đã được rút ngắn gấp nhiều lần, qua đó làm thay đổi sâu sắc cấu trúc thị trường và phương thức cạnh tranh.

Theo đó, AI đang xóa nhòa rào cản địa lý, ngôn ngữ, mở ra cơ hội để các doanh nghiệp nhỏ, linh hoạt tiếp cận thị trường toàn cầu ngay từ giai đoạn đầu, nếu biết khai thác dữ liệu và công nghệ. Ngược lại, những mô hình kinh doanh truyền thống đang có nguy cơ nhanh chóng bị đào thải nếu không kịp thích ứng và tái đào tạo nguồn nhân lực.

Trong lĩnh vực nông nghiệp, AI được nhìn nhận là công cụ mang lại lợi ích đột phá, giúp tăng hiệu suất, giảm chi phí và mở rộng khả năng tiếp cận thị trường. AI có thể tham gia toàn bộ chuỗi quảng bá và tiêu thụ nông sản, từ sản xuất nội dung truyền thông, tìm kiếm và chăm sóc khách hàng tự động, đến chốt đơn, quản lý đơn hàng, tồn kho và kết nối với hệ thống tài chính - kế toán.

Dữ liệu được xác định là tài sản cốt lõi, còn AI đóng vai trò như “nhân viên số” làm việc liên tục 24/7, đa ngôn ngữ, có khả năng tư vấn, phân tích hành vi khách hàng và tối ưu hoạt động bán hàng.

Từ thực tiễn đó, ông Dương Thanh Sơn đề xuất các mô hình ứng dụng AI phù hợp với doanh nghiệp nông nghiệp, hướng tới mục tiêu mỗi nhân sự hoặc doanh nghiệp có thể gia tăng hiệu suất nhiều lần nếu áp dụng đúng cách.

Yếu tố then chốt được nhấn mạnh là nâng cao nhận thức và triển khai đào tạo bài bản, mang tính thực chiến, liên tục cho đội ngũ lãnh đạo và doanh nghiệp, theo phương châm “học đến đâu, áp dụng ngay đến đó”.

Về giải pháp, ông Dương Thanh Sơn kiến nghị đẩy mạnh đào tạo tư duy số và kỹ năng ứng dụng AI; phát triển các trợ lý AI cá nhân hóa, tích hợp quản trị nội bộ, marketing, bán hàng và chăm sóc khách hàng; đồng thời nâng cao năng lực ứng dụng AI của chính quyền nhằm tạo sự đồng hành, hỗ trợ doanh nghiệp. Cách tiếp cận được khuyến nghị là triển khai thí điểm ở quy mô phù hợp, đánh giá hiệu quả, hoàn thiện mô hình và nhân rộng.

AI xóa rào cản, mở cửa thị trường toàn cầu cho nông sản Việt

Chia sẻ những góc nhìn và kinh nghiệm thực tiễn về ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và chuyển đổi số trong quảng bá, xúc tiến thương mại sản phẩm nông sản, ông Dương Thanh Sơn, Phó Chủ tịch Công ty Cổ phần Công nghệ và Đào tạo ABM, phân tích, với bối cảnh kinh tế trong kỷ nguyên AI hiện nay, tốc độ đổi mới công nghệ đã được rút ngắn gấp nhiều lần, qua đó làm thay đổi sâu sắc cấu trúc thị trường và phương thức cạnh tranh.

Theo đó, AI đang xóa nhòa rào cản địa lý, ngôn ngữ, mở ra cơ hội để các doanh nghiệp nhỏ, linh hoạt tiếp cận thị trường toàn cầu ngay từ giai đoạn đầu, nếu biết khai thác dữ liệu và công nghệ. Ngược lại, những mô hình kinh doanh truyền thống đang có nguy cơ nhanh chóng bị đào thải nếu không kịp thích ứng và tái đào tạo nguồn nhân lực.

Trong lĩnh vực nông nghiệp, AI được nhìn nhận là công cụ mang lại lợi ích đột phá, giúp tăng hiệu suất, giảm chi phí và mở rộng khả năng tiếp cận thị trường. AI có thể tham gia toàn bộ chuỗi quảng bá và tiêu thụ nông sản, từ sản xuất nội dung truyền thông, tìm kiếm và chăm sóc khách hàng tự động, đến chốt đơn, quản lý đơn hàng, tồn kho và kết nối với hệ thống tài chính - kế toán.

Dữ liệu được xác định là tài sản cốt lõi, còn AI đóng vai trò như “nhân viên số” làm việc liên tục 24/7, đa ngôn ngữ, có khả năng tư vấn, phân tích hành vi khách hàng và tối ưu hoạt động bán hàng.

Từ thực tiễn đó, ông Dương Thanh Sơn đề xuất các mô hình ứng dụng AI phù hợp với doanh nghiệp nông nghiệp, hướng tới mục tiêu mỗi nhân sự hoặc doanh nghiệp có thể gia tăng hiệu suất nhiều lần nếu áp dụng đúng cách.

Yếu tố then chốt được nhấn mạnh là nâng cao nhận thức và triển khai đào tạo bài bản, mang tính thực chiến, liên tục cho đội ngũ lãnh đạo và doanh nghiệp, theo phương châm “học đến đâu, áp dụng ngay đến đó”.

Về giải pháp, ông Dương Thanh Sơn kiến nghị đẩy mạnh đào tạo tư duy số và kỹ năng ứng dụng AI; phát triển các trợ lý AI cá nhân hóa, tích hợp quản trị nội bộ, marketing, bán hàng và chăm sóc khách hàng; đồng thời nâng cao năng lực ứng dụng AI của chính quyền nhằm tạo sự đồng hành, hỗ trợ doanh nghiệp. Cách tiếp cận được khuyến nghị là triển khai thí điểm ở quy mô phù hợp, đánh giá hiệu quả, hoàn thiện mô hình và nhân rộng.

Nông sản Việt giữ vai trò chủ lực trong các siêu thị

Đây là xu thế đang hình thành rõ nét tại các hệ thống phân phối hiện đại, đặc biệt ở nhóm thực phẩm tươi sống có nguồn gốc rõ ràng và đáp ứng yêu cầu an toàn thực phẩm, theo bà Nguyễn Thị Kim Dung, Giám đốc Siêu thị Saigon Co.op Hà Nội.

Bà Dung cho biết, các mặt hàng nông sản trong nước hiện chiếm tỷ trọng chính tại siêu thị, từ rau củ, trái cây đến thực phẩm chế biến, nhờ lợi thế về độ tươi, khả năng truy xuất và sự phù hợp với thị hiếu người tiêu dùng đô thị.

Theo bà, thị trường quà Tết đang chứng kiến sự dịch chuyển rõ rệt trong vài năm gần đây. Nếu trước đây yếu tố hình thức, mẫu mã được đặt lên hàng đầu thì nay người tiêu dùng quan tâm nhiều hơn đến giá trị sử dụng và lợi ích cho sức khỏe.

Các giỏ quà, hộp quà có xu hướng ưu tiên nông sản an toàn, sản phẩm có chứng nhận chất lượng, ít đường, ít chất béo hoặc có nguồn gốc tự nhiên, thay vì chỉ tập trung vào bao bì bắt mắt. Từ thực tế sức mua và phản hồi của khách hàng, Saigon Co.op Hà Nội dự báo mùa Tết 2026 sẽ tiếp tục đẩy mạnh nhóm quà Tết và hàng hóa thiết yếu.

Các sản phẩm phục vụ bữa ăn hằng ngày, thực phẩm an toàn, nông sản trong nước và hàng tiêu dùng thiết yếu được kỳ vọng sẽ tăng tỷ trọng, phản ánh xu hướng tiêu dùng tiết kiệm hơn nhưng vẫn chú trọng chất lượng và sức khỏe. Sự thay đổi này không chỉ mở ra cơ hội cho nông sản Việt trong kênh bán lẻ hiện đại, mà còn đặt ra yêu cầu cao hơn về kiểm soát chất lượng, minh bạch nguồn gốc và khả năng cung ứng ổn định, nhất là trong giai đoạn cao điểm Tết.

Kiến nghị về cơ chế hỗ trợ vốn ưu đãi cho hạ tầng sau thu hoạch

Chia sẻ tại diễn đàn, ông Hồ Việt Hoàng, Giám đốc HTX Nông nghiệp Hoàng Nam Phát, cho biết HTX xác định sản xuất nông sản sạch gắn với chuỗi liên kết tiêu thụ là hướng đi cốt lõi để nâng cao giá trị cây vụ đông và tăng sức cạnh tranh trên thị trường.

HTX hiện là một trong những đơn vị tiên phong trong sản xuất, chế biến và cung ứng nông sản an toàn, với hệ thống khách hàng trải rộng từ siêu thị, trường học, bếp ăn tập thể, chợ đầu mối trong nước đến các đối tác hướng xuất khẩu.

Theo ông Hoàng, nền tảng quan trọng nhất để xây dựng uy tín thị trường là cam kết “4 không” trong sản xuất, gồm không hóa chất tồn dư, không sử dụng phân bón hóa học vượt mức, không biến đổi gen và không dùng thuốc bảo vệ thực vật trái phép.

Cam kết này được cụ thể hóa bằng việc HTX kiểm soát chặt chẽ toàn bộ quy trình từ gieo trồng, chăm sóc, thu hoạch đến sơ chế, đóng gói và vận chuyển, qua đó đảm bảo chất lượng đồng đều và khả năng truy xuất nguồn gốc.

HTX Hoàng Nam Phát hiện cung ứng đa dạng các nhóm sản phẩm, từ rau củ quả vụ đông như bí, cà, cải, su hào, bắp cải, khoai tây, súp lơ đến các loại dưa, vải, bưởi và trái cây theo mùa.

Việc đa dạng hóa sản phẩm giúp HTX chủ động thích ứng với biến động thị trường, giảm phụ thuộc vào một loại cây trồng hay một kênh tiêu thụ. Song song đó, HTX áp dụng các tiêu chuẩn quản lý chất lượng như HACCP, QS-9000, ISO 14001, sẵn sàng đáp ứng các đơn hàng từ nhỏ đến lớn theo yêu cầu của đối tác.

Từ thực tiễn hoạt động, ông Hoàng nhấn mạnh vai trò trung tâm của HTX trong chuỗi liên kết, vừa điều phối sản xuất, vừa bao tiêu sản phẩm, hỗ trợ kỹ thuật và cung ứng đầu vào đạt chuẩn cho xã viên.

Bên cạnh kết quả đạt được, ông Hồ Việt Hoàng thẳng thắn chỉ ra những thách thức lớn như chi phí đầu tư kho lạnh, sơ chế và đóng gói cao, rủi ro thời tiết - sâu bệnh và áp lực cạnh tranh về giá, trong khi yêu cầu của thị trường ngày càng khắt khe về chứng nhận và truy xuất nguồn gốc.

Từ đó, HTX kiến nghị cần có cơ chế hỗ trợ vốn ưu đãi cho hạ tầng sau thu hoạch, tăng cường kết nối với hệ thống phân phối lớn, đẩy mạnh xúc tiến thương mại và ứng dụng công nghệ số, truy xuất nguồn gốc, nông nghiệp thông minh nhằm nâng cao hiệu quả và giá trị bền vững cho chuỗi nông sản vụ đông.

Giải pháp phân bón thế hệ mới cho nông nghiệp bền vững

Theo các nghiên cứu của Viện Thổ nhưỡng - Nông hóa, Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam, hiệu quả sử dụng phân bón truyền thống hiện nay vẫn còn thấp, với tỷ lệ hấp thu chỉ đạt khoảng 30-45% đối với đạm, 45-50% với lân và 50-60% với kali. Phần dinh dưỡng thất thoát không chỉ làm gia tăng chi phí sản xuất mà còn gây ô nhiễm môi trường, phát thải khí nhà kính, đặc biệt là khí nitơ monoxit.

Trước thực trạng đó, Công ty Supe Lâm Thao định hướng phát triển các dòng phân bón thế hệ mới như một giải pháp đầu tư thông minh. Ông Nguyễn Quốc An, Phó Tổng Giám đốc Công ty Supe Phốt phát và Hóa chất Lâm Thao, cho biết các dòng này được xây dựng trên ba hướng tiếp cận chủ đạo: tối ưu hóa dinh dưỡng; cải thiện đất và hệ sinh thái vi sinh (dòng phân NPK-S và NPK-S vi sinh).

Thực tiễn cho thấy, phân bón thế hệ mới của Supe Lâm Thao mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt. Trước hết là chất lượng nông sản tăng, với màu sắc đẹp, vị ngọt đậm, củ quả chắc, đáp ứng yêu cầu của thị trường cao cấp, siêu thị và xuất khẩu. Hiệu suất sử dụng tăng 10-20% cho phép giảm 15-30% lượng phân bón, góp phần tiết kiệm chi phí mua vật tư, vận chuyển, công lao động và tưới tiêu.

Nhờ đó, lợi nhuận của người sản xuất có thể tăng từ 7-15%. Quan trọng hơn, các sản phẩm hữu cơ - khoáng - vi sinh còn là khoản đầu tư dài hạn cho đất đai, giúp duy trì độ phì nhiêu, ổn định năng suất và tăng khả năng chống chịu trước tác động của biến đổi khí hậu.

“Để đưa giải pháp vào thực tiễn, Supe Lâm Thao triển khai mô hình hợp tác ‘3 Cùng’: cùng đầu tư; cùng đào tạo; cùng tiêu thụ. Đầu tư vào phân bón thế hệ mới cũng là đầu tư vào thương hiệu nông sản xanh của vùng Đồng bằng sông Hồng.

Cần xây dựng trung tâm sơ chế, chế biến, bảo quản nông sản quy mô vùng

Theo ông Lê Thái Nghiệp, Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật TP. Hải Phòng, vụ đông 2025-2026 toàn thành phố gieo trồng khoảng 29.500 ha cây trồng các loại, tăng 450 ha so với vụ đông năm trước.

Trong đó, diện tích rau đạt khoảng 22.700 ha, cho sản lượng ước 700.000 tấn; ngô 1.700 ha, sản lượng 12.500 tấn; các cây màu khác hơn 5.100 ha, sản lượng khoảng 60.000 tấn. Khoảng 30% sản lượng rau phục vụ nhu cầu tiêu dùng nội địa, trên 70% cung ứng cho các tỉnh, thành phố khác và xuất khẩu.

Riêng một số sản phẩm như cà rốt, tỷ lệ xuất khẩu chiếm tới hơn 80% sản lượng. Sản xuất rau vụ đông của Hải Phòng hình thành rõ các vùng hàng hóa tập trung. Nổi bật là vùng hành, tỏi với diện tích khoảng 7.100 ha, sản lượng dự kiến 120.000-130.000 tấn, giá trị sản xuất đạt 320-470 triệu đồng/ha, lãi từ 210-355 triệu đồng/ha.

Hành, tỏi được bảo quản tại nông hộ, tiêu thụ quanh năm, giảm áp lực đầu ra khi thu hoạch. Nhiều sản phẩm đã được chứng nhận VietGAP, nhãn hiệu tập thể, tiêu thụ chủ yếu trong nước và một phần sấy khô xuất khẩu sang Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan.

Vùng cà rốt gieo trồng khoảng 1.300 ha, sản lượng 65.000-70.000 tấn, tập trung tại các địa phương như Tuệ Tĩnh, Thái Tân, An Phú, Chí Linh. Khoảng 80% sản lượng được bảo quản lạnh xuất khẩu sang Hàn Quốc, Nhật Bản, Thái Lan, Malaysia và Trung Đông. Nhiều doanh nghiệp, hợp tác xã đã tham gia liên kết đầu tư, bao tiêu sản phẩm, góp phần nâng cao giá trị và tính ổn định cho vùng trồng.

Các vùng su hào, bắp cải, súp lơ có tổng diện tích khoảng 5.200 ha, sản lượng 180.000-200.000 tấn, tiêu thụ chủ yếu tại Hà Nội, TP.HCM và các tỉnh lân cận, một phần xuất khẩu... Mặc dù đầu vụ đông gặp nhiều bất lợi do bão chồng bão, mưa kéo dài, song nhờ sự chỉ đạo quyết liệt của ngành nông nghiệp và chính quyền địa phương, vụ đông 2025-2026 được đánh giá thắng lợi toàn diện, đạt giá trị cao nhất trong 5 năm gần đây. Nhiều loại rau tăng giá gấp 2-3 lần so với cùng kỳ, thị trường tiêu thụ thuận lợi, vừa được mùa, vừa được giá.

Tuy nhiên, sản xuất vụ đông vẫn đối mặt không ít thách thức. Liên kết bao tiêu còn hạn chế, tiêu thụ chủ yếu qua thương lái, hệ thống kho lạnh và chế biến sau thu hoạch còn thiếu, chi phí sản xuất cao, cơ giới hóa chưa đồng bộ.

Trước thực tế đó, Hải Phòng kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường hỗ trợ xây dựng trung tâm sơ chế, chế biến, bảo quản nông sản quy mô vùng; tăng cường xúc tiến thương mại, kết nối doanh nghiệp xuất khẩu, thu hút đầu tư vào nông nghiệp công nghệ cao, hướng tới sản xuất vụ đông bền vững, giá trị gia tăng cao.

Trục chính sách mới cho cây vụ đông

TP Hải Phòng bước vào vụ đông năm nay bằng một tâm thế mới, với 2 nghị quyết mới được ban hành, theo chia sẻ của bà Lương Thị Kiểm, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường. Theo bà, đây là cách thành phố tạo khung pháp lý và nguồn lực ổn định để sản xuất vụ đông trở thành một cấu phần bền vững trong cơ cấu nông nghiệp.

Đầu tiên là Nghị quyết 27/2025/NQ-HĐND, trọng tâm là hỗ trợ trực tiếp cho người sản xuất trên đất trồng lúa, từ giống, kỹ thuật, mô hình trình diễn đến cải tạo đất và hạ tầng phục vụ sản xuất. Với cây vụ đông, chính sách này giúp nông dân giảm chi phí đầu vào, tăng khả năng áp dụng tiến bộ kỹ thuật và nâng cao hiệu quả sử dụng đất sau thu hoạch lúa, vốn là “nút thắt” lâu nay trong sản xuất vụ đông ở nhiều địa phương.

Tiếp đó là Nghị quyết 51/2025/NQ-HĐND, ban hành cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển sản xuất nông nghiệp hàng hóa tập trung giai đoạn 2026–2030. Nghị quyết này mở rộng không gian cho cây vụ đông bằng cách thúc đẩy sản xuất theo vùng, theo chuỗi, gắn nông dân với hợp tác xã và doanh nghiệp tiêu thụ. Trước đó, Hải Phòng đã ban hành Nghị quyết số 19/2021/NQ-HĐND, quy định nội dung chi và mức hỗ trợ cho các hoạt động khuyến nông trên địa bàn thành phố.

Nghị quyết này đặt ra các quy định chi bồi dưỡng, tập huấn, tuyên truyền, xây dựng và nhân rộng mô hình trình diễn, hỗ trợ giống, vật tư và ứng dụng kỹ thuật mới nhằm nâng cao năng lực sản xuất của nông dân và tổ chức sản xuất trong nông nghiệp.

Theo bà Kiểm, đây là những nền tảng để cây vụ đông không chỉ dừng ở “vụ phụ”, mà trở thành nguồn hàng hóa ổn định, có đầu ra và giá trị gia tăng cao hơn. Vụ đông 2025-2026, Hải Phòng gieo trồng khoảng 29.500 ha cây vụ đông, tăng 450 ha so với năm trước; trong đó rau các loại chiếm 22.700 ha với sản lượng khoảng 700.000 tấn.

Khoảng 30% sản lượng phục vụ tiêu dùng nội địa, hơn 70% tiêu thụ ngoài thành phố và xuất khẩu, riêng một số sản phẩm như cà rốt có tới trên 80% sản lượng xuất khẩu.