Cần xử lý dứt điểm hàng loạt cơ sở giết mổ lợn không phép

Như Báo Nông nghiệp và Môi trường đã phản ánh trong bài “Hàng loạt cơ sở giết mổ không phép ngang nhiên hoạt động”, tại xã Trần Phú, TP Hà Nội, các cơ sở này đều vi phạm nghiêm trọng các quy định trong hoạt động giết mổ như: Không có giấy phép hoạt động, không được kiểm dịch, không bảo đảm an toàn thực phẩm, không có giấy phép bảo vệ môi trường, xả thải trực tiếp ra môi trường...

Thế nhưng, suốt nhiều năm qua, hoạt động giết mổ trái phép vẫn diễn ra ngang nhiên, thách thức pháp luật và cơ quan chức năng. Nhiều cơ sở giết mổ tại đây đã từng bị xử phạt hành chính, thậm chí đình chỉ hoạt động, nhưng sau đó vẫn tái diễn. Mỗi ngày, hàng chục tấn thịt lợn từ những điểm giết mổ không phép vẫn được đưa ra thị trường tiêu thụ, không qua kiểm dịch thú y, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn thực phẩm. Ai sẽ chịu trách nhiệm nếu những tấn thịt đó chứa vi khuẩn, virus gây ngộ độc, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người tiêu dùng, hay thậm chí châm ngòi cho dịch bệnh bùng phát?

Trao đổi với phóng viên, ông Nguyễn Đình Đảng, Chi Cục trưởng Chi cục Chăn nuôi, Thủy sản và Thú y Hà Nội, cho biết: “Trên địa bàn xã Trần Phú chủ yếu là các cơ sở giết mổ nhỏ lẻ. Theo phân cấp, trách nhiệm quản lý thuộc về chính quyền cấp xã. Theo quy định hiện hành do các cơ sở này chưa được cấp phép hoạt động nên Chi cục không thể vào thực hiện kiểm tra, kiểm soát việc giết mổ tại các cơ sở này. Chi cục chỉ kiểm soát giết mổ ở những cơ sở mà được chính quyền địa phương cấp phép hoặc cho phép tạm thời hoạt động”.

Theo ông Đảng, nhiều cơ sở giết mổ lợn tồn tại ở xã Trần Phú do “yếu tố lịch sử”, nên việc xử lý gặp nhiều khó khăn. Trong thời gian tới, Chi cục sẽ tham mưu Sở Nông nghiệp và Môi trường cùng UBND TP. Hà Nội chỉ đạo UBND cấp xã xây dựng lộ trình đưa các cơ sở giết mổ gia súc, gia cầm nhỏ lẻ vào các cơ sở giết mổ tập trung có kiểm soát; kiên quyết rà soát, xử lý dứt điểm các cơ sở vi phạm về địa điểm, môi trường, hoạt động không phép. Phân định rõ trách nhiệm quản lý giữa cấp Thành phố và cấp xã theo mô hình 02 cấp, gắn trách nhiệm cụ thể cho người đứng đầu, nhất là cấp xã, trong công tác quản lý, giám sát và xử lý vi phạm.

Bên cạnh đó, Chi cục sẽ rà soát, sửa đổi, bổ sung quy hoạch mạng lưới cơ sở giết mổ gia súc, gia cầm tập trung; tham mưu chính sách thu hút đầu tư tạo điều kiện cho doanh nghiệp hoạt động. Vận động cơ sở nhỏ lẻ đưa sản phẩm vào giết mổ tập trung bảo đảm vệ sinh thú y, an toàn thực phẩm và môi trường. Phối hợp với các cơ quan liên quan kiểm tra, xử lý nghiêm các cơ sở giết mổ trái phép hoặc không bảo đảm vệ sinh thú y, an toàn thực phẩm và môi trường, tạo môi trường cạnh tranh công bằng.

Ông Đảng cũng nhấn mạnh vai trò của người tiêu dùng: “Người dân cần chọn mua thịt lợn có kiểm dịch tại các cơ sở uy tín, siêu thị hoặc cửa hàng được cấp phép. Với thịt đông lạnh, phải kiểm tra tem nhãn, hạn sử dụng và điều kiện bảo quản. Tuyệt đối không mua thịt giá rẻ bất thường hoặc từ nguồn trôi nổi vì có thể là thịt từ lợn bệnh, chưa qua kiểm dịch”.

Siết chặt, xử nghiêm trách nhiệm người đứng đầu

Chia sẻ tại Diễn đàn "Giải pháp giảm giá thành chăn nuôi, ổn định nguồn cung sản phẩm thịt trong nước và xuất khẩu” ngày 7/10, ông Phạm Kim Đăng, Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi và Thú y, khẳng định, nếu không tổ chức lại hoạt động giết mổ từ nhỏ lẻ sang tập trung thì không thể bảo đảm an toàn sinh học trong chăn nuôi, và như vậy, cũng không thể hướng tới mục tiêu xuất khẩu sản phẩm thịt.

Các quy định của pháp luật và chính sách định hướng cho lĩnh vực giết mổ đã đầy đủ. Vấn đề cốt lõi là khâu tổ chức thực hiện và kiểm soát. Muốn làm được, cần có sự vào cuộc mạnh mẽ của chính quyền địa phương. Khi giết mổ nhỏ lẻ được kiểm soát, dẹp bỏ, mới có điều kiện hình thành các cơ sở giết mổ tập trung, quy mô lớn, hiện đại và bảo đảm chất lượng.

Luật sư Nguyễn Trường Sơn, Đoàn Luật sư TP Hà Nội, cho biết: Theo quy định hiện hành, cơ sở giết mổ động vật không phép, không kiểm dịch thú y sẽ bị xử phạt hành chính theo Điều 21 Nghị định 90/2017/NĐ-CP (sửa đổi bởi Khoản 13 Điều 3 Nghị định 07/2022/NĐ-CP). Đối với cơ sở nhỏ lẻ, mức phạt từ 500.000 đến 2.000.000 đồng; cơ sở tập trung phạt từ 1.000.000 đến 2.000.000 đồng; tổ chức vi phạm bị phạt gấp đôi cá nhân. Ngoài ra, theo Nghị định 115/2018/NĐ-CP, hành vi vi phạm về an toàn thực phẩm có thể bị phạt tới 200 triệu đồng đối với tổ chức.

Trong trường hợp sử dụng động vật chết do bệnh, dùng chất cấm, hoặc cung cấp thịt gây ngộ độc, thiệt hại sức khỏe, tính mạng cho người tiêu dùng, chủ cơ sở có thể bị xử lý hình sự theo Điều 317 Bộ luật hình sự 2015, với mức phạt từ 50 triệu đồng đến tù chung thân, tùy mức độ hậu quả.

Bên cạnh đó, chính quyền địa phương có trách nhiệm kiểm tra, xử lý cơ sở giết mổ không phép. Nếu để cơ sở hoạt động công khai kéo dài, gây hậu quả nghiêm trọng, cán bộ liên quan có thể bị xem xét trách nhiệm hình sự theo Điều 360 Bộ luật hình sự 2015 về tội “thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”. Hình phạt có thể từ cải tạo không giam giữ đến 12 năm tù, kèm cấm đảm nhiệm chức vụ. Ngoài ra, chính quyền còn phải chịu trách nhiệm hành chính, kỷ luật nếu buông lỏng quản lý.

Về phía người tiêu dùng khi mua phải thịt lợn không an toàn gây ảnh hưởng sức khỏe, người tiêu dùng có thể khởi kiện dân sự tại Tòa án để yêu cầu bồi thường chi phí khám chữa bệnh, thu nhập bị mất và tổn thất tinh thần. Đồng thời, người dân có quyền tố giác hành vi vi phạm tới cơ quan có thẩm quyền như công an, quản lý thị trường, thú y hoặc chính quyền để được xử lý nghiêm theo pháp luật.