Chăn nuôi tuần hoàn giúp giảm ô nhiễm, hạn chế dịch bệnh

Các loài gia súc nhai lại như trâu, hươu, bò, dê được xem là “cỗ máy” có khả năng biến các phế phụ phẩm nông nghiệp để tạo ra thịt, sữa chất lượng cao.

Theo ông Lê Văn Quang, đại diện Chi cục Chăn nuôi và Thú y TP. Cần Thơ, chỉ cần đáp ứng nhu cầu thức ăn thô xơ tối thiểu 2% khối lượng cơ thể gia súc, ngành chăn nuôi và thú y có thể tận dụng được 872 tấn phế phụ phẩm từ ngành trồng trọt như: rơm rạ, thân bắp, ngọn mía, dây khoai lang, lá mít…

Con số trên cho thấy tiềm năng của phế phụ phẩm nông nghiệp trong chăn nuôi gia súc nhai lại là rất lớn. Bên cạnh đó, việc phát triển đàn cũng góp phần hạn chế ô nhiễm môi trường, nâng cao khả năng phòng chống dịch bệnh cho vật nuôi.

Ông Quang đánh giá, phát triển kinh tế tuần hoàn trong chăn nuôi gia súc nhai lại giúp bà con giảm chi phí đầu vào, biến chất thải thành phân bón. Ngoài ra, phương pháp này còn tạo thêm các nguồn thu nhập mới từ các sản phẩm phụ như: ủ chua thân bắp, ủ urê rơm, ủ phân compost thành phân bón, nuôi trùn… Qua đó, nâng cao hiệu quả kinh tế và mở rộng chuỗi giá trị thông qua việc tăng chất lượng thân thịt, tỷ lệ sữa trong chăn nuôi bò thịt, bò sữa.

Tận dụng tối đa nguồn tài nguyên dồi dào từ phụ phẩm nông nghiệp, thời gian qua nhiều nghiên cứu, cải tiến công nghệ ứng dụng vào thực tiễn chăn nuôi gia súc nhai lại theo hướng tuần hoàn đã được các chuyên gia triển khai. 

Thạc sĩ Nguyễn Tiến Sĩ, Trường Đại học Bạc Liêu phân tích, trong bối cảnh biến đổi khí hậu và ô nhiễm ngày càng gia tăng, phương pháp chế biến phụ phẩm nông nghiệp đã và đang được thực hiện và cho thấy hiệu quả.

Trong cơ cấu các loài gia súc nhai lại của TP. Cần Thơ, bò chiếm số lượng lớn trên 80%, với tổng đàn hiện có hơn 62.800 con. Do đó, việc tận dụng phụ phẩm nông nghiệp sẵn có làm thức ăn chăn nuôi là hướng đi thực tế và bền vững.

Như rơm - phụ phẩm nông nghiệp phổ biến nhất ở ĐBSCL, thông thường sau khi thu hoạch, lúa còn xanh, bò có thể sử dụng ngay hoặc bà con nông dân có thể làm khô rơm để dự trữ. Ngoài ra, rơm còn được ủ với urê (4%) hoặc vôi nhằm phá vỡ các liên kết hóa học, tạo điều kiện thuận lợi cho bò tiêu hóa thức ăn. Dù phương pháp này từng được giới thiệu rộng rãi trong các chương trình khuyến nông, tuy nhiên thực tế hộ chăn nuôi vẫn áp dụng chưa nhiều.

Đối với lục bình, thực vật xuất hiện khá nhiều ở sông rạch, đất trũng ngập nước vùng ĐBSCL. Vào năm 2010 đã từng có chuyên gia nghiên cứu sử dụng bã lục bình ủ chua để bổ sung vào khẩu phần thức ăn chăn nuôi bò thịt. Ưu điểm của giải pháp này là bã lục bình sau ủ có mùi thơm dễ chịu, làm tăng tính thèm ăn của bò. Nếu thay thế rơm bằng bã lục bình ở tỷ lệ 15-30%, bò có lượng đạm tích lũy và tăng trọng tốt hơn.

Một phụ phẩm khác là lá mít, hằng năm, các vườn mít được tỉa cành 2-3 lần. Lượng lá mít tươi sau khi tỉa được Thạc sĩ Nguyễn Tiến Sĩ đánh giá là một nguồn thức ăn tiềm năng cho bò.

Một thí nghiệm dùng lá mít ủ chua thay thế hoàn toàn cỏ voi đã được tiến hành. Kết quả cho thấy, giải pháp này làm giảm 38,7% lượng khí metan và 41,6% khí CO2 sinh ra mà không ảnh hưởng đến quá trình tiêu hóa của vật nuôi.

Hiện nay, mô hình vòng tuần hoàn xanh trong trang trại bò sữa đang được nhiều hộ chăn nuôi ở TP. Cần Thơ áp dụng. Các trang trại được thiết kế theo quy trình chăn nuôi khép kín, từ làm đất, trồng cỏ, chăm sóc bò, xử lý chất thải, tạo thành một vòng tuần hoàn xanh.

Đặc biệt, nhiều trang trại bò sữa đã đầu tư hệ thống xử lý chất thải Biogas, khí metan thu được sử dụng để sấy khô cỏ dự trữ, đun nóng nước, phục vụ các hoạt động trong trang trại. Chất thải sau xử lý trở thành phân bón hữu cơ cho đồng cỏ, bắp, giúp cải tạo đất, giảm chi phí phân bón hóa học.