Diện tích đủ điều kiện xuất khẩu giảm đáng kể
Ông Lê Xuân Phong, Chủ tịch UBND xã Ngũ Hiệp cho biết: Sau khi sáp nhập từ hai xã Tam Bình và Ngũ Hiệp, xã Ngũ Hiệp (mới) có diện tích tự nhiên gần 48km², dân số hơn 40.600 người. Điều kiện tự nhiên thuận lợi với hệ thống kênh rạch dày đặc kết nối sông Tiền và sông Năm Thôn đã tạo nền tảng cho phát triển cây ăn trái, đặc biệt là sầu riêng.
Ông Lê Xuân Phong, Chủ tịch UBND xã Ngũ Hiệp chia sẻ về định hướng phát triển vùng chuyên canh cây sầu riêng của địa phương. Ảnh: Minh Đảm.
Toàn xã hiện có khoảng 3.079ha cây ăn trái, trong đó riêng sầu riêng chiếm tới 2.936ha, tương đương hơn 95%. Với khoảng 8.400 hộ tham gia sản xuất, năng suất trung bình đạt 25 tấn/ha, sản lượng sầu riêng hàng năm của Ngũ Hiệp ước khoảng 76.900 tấn. Đáng chú ý, khoảng 70% sản lượng phục vụ xuất khẩu trái tươi, phần còn lại được sơ chế, tách múi và cấp đông, tạo thêm giá trị gia tăng.
Cơ cấu giống chủ lực gồm Dona (Monthong) chiếm khoảng 60% diện tích và Ri6 chiếm khoảng 35%. Ngoài ra, một số giống đặc sản như Musang King, Chuồng bò, Sáu Hữu cũng được trồng với quy mô nhỏ. Nhờ chủ động kỹ thuật xử lý ra hoa nghịch vụ, phần lớn diện tích sầu riêng của Ngũ Hiệp cho trái ngoài chính vụ, góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế cho nhà vườn.
Bên cạnh những kết quả ấn tượng, sản xuất sầu riêng tại Ngũ Hiệp đang đối mặt không ít thách thức. Điều kiện khí hậu nhiệt đới nóng ẩm khiến sâu bệnh phát sinh phức tạp với các đối tượng phổ biến như rầy phấn, nhện đỏ, rệp sáp; các bệnh nứt thân xì mủ, thán thư, cháy lá… Dù công tác phòng trừ cơ bản được kiểm soát, nguy cơ mất an toàn thực phẩm vẫn hiện hữu nếu không tuân thủ nghiêm quy trình kỹ thuật.
Sự đồng hành, liên kết chặt chẽ giữa các doanh nghiệp với nông dân, hợp tác xã sẽ giúp kiểm soát tốt chất lượng sầu riêng ở Ngũ Hiệp. Ảnh: Minh Đãm.
Thực tế cho thấy trình độ canh tác sầu riêng giữa các hộ ở Ngũ Hiệp còn chênh lệch. Không ít nhà vườn sản xuất theo kinh nghiệm riêng, sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật chưa đồng bộ, dẫn đến chất lượng trái không đồng đều. Đáng lo ngại hơn, việc ghi chép nhật ký sản xuất tại các vùng trồng được cấp mã số vẫn chưa thống nhất, vẫn còn tình trạng lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật, không đảm bảo thời gian cách ly, tiềm ẩn rủi ro dư lượng vượt ngưỡng cho phép.
Trong năm 2025, khi thị trường xuất khẩu, đặc biệt là Trung Quốc tăng cường kiểm soát Cadimi và các chất cấm, một số mã số vùng trồng trên địa bàn xã đã bị tạm ngưng hoặc thu hồi. Cụ thể, trong tổng số 37 mã số vùng trồng với diện tích hơn 1.627ha, có 8 mã số bị tạm dừng do liên quan đến Cadimi khiến diện tích đủ điều kiện xuất khẩu giảm đáng kể.
Liên kết chuỗi còn yếu, đầu ra chưa bền vững
Hiện nay, xã Ngũ Hiệp có 3 hợp tác xã hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp, trong đó HTX Sầu riêng Ngũ Hiệp đã đạt các chứng nhận VietGAP, OCOP và an toàn thực phẩm. Trên địa bàn cũng có 33 cơ sở đóng gói sầu riêng quả tươi được phía Trung Quốc phê duyệt mã số.
Tuy nhiên, việc tiêu thụ sầu riêng vẫn chủ yếu thông qua thương lái nhỏ lẻ, sau đó mới đưa về doanh nghiệp xuất khẩu. Mô hình này khiến khâu kiểm soát đầu vào và truy xuất nguồn gốc gặp nhiều khó khăn. Sản lượng tại các vùng trồng được cấp mã số còn thiếu ổn định buộc doanh nghiệp phải thu mua từ nhiều nguồn khác nhau, làm gia tăng rủi ro vi phạm quy định nhập khẩu.
Ngũ Hiệp kỳ vọng từng bước xây dựng thương hiệu “Sầu riêng Ngũ Hiệp – Đồng Tháp” vững chắc trên thị trường. Ảnh: Minh Đảm.
Trước những thách thức đó, Ngũ Hiệp xác định kiểm soát từ gốc ngay ở vùng trồng, từ quy trình canh tác đến liên kết tiêu thụ là giải pháp then chốt để giữ vững thị trường xuất khẩu. Chính quyền địa phương tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, hỗ trợ nông dân và hợp tác xã mở rộng vùng trồng đủ điều kiện cấp mã số, đồng thời tăng cường giám sát, duy trì mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói.
Các hợp tác xã được yêu cầu nâng cao vai trò quản lý, xây dựng quy chế nội bộ rõ ràng, phân công trách nhiệm cụ thể và kiên quyết loại khỏi chuỗi liên kết những trường hợp vi phạm nghiêm trọng. Nông dân phải tuân thủ tuyệt đối quy trình kỹ thuật, danh mục vật tư được phép sử dụng, ghi chép đầy đủ nhật ký sản xuất và thực hiện nghiêm thời gian cách ly.
Về phía doanh nghiệp, việc đầu tư vùng nguyên liệu, hệ thống kiểm soát chất lượng, phòng thử nghiệm và tuân thủ nghiêm quy trình đóng gói một chiều được xem là yếu tố sống còn để xây dựng chuỗi liên kết minh bạch, bền vững.
Với định hướng đúng đắn và sự vào cuộc đồng bộ của chính quyền, doanh nghiệp, hợp tác xã và nông dân, Ngũ Hiệp kỳ vọng từng bước xây dựng thương hiệu “Sầu riêng Ngũ Hiệp – Đồng Tháp” vững chắc trên thị trường trong nước và quốc tế.
