Cần Thơ phát triển khóm thành cây trồng chủ lực

Gắn vùng khóm với du lịch

Những năm gần đây, cùng với quá trình tái cơ cấu ngành nông nghiệp, nhiều địa phương vùng Đồng bằng sông Cửu Long đã chú trọng khôi phục và mở rộng diện tích trồng khóm, xem đây là cây trồng chủ lực giúp thích ứng với biến đổi khí hậu và nâng cao thu nhập cho nông dân.

Tuy nhiên, việc phát triển cây khóm theo hướng bền vững vẫn còn đối mặt nhiều thách thức khi chi phí sản xuất cao, đầu ra chưa ổn định và thị trường xuất khẩu còn hạn chế. Trong bối cảnh đó, TP Cần Thơ là một trong những vùng trồng khóm lớn đang từng bước xây dựng thương hiệu và phát triển cây khóm theo hướng xanh, bền vững, góp phần nâng cao đời sống người dân.

Theo đó, thương hiệu khóm Cầu Đúc với giống khóm Queen đặc trưng được trồng tập trung tại xã Hỏa Lựu trên vùng đất phèn khó canh tác. Nhờ sự cần cù và kinh nghiệm của người dân, cây khóm không chỉ sinh trưởng tốt mà còn trở thành sản phẩm nông nghiệp mang giá trị kinh tế cao, góp phần chuyển dịch cơ cấu cây trồng và bảo tồn giống bản địa.

Hiện toàn xã Hỏa Lựu có hơn 2.000 ha khóm, cho sản lượng hàng chục nghìn tấn mỗi năm, trở thành vùng nguyên liệu quan trọng của TP Cần Thơ. Cần Thơ xác định đây là một trong bốn cây trồng chủ lực của Thành phố đang được đẩy mạnh phục tráng giống, áp dụng quy trình kỹ thuật tiên tiến, sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, đồng thời xây dựng và quảng bá thương hiệu để mở rộng thị trường.

Ông Trương Cảnh Tuyên, Chủ tịch UBND TP Cần Thơ cho biết, Thành phố đang tập trung phát triển các cây trồng chủ lực, trong đó có khóm Cầu Đúc. Chính quyền khuyến khích doanh nghiệp bao tiêu sản phẩm, hỗ trợ hợp tác xã nâng cao năng lực sản xuất, nhân rộng mô hình hiệu quả để nâng thu nhập cho nông dân.

Từ định hướng này, nhiều hộ dân ở xã Hỏa Lựu đã mạnh dạn cải tạo vườn, áp dụng tiến bộ kỹ thuật và đầu tư sản xuất khóm chất lượng cao.

Ông Vu Sủi, nông dân trồng khóm lâu năm ở xã Hỏa Lựu chia sẻ: “Gia đình tôi đã gắn bó với cây khóm hơn 20 năm. Trước kia, do thiếu vốn và kỹ thuật nên năng suất thấp, đầu ra bấp bênh, từ khi được chính quyền và ngành nông nghiệp hỗ trợ về giống, hướng dẫn canh tác theo tiêu chuẩn VietGAP, đời sống bà con khá hơn rõ rệt”.

Không chỉ dừng lại ở sản xuất khóm thương phẩm, Cần Thơ còn định hướng phát triển du lịch nông nghiệp gắn với đặc sản địa phương. Làng du lịch cộng đồng “Cánh đồng khóm Cầu Đúc” tại xã Hỏa Lựu hiện là điểm đến hấp dẫn du khách với những trải nghiệm độc đáo như đi xuồng giữa rẫy khóm xanh mát, ngắm cảnh nông thôn yên bình và thưởng thức các món ngon chế biến từ khóm như gỏi khóm, khóm nướng mật ong hay nước ép khóm tươi.

Chị Trang Kiều Diễm, hộ dân làm du lịch cộng đồng tại xã Hỏa Lựu chia sẻ: “Sau khi được địa phương khuyến khích, gia đình tôi mạnh dạn đầu tư mô hình du lịch sinh thái gắn với vườn khóm. Du lịch không chỉ giúp quảng bá thương hiệu khóm Cầu Đúc mà còn tăng thêm thu nhập, tạo việc làm cho người dân trong vùng”.

Việc phát triển mô hình du lịch sinh thái kết hợp nông nghiệp không chỉ mở ra hướng đi mới cho cây khóm Cầu Đúc mà còn giúp bảo tồn cảnh quan, gìn giữ nét văn hóa miệt vườn đặc trưng của Cần Thơ.

Canh tác hướng hữu cơ, đưa giống mới vào sản xuất

Để phát huy hiệu quả từ cây khóm, chính quyền và ngành nông nghiệp địa phương khuyến khích hình thành mối liên kết chặt chẽ giữa các bên trong sản xuất. Liên kết “bốn nhà” (nhà nông, doanh nghiệp, nhà khoa học và Nhà nước) được xem là chìa khóa giúp nâng cao giá trị cây khóm, phát triển vùng nguyên liệu theo hướng bền vững.

Điển hình là mô hình của ông Lê Thanh Sơn ở xã Hỏa Lựu với diện tích 1,5 ha giống khóm Queen. Trong vụ khóm 2024 - 2025, ông Sơn sử dụng chế phẩm vi sinh Bio Lacto EM và phân bón hữu cơ trong suốt quá trình canh tác giúp vườn khóm hạn chế bệnh thối rễ, cháy lá, đồng thời cải tạo đất, hạ phèn, giảm mặn. Nhờ đó năng suất và chất lượng trái khóm tăng rõ rệt, sản phẩm được thị trường ưa chuộng.

Ông Sơn chia sẻ: “Trước đây chỉ sử dụng phân hóa học, chỉ qua vài vụ là đất chai cứng, cây yếu, dễ bị bệnh. Từ đầu tháng 3 năm 2024 tôi chuyển sang dùng vi sinh, thấy hiệu quả rõ rệt, đất tơi xốp, cây khỏe, trái đạt khoảng 1,2 kg, chất lượng tốt hơn hẳn".

Ông Trần Lê Anh Tuấn, Giám đốc Công ty Cổ phần Hữu cơ sinh học Phương Đông cho biết qua vụ khóm 2024 - 2025, mô hình trồng khóm hữu cơ tại xã Hỏa Lựu có nhiều bước phát triển tích cực. Công ty sẽ tiếp tục hỗ trợ để bà con có động lực áp dụng quy trình sản xuất hữu cơ, vừa cải tạo đất, vừa nâng cao năng suất và chất lượng quả khóm.

Không chỉ dừng lại ở cây khóm truyền thống, nhiều địa phương tại TP Cần Thơ đang mở rộng mô hình trồng các giống khóm mới cho năng suất cao, thích ứng với biến đổi khí hậu, đáp ứng nhu cầu thị trường.

Tại xã Phương Bình, người dân đã mạnh dạn chuyển đổi từ cây mía kém hiệu quả sang trồng giống khóm MD2 (khóm Mỹ). Đây là giống khóm cho năng suất, chất lượng vượt trội và được doanh nghiệp bao tiêu toàn bộ sản phẩm.

Ông Lâm Văn Lam, hộ trồng khóm MD2 tại xã Phương Bình, TP Cần Thơ chia sẻ: “Trước đây tôi trồng mía gần 20 năm, giá cả bấp bênh. Từ khi chuyển sang trồng khóm MD2 liên kết với Công ty WestFood Hậu Giang, lợi nhuận cao hơn nhiều, đời sống gia đình ổn định hơn. Doanh nghiệp hỗ trợ kỹ thuật, cung cấp giống trả chậm và thu mua toàn bộ sản phẩm nên bà con rất yên tâm đầu tư lâu dài”.

Ông Hồ Hoàng Điệp, Bí thư Đảng ủy xã Phương Bình nhấn mạnh, phát triển bền vững cây khóm phải gắn sản xuất với chuỗi giá trị, bao tiêu sản phẩm và nâng cao trình độ nông dân. Đây là hướng đi phù hợp giúp nâng tầm giá trị cây khóm vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Thực tế, trồng khóm MD2 giúp người dân đạt lợi nhuận từ 160 - 250 triệu đồng/ha/năm, gấp nhiều lần so với một số cây trồng trước đó. Đến nay, xã Phương Bình đã mở rộng diện tích khóm lên hơn 120 ha với hơn 40 hộ tham gia, liên kết cùng Công ty WestFood Hậu Giang.

Bà Nguyễn Thị Minh Nguyệt, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Công ty WestFood Hậu Giang chia sẻ: “Chúng tôi xác định việc liên kết chặt chẽ giữa doanh nghiệp, nông dân, nhà khoa học và Nhà nước là hướng đi tất yếu để hình thành vùng nguyên liệu ổn định, nâng cao chất lượng sản phẩm và xây dựng thương hiệu khóm Việt Nam trên thị trường quốc tế”.

Cây khóm không chỉ mang lại giá trị kinh tế mà còn là biểu tượng văn hóa của nông dân miền Tây. Với sự đồng hành của Nhà nước, doanh nghiệp, nhà khoa học và nông dân, trái khóm đang từng bước khẳng định vị thế là loại cây trồng chủ lực của TP Cần Thơ trong thời gian tới.