Theo báo cáo, năm 2025 vùng Duyên hải Nam Trung bộ và Tây Nguyên đã chuyển đổi trên 12.265 ha đất trồng lúa kém hiệu quả sang cây trồng cạn có hiệu quả kinh tế cao, tăng 2.855 ha so với năm 2024. Các loại cây trồng chuyển đổi thuộc nhóm cây hàng năm như: lạc, khoai lang, dưa hấu, ngô, đậu đỗ và rau các loại; cây lâu năm; trồng cỏ chăn nuôi.
Ngoài ra, hàng chục ngàn ha cây trồng kém hiệu quả như trồng sắn, mía, hồ tiêu, cà phê cũng được các địa phương chuyển đổi sang trồng các loại cây có giá trị kinh tế cao hơn, phù hợp với nước tưới, thổ nhưỡng. Nhờ chuyển đổi cơ cấu cây trồng, tại vùng này bước đầu đã hình thành vùng sản xuất tập trung như lạc (tỉnh Gia Lai), nho, táo (tỉnh Khánh Hòa), rau màu ở hầu hết các địa phương...
Năm 2025 tỉnh Khánh Hòa đã chuyển đổi được 588 ha đất trồng lúa kém hiệu quả sang trồng các cây trồng cạn. Ảnh: Phương Chi.
Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Gia Lai, năm 2025, địa phương đã chuyển đổi đất trồng lúa kém hiệu quả sang sản xuất cây trồng cạn có hiệu quả cao hơn với diện tích 1.156 ha; các loại cây trồng chuyển đổi từ đất lúa gồm: Dưa các loại 320 ha, ngô 52 ha, lạc 214 ha, cây quế 81 ha, rau các loại 52 ha… Đa số diện tích chuyển đổi đều cho lợi nhuận tăng từ 20-30% so với trồng lúa trong cùng thời vụ, trên cùng chân đất.
Còn tại tỉnh Khánh Hòa, năm 2025 đã chuyển đổi được 588 ha đất trồng lúa kém hiệu quả sang trồng các cây trồng cạn như ngô, rau đậu các loại, nho, táo... dự kiến vụ mùa tiếp tục chuyển đổi 222 ha.
Theo đánh giá của Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Khánh Hòa, việc chuyển đổi đất lúa sang các loại cây trồng cạn mai lại hiệu quả cả về kinh tế, xã hội và môi trường. Đối với chuyển đổi sang cây ngắn ngày thu nhập cao gấp 1,5-1,6 lần so với trồng lúa. Ngoài ra, việc trồng cây họ đậu còn thu được lượng phụ phẩm dùng làm thức ăn gia súc, cải tạo đất... Những diện tích chuyển đổi sang trồng ngô giống thu nhập cao gấp 2-4 lần so với trồng lúa. Còn chuyển đổi từ đất trồng lúa và đất màu kém hiệu quả sang cây ăn quả (nho, táo, xoài, bưởi, sầu riêng) cho lợi nhuận gấp 8-18 lần so với trồng lúa... Bên cạnh đó, việc chuyển đổi cây trồng đã giảm 25-30% lượng nước tưới, hạn chế việc khai thác nước ngầm, hạn chế tình trạng hoang hóa đất nông nghiệp do thiếu nước bỏ vụ kéo dài...
Chuyển đổi cơ cấu cây trồng giúp người dân ứng phó với tình trạng khô hạn, thiếu nước tưới và nâng cao thu nhập. Ảnh: Phương Chi.
Tuy nhiên, việc chuyển đổi tại các địa phương còn mang tính tự phát, manh mún. Một số cây trồng sau khi chuyển đổi nhưng kém cạnh tranh, quy mô sản xuất nhỏ lẻ nên thiếu đầu ra. Đối với chuyển đổi cây trồng trên đất lúa còn chưa bài bản trong tổ chức sản xuất, khoa học kỹ thuật, tiêu thụ sản phẩm...
