Công nghệ số sẵn sàng ứng dụng cho 1 triệu ha lúa chất lượng cao

Sáng 9/10, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia phối hợp với Sở Nông nghiệp và Môi trường TP Cần Thơ tổ chức Tọa đàm “Ứng dụng các công nghệ trong quản lý canh tác lúa chất lượng cao, phát thải thấp tại vùng ĐBSCL”.

Chương trình nhằm chia sẻ kết quả nghiên cứu, báo cáo đánh giá và kinh nghiệm triển khai các mô hình ứng dụng công nghệ số, IoT, tưới nước thông minh trong quản lý đồng ruộng cũng như các công nghệ đo đạc khí thải nhà kính và dinh dưỡng trong đất phục vụ đề án 1 triệu hecta lúa.

Bên cạnh đó, các chuyên gia, trung tâm khuyến nông các địa phương vùng ĐBSCL cũng chia sẻ những bài học thực tiễn trong việc liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị, truy xuất nguồn gốc, giảm phát thải khí nhà kính. Đặc biệt là định hướng chính sách hỗ trợ để nhân rộng các mô hình có hiệu quả ra toàn vùng.

Bà Nguyễn Thị Giang - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường TP Cần Thơ cho biết, thực hiện Đề án “Phát triển bền vững một triệu hecta chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL đến năm 2030” (gọi tắt là Đề án), TP Cần Thơ đăng ký 170.000 ha lúa tham gia đề án (năm 2030). Trong đó, diện tích được triển khai trong năm 2025 là 104.500 ha, với 191 tổ hợp tác, hợp tác xã tham gia.

Từ năm 2024 đến nay, thành phố đã triển khai thực hiện 12 mô hình thí điểm (quy mô 50 ha/mô hình) theo tiêu chí Đề án. Hầu hết các mô hình đều áp dụng công nghệ gieo sạ bằng cơ giới, sử dụng kỹ thuật bón phân vùi… Theo kết quả của IRRI về việc đo đạc phát thải khí nhà kính, các mô hình giảm từ 2-12 tấn CO2/ha, hiệu quả về năng suất, chất lượng, lợi nhuận tăng ít nhất 20% so với ngoài mô hình.

Từ thực tế kết quả sản xuất trên, bà Giang khẳng định, rất cần có nhiều các công nghệ trong quản lý canh tác lúa chất lượng cao, phát thải thấp. Đây không chỉ là bước cụ thể hóa Đề án mà còn là nền tảng để chuyển đổi nông nghiệp của vùng ĐBSCL theo hướng số hóa, kinh tế xanh và bền vững.

Đề án “Phát triển bền vững một triệu hecta chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL đến năm 2030 hướng đến mục tiêu thúc đẩy các phương pháp canh tác bền vững, giảm phát thải khí nhà kính. Trong đó, việc áp dụng Quy trình đo đạc, báo cáo và thẩm định (MRV) là hoạt động cốt lõi.

Quy trình này là một trong những hệ thống ứng dụng công nghệ mạnh mẽ để thu thập dữ liệu, hỗ trợ các cán bộ khuyến nông và HTX báo cáo thông tin cơ sở theo yêu cầu.

PGS-TS Mai Văn Trịnh, Viện trưởng Viện Môi trường Nông nghiệp cho biết, quy trình MRV có một số đặc điểm chính là tối ưu hóa việc sử dụng phân bón, nước thông qua các kỹ thuật tiên tiến như sạ hàng, sạ cụm, vùi phân chậm tan, quản lý nước thông minh; áp dụng phương pháp canh tác lúa tiên tiến bền vững và bảo vệ môi trường (kỹ thuật tưới ướt khô xen kẽ - AWD, 3 giảm 3 tăng, 1 phải 5 giảm); nâng cao năng lực quản lý, giám sát và kiến thức sản xuất lúa chất lượng cao phát thải thấp cho cán bộ quản lý, người dân trồng lúa ở các hợp tác xã và các doanh nghiệp ở các tỉnh, thành vùng ĐBSCL.

Trong đó, An Giang là một trong những địa phương đang ứng dụng khá tốt công nghệ trong quản lý canh tác lúa chất lượng cao, phát thải thấp. Thực hiện Dự án Khuyến nông Trung ương “Xây dựng mô hình canh tác lúa giảm phát thải phục vụ phát triển bền vững vùng nguyên liệu lúa gạo xuất khẩu của ĐBSCL”, Trung tâm Khuyến nông tỉnh An Giang đã áp dụng công nghệ quản lý nước theo quy trình AWD rất thành công.

Ông Lê Văn Dũng – Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh An Giang cho biết, trải qua 3 vụ áp dụng công nghệ cảm biến AWD tại 4 HTX, thuộc 3 vùng sinh thái trong Đề án 1 triệu ha, kết quả cho thấy, các thiết bị đã thu thập tốt các thông tin quan trắc, kết cấu đất, theo dõi mực nước trên mặt ruộng và đo lượng phát thải khí nhà kính.

Các dữ liệu thu thập được từ các thiết bị thông minh và cảm biến đều được lưu trữ tự động trên điện toán đám mây. Nhờ đó đảm bảo số liệu minh bạch và không bị can thiệp bằng bất kỳ lý do nào. Các dữ liệu được lưu trữ và báo cáo trực quan thời gian thực thông qua ứng dụng LuaGPT. Nhờ đó, các mô hình tiết kiệm được chi phí và nguồn nhân lực để thực hiện công tác đo đạc, báo cáo và thẩm định MRV trên đồng.

Tuy nhiên, theo đánh giá, phân tích của các chuyên gia, các thiết bị này vẫn còn tồn tại một số hạn chế. Do đó, ông Dũng đề xuất các địa phương nên sử dụng công cụ đo đạc MRV giống nhau. Cán bộ khuyến nông cộng đồng có thể áp dụng đồng bộ, tiết kiệm chi phí và mang lại hiệu quả. Đồng thời, cần có chính sách đầu tư hỗ trợ cơ giới hóa trong nông nghiệp để khuyến khích nông dân áp dụng đồng bộ quy trình.