Lực lượng bảo vệ rừng tại chỗ
Tỉnh Sơn La hiện có tổng diện tích rừng trên 671.596 ha, trong đó khoảng 350.000 ha rừng đã được giao khoán cho các hộ gia đình, cộng đồng và tổ chức, chiếm hơn 50% tổng diện tích rừng toàn tỉnh.
Nguồn kinh phí chi trả chủ yếu đến từ dịch vụ môi trường rừng và ngân sách Nhà nước, với mức bình quân khoảng 360.000 đồng/ha/năm. Việc giao khoán được thực hiện theo hợp đồng rõ ràng giữa chủ rừng và cơ quan quản lý, gắn trách nhiệm với quyền lợi cụ thể, góp phần nâng cao ý thức người dân trong công tác bảo vệ rừng.
Rừng chỉ được bảo vệ khi có sự chung tay của người dân. Ảnh: Mai Anh.
Ông Nguyễn Huy Tuấn, Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm tỉnh Sơn La cho biết: Để tăng cường công tác kiểm soát, Chi cục Kiểm lâm tỉnh đã thành lập các tổ tuần tra liên hợp tại nhiều khu vực trọng điểm, gồm lực lượng kiểm lâm, dân quân, công an xã và người dân địa phương. Mỗi tổ thường có từ 5–7 thành viên, hoạt động theo kế hoạch định kỳ và đột xuất.
Quy chế hoạt động được xây dựng cụ thể, vừa bảo đảm an toàn cho thành viên, vừa phân định chức năng, nhiệm vụ rõ ràng, tránh chồng chéo. Đây là lực lượng tại chỗ, nắm chắc địa bàn, kịp thời phát hiện các dấu hiệu xâm hại rừng.
Khi phát hiện cháy rừng hoặc hành vi khai thác gỗ trái phép, người dân và các tổ tuần tra có thể báo cáo qua nhiều kênh, từ điện thoại, nhóm Zalo, đến việc xác định vị trí tại hiện trường bằng GPS hoặc các ứng dụng di động (FRMS mobile hoặc SMART mobile). Các trưởng bản đóng vai trò cầu nối giữa chính quyền và nhân dân, trực tiếp tuyên truyền quy định pháp luật, vận động bà con ký cam kết bảo vệ rừng, đồng thời kịp thời báo tin khi có tình huống phát sinh.
Nhờ sự phối hợp đồng bộ, ý thức bảo vệ rừng trong cộng đồng đã được nâng lên rõ rệt. Nhiều cá nhân, tập thể có thành tích tốt trong phát hiện, ngăn chặn hành vi vi phạm hoặc cứu rừng kịp thời đều được khen thưởng, biểu dương trên các phương tiện truyền thông hoặc hỗ trợ bằng hiện vật.
Những khó khăn thường trực
Sơn La vốn là tỉnh có diện tích đất lâm nghiệp rộng, hiện đang đứng thứ 3 cả nước. Công tác quản lý, bảo vệ rừng tại nơi đây vẫn luôn đối mặt với nhiều khó khăn, nhất là ở những khu vực xa trung tâm, giáp biên giới hoặc rừng già hiểm trở khiến việc tuần tra, kiểm soát luôn là bài toán nan giải với các lực lượng.
Theo ông Đào Văn Tưởng, Giám đốc Ban Quản lý khu rừng đặc dụng Sốp Cộp, các đối tượng xâm hại rừng thường lợi dụng đêm tối, địa hình khó đi để khai thác, vận chuyển lâm sản trái phép, khiến việc phát hiện và ngăn chặn kịp thời trở nên khó khăn hơn, nhiều vụ việc dù đã cảnh báo sớm, xây dựng các phương án đối phó chi tiết, song, khi phát hiện các đối tượng đã kịp tẩu thoát do rừng có nhiều lối mở.
Bên cạnh việc bảo tồn, công tác trồng cây phủ xanh cũng rất quan trọng. Ảnh: Mai Anh.
Rừng đặc dụng Sốp Cộp có diện tích trên 17.500 ha, trải dài trên địa phận các xã Huổi Một, Púng Bánh, Sốp Cộp và Chiềng Khoong. Năm ngoái, tại địa bàn đã xảy ra vụ khai thác lâm sản gỗ lớn; sau khi phát hiện và kiểm tra, tình trạng này mới tạm thời chấm dứt, dẫu vậy vẫn tiềm ẩn nhiều nguy cơ bởi các đối tượng lâm tặc luôn nung nấu ý định phá rừng.
Một phần khó khăn cũng đến từ nguồn kinh phí bảo vệ rừng còn hạn chế so với nhu cầu thực tế. Công tác tuần tra tại địa bàn xa đòi hỏi nhiều phương tiện, thiết bị như xe máy địa hình, bộ đàm, máy định vị GPS, đồng phục chuyên dụng... nhưng thực tế trang bị vẫn chưa thực sự đầy đủ.
Về nhân lực, dù Chi cục Kiểm lâm tỉnh Sơn La đã phân bổ cán bộ, công chức, viên chức đến tất cả địa bàn các xã, với diện tích rừng rộng lớn, lực lượng vẫn còn mỏng. Một số khu vực vùng sâu, vùng xa còn thiếu cán bộ kiểm lâm có kinh nghiệm, gây khó khăn trong công tác kiểm soát, hướng dẫn cộng đồng thực hiện quy định quản lý rừng.
Những buổi sinh hoạt, thảo luận giữa người dân các bản được giao khoán với lực lượng Kiểm lâm. Ảnh: Mai Anh.
Trước tình hình đó, Chi cục Kiểm lâm tỉnh đang tiếp tục tham mưu cho UBND tỉnh tăng cường biên chế, đồng thời đẩy mạnh phối hợp với chính quyền cơ sở, các tổ đội bảo vệ rừng cộng đồng để bù đắp khó khăn về nhân lực, góp phần giữ vững diện tích rừng, bảo đảm an ninh sinh thái và phát triển bền vững tài nguyên rừng.
Liên quan đến công tác giao khoán rừng, thời gian tới, Chi cục Kiểm lâm sẽ rà soát lại diện tích rừng đã được giao cũng như những diện tích chưa giao hiện đang được UBND các xã tạm quản lý, để có phương án tổ chức giao khoán phù hợp cho các bản. Bên cạnh đó, đơn vị sẽ phối hợp với các cấp chính quyền xây dựng những cơ chế hưởng lợi từ dịch vụ môi trường rừng và phát triển kinh tế dưới tán rừng, với mục tiêu phát triển sinh kế ổn định cho người dân tham gia công tác bảo vệ rừng.
