Trong bối cảnh thiên tai sẽ còn diễn biến phức tạp, tác động sâu rộng đến đời sống người dân và phát triển kinh tế - xã hội, Chính phủ Việt Nam đã thể hiện sự chỉ đạo quyết liệt, điều phối đồng bộ và ngày càng hiệu quả trong công tác huy động nguồn lực quốc tế cho phòng, chống và khắc phục hậu quả thiên tai.
Theo thống kê của Cục Đê điều và Phòng, chống thiên tai, hiệu quả huy động nguồn lực quốc tế được thể hiện rõ nét qua các đợt hỗ trợ lớn trong những năm gần đây. Sau đợt mưa lũ nghiêm trọng tại miền Trung năm 2020, cộng đồng quốc tế đã hỗ trợ Việt Nam khoảng 25 triệu USD để khắc phục hậu quả và ổn định đời sống người dân. Năm 2024, bão Yagi tiếp tục gây thiệt hại nặng nề và Việt Nam đã nhận được khoản hỗ trợ trị giá 23 triệu USD từ các đối tác quốc tế. Riêng trong năm 2025, tính đến thời điểm hiện tại, tổng giá trị nguồn lực huy động từ các tổ chức quốc tế đạt khoảng 13,5 triệu USD, trong đó hỗ trợ bằng tiền mặt chiếm hơn 72%, tương đương 9,7 triệu USD.
IOM tập trung hỗ trợ các hộ gia đình đáp ứng nhu cầu thiết yếu thông qua hình thức trợ cấp tiền mặt đa mục đích, đặc biệt trong giai đoạn khẩn cấp. Ảnh: Kiều Chi.
Đáng chú ý, hỗ trợ tiền mặt là hình thức còn khá mới trong các cơ chế hỗ trợ được Chính phủ phê duyệt và triển khai tại Việt Nam. Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy đây là phương thức mang lại nhiều lợi ích thiết thực. Đồng thời, dòng tiền được đưa trực tiếp vào cộng đồng góp phần thúc đẩy phục hồi kinh tế địa phương, tạo việc làm, duy trì sinh kế và hỗ trợ các chuỗi cung ứng tại chỗ. Hình thức hỗ trợ này giúp rút ngắn thời gian triển khai, giảm thiểu chi phí hậu cần và vận chuyển, từ đó nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực.
Trong định hướng hợp tác thời gian tới, bà Mitsue Pembroke, Giám đốc Dự án và Quan hệ đối tác của Tổ chức Di cư Quốc tế (IOM) tại Việt Nam kỳ vọng tiếp tục tăng cường hợp tác và củng cố các quan hệ đối tác vững chắc hiện có, tập trung vào ba lĩnh vực then chốt gồm: ứng phó, đổi mới sáng tạo và tăng cường tính địa phương. Trước hết, IOM mong muốn mở rộng các nỗ lực ứng phó chung, bao gồm xây dựng kế hoạch phòng bị, dự trữ hàng hóa và sẵn sàng triển khai hỗ trợ một cách kịp thời khi thiên tai xảy ra.
Song song với đó, việc lập bản đồ rủi ro và tổ chức các hoạt động diễn tập ứng phó thiên tai tại cộng đồng được đánh giá là giải pháp quan trọng nhằm nâng cao năng lực phòng ngừa từ sớm. Tại Nhật Bản, các buổi diễn tập ứng phó thiên tai trong trường học và cộng đồng được tổ chức thường xuyên, góp phần hình thành kỹ năng và ý thức sẵn sàng cho người dân.
Diễn tập công tác phòng chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn. Ảnh: Tiến Trung.
Theo bà Mitsue Pembroke, Việt Nam có nhiều dư địa để áp dụng và mở rộng các mô hình này ở cấp cơ sở, qua đó tăng cường tính địa phương trong công tác phòng, chống thiên tai.
IOM cũng cam kết phối hợp chặt chẽ với các đối tác trong nước nhằm tăng cường năng lực cho lực lượng ứng phó khẩn cấp tại địa phương, bảo đảm các lực lượng này được trang bị đầy đủ về kỹ năng, phương tiện và kiến thức. Theo đại diện IOM, không một quốc gia hay tổ chức nào có thể đơn lẻ ứng phó với thiên tai, do đó việc tăng cường quan hệ đối tác và sự phối hợp của toàn xã hội là yếu tố mang tính quyết định.
Ở cấp độ cộng đồng, việc hợp tác chặt chẽ với người dân địa phương, tận dụng kiến thức bản địa và kinh nghiệm thực tiễn sẽ góp phần quan trọng trong việc xây dựng các chiến lược ứng phó thiên tai hiệu quả ở cấp quốc gia. Cùng với đó, đổi mới sáng tạo được xác định là trụ cột thứ ba trong hợp tác tương lai, với các cách tiếp cận mới như thiết kế nhà ở thích ứng với khí hậu và thúc đẩy sự tham gia của khu vực tư nhân, giới học thuật trong tìm kiếm giải pháp bền vững.
Trong quá trình hợp tác, bà Đoàn Thị Tuyết Nga, Trưởng phòng Hợp tác quốc tế, Cục Quản lý đê điều và Phòng, chống thiên tai, luôn đánh giá cao tính phối hợp đa bên trong cơ chế Đối tác Giảm nhẹ rủi ro thiên tai (DRRP). Cơ chế này không chỉ tạo điều kiện để chia sẻ thông tin kịp thời, mà còn là nơi các bên cùng nhau xây dựng kế hoạch ứng phó chung, tô chức đánh giá nhanh thiệt hại và nhu câu, từ đó huy động nguồn lực một cách hiệu quả và có điều phối.
