Lợi ích kép từ rừng gỗ lớn đạt chứng chỉ
Từ những cánh rừng tự nhiên đầu tiên đạt chứng chỉ quốc tế, tỉnh Quảng Trị đã vươn lên trở thành địa phương đi đầu trong phát triển rừng gỗ lớn, rừng có chứng chỉ FSC và liên kết chuỗi trồng - chế biến - tiêu thụ gỗ.
Việc phát triển rừng có chứng chỉ đang mang lại lợi ích kinh tế kép: vừa tăng giá trị xuất khẩu, vừa mở rộng cơ hội giao dịch carbon. Đối với người trồng rừng, đây không còn là nghề phụ, mà là sinh kế bền vững, giúp họ sống được bằng nghề rừng. Còn với doanh nghiệp chế biến, việc chủ động vùng nguyên liệu trong nước là yếu tố sống còn để giữ vững tốc độ xuất khẩu, tránh phụ thuộc nhập khẩu gỗ nguyên liệu, đặc biệt khi xu hướng truy xuất nguồn gốc ngày càng gắt gao.
Trồng rừng gỗ lớn cho thu nhập cao hơn hẳn so với khai thác dăm, viên nén. Ảnh: Khuyến nông Quảng Trị.
Tính đến hiện tại, toàn tỉnh hiện có hơn 30.000 ha rừng trồng gỗ lớn đạt chứng chỉ FSC, chủ yếu tập trung tại các công ty lâm nghiệp. Đặc biệt, từ cuối 2023, tỉnh đã có hơn 2.000 ha rừng tự nhiên tại các xã Hướng Phùng, Hướng Lập đã được cấp chứng chỉ quốc tế - dấu mốc khẳng định năng lực quản lý rừng bền vững của địa phương.
Đây cũng là khu vực đầu tiên ở Việt Nam có rừng tự nhiên được công nhận đạt tiêu chuẩn quốc tế về đa dạng sinh học, hấp thụ và lưu giữ carbon. Chỉ riêng diện tích này đã giúp Quảng Trị lưu trữ khoảng 350.000 tấn CO2 và hấp thụ thêm 7.000 tấn mỗi năm.
Việc mở rộng diện tích rừng có chứng chỉ không chỉ giúp nâng cao giá trị gỗ, mà còn mang lại nguồn thu từ dịch vụ môi trường rừng và tín chỉ carbon. Hàng nghìn hộ dân miền núi đã được cấp chứng chỉ quản lý rừng bền vững, có thể tham gia cung ứng nguyên liệu hợp pháp cho các doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu.
Cơ chế chi trả dịch vụ môi trường rừng, hỗ trợ kỹ thuật, tín dụng xanh và liên kết bao tiêu sản phẩm đã giúp nhiều hộ trồng rừng ổn định sinh kế, chủ động tái đầu tư và chuyển hướng sang trồng gỗ lớn, thay vì khai thác non như trước.
Không chỉ Quảng Trị, Huế cũng đẩy mạnh phát triển vùng nguyên liệu gỗ lớn phục vụ xuất khẩu. Các địa phương như Phong Điền, A Lưới, Nam Đông, Hương Thủy đã hình thành những chuỗi liên kết sản xuất - chế biến - tiêu thụ gỗ với sự tham gia của doanh nghiệp, HTX và hộ dân.
Ngoài giá trị khai thác, rừng gỗ lớn còn tiềm năng lớn bán tín chỉ carbon. Ảnh: BNB.
Mở rộng những cánh rừng gỗ lớn
Ông Vũ Thành Nam, Trưởng phòng Sử dụng rừng và Thương mại lâm sản, Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm cho biết, Nhà nước đang triển khai đồng bộ nhiều chính sách như dịch vụ môi trường rừng, trồng mới 5 triệu ha rừng và chương trình phát triển lâm nghiệp bền vững.
Những chính sách này giúp đẩy nhanh tốc độ trồng rừng gỗ lớn, tạo nguồn nguyên liệu đáp ứng nhu cầu chế biến sâu trong nước và xuất khẩu sang các thị trường Hoa Kỳ, EU, Nhật Bản - nơi yêu cầu khắt khe về nguồn gốc và chứng chỉ hợp pháp.
Cục cũng thống kê, cả nước hiện có khoảng 14,8 triệu ha rừng, trong đó rừng trồng chiếm hơn 4,5 triệu ha. Mỗi năm, Việt Nam khai thác khoảng 20 triệu m3 gỗ, đáp ứng 80% nhu cầu chế biến xuất khẩu, song phần lớn vẫn là gỗ nhỏ, khai thác sớm, chưa qua chứng nhận bền vững.
Nguồn gỗ lớn có chứng chỉ FSC mới đáp ứng được tiêu chuẩn để thâm nhập các thị trường “khó tính”, giúp sản phẩm tăng giá trị 15-20% so với gỗ thông thường. Với lợi thế đó, Quảng Trị đang xác định chiến lược phát triển gỗ lớn là trọng tâm giai đoạn 2023-2030, vừa phục vụ chế biến, vừa cung cấp tín chỉ carbon - lĩnh vực được xem là “kênh thu ngoại tệ xanh” của tương lai.
Cùng với phát triển sản xuất, Quảng Trị và Huế - 2 địa phương triển khai Đề án Thí điểm xây dựng vùng nguyên liệu nông, lâm sản đạt chuẩn phục vụ tiêu thụ trong nước và xuất khẩu giai đoạn 2022-2025 còn là trung tâm thực hiện thí điểm cơ chế bán tín chỉ carbon rừng. Việc thương mại hóa tín chỉ carbon được kỳ vọng sẽ tạo động lực kinh tế mới cho các tỉnh có rừng, khuyến khích người dân gắn bó với rừng, góp phần giảm phát thải khí nhà kính và thực hiện cam kết Net Zero của Việt Nam.
Ở quy mô quốc gia, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đặt mục tiêu đến năm 2030 có 1 triệu ha rừng gỗ lớn, trong đó riêng giai đoạn 2021-2025 trồng mới 230.000 ha. Hiện cả nước đã có trên 500.000 ha rừng được cấp chứng chỉ FSC hoặc VFCS.
Những cánh rừng trồng gỗ lớn ở Quảng Trị, Huế và vùng Bắc Trung bộ hôm nay không chỉ là nơi bắt đầu của chuỗi giá trị gỗ xuất khẩu, mà còn là nền tảng của một nền kinh tế xanh đang dần hình thành. Từ cây rừng, người dân có thêm sinh kế. Từ tín chỉ carbon, địa phương có thêm nguồn thu. Và từ quản lý rừng bền vững, Việt Nam khẳng định vị thế quốc gia sản xuất gỗ có trách nhiệm.
