Chống dịch nhưng thiếu cán bộ thú y
Cuối tháng 8/2025, tại buổi làm việc giữa lãnh đạo UBND tỉnh Ninh Bình và Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Ninh Bình để đánh giá tình hình thực hiện nhiệm vụ của ngành nông nghiệp và môi trường từ sau khi sáp nhập tỉnh đến nay, các khó khăn, vướng mắc đã được nêu ra, trong đó có những khó khăn, vướng mắc liên quan tới lĩnh vực thú y.
Nhiều xã vẫn còn loay hoay trong công tác phòng, chống dịch bệnh do không có cán bộ chuyên môn về thú y. Ảnh: Phạm Văn.
Theo lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường Ninh Bình, sau khi thực hiện mô hình chính quyền hai cấp, nhiều xã không có cán bộ chuyên môn về thú y, trồng trọt, bảo vệ thực vật và chăn nuôi. Việc kiện toàn các Trạm Chăn nuôi và Thú y liên xã gặp khó do mới nhận được chức năng, nhiệm vụ. Trong khi đó, lực lượng cán bộ chuyên môn cấp tỉnh còn mỏng, chưa kiểm tra hết các địa bàn dẫn đến nguy cơ bỏ sót các nguy cơ…
Hiện nay, dù Dịch tả lợn Châu Phi ở nhiều xã, phường tại tỉnh Ninh Bình đã được kiểm soát nhưng vẫn còn nhiều ổ dịch kéo dài, lợn ốm, chết vẫn phát sinh, tiềm ẩn nguy cơ lây lan diện rộng và gây ảnh hưởng lớn đến ngành chăn nuôi. Thống kê từ ngày 1/7 đến 20/9/2025, tổng số lợn buộc phải tiêu hủy trên địa bàn tỉnh Ninh Bình gần 22.400 con, trong đó có hơn 3.200 con lợn nái và lợn đực giống, cùng với trên 19.000 con lợn thịt và lợn con. Tổng trọng lượng lợn tiêu hủy lên tới hơn 1.341 tấn.
Chính vì thế, công tác phát hiện, khoanh vùng, giám sát và thực hiện các biện pháp phòng, chống dịch ngay tại cơ sở trở thành nhiệm vụ cấp bách. Tuy nhiên, khi thực hiện mô hình chính quyền hai cấp, chế độ cho cán bộ kiêm nhiệm không còn nên cán bộ thú y cơ sở bị cắt giảm. Tình trạng không có cán bộ chuyên môn về thú y dẫn đến hạn chế trong công tác phòng, chống dịch bệnh thời gian qua.
Trước tình hình đó, các địa phương của tỉnh Ninh Bình đã chủ động tìm giải pháp khắc phục bằng cách huy động sức mạnh tập thể và xây dựng kế hoạch, phương án chỉ đạo triển khai công tác phòng, chống dịch bệnh gia súc, gia cầm trên địa bàn xã phù hợp với chỉ đạo của cơ quan cấp trên và thực tế địa phương. Như tại xã Gia Hưng, UBND xã đã thành lập Ban chỉ đạo về phòng, chống dịch bệnh gia súc, gia cầm do Phó chủ tịch xã làm Trưởng ban.
Bà Đinh Thị Tuyền, Chánh văn phòng UBND xã Gia Hưng, Ủy viên Ban chỉ đạo cho biết: “Mặc dù không phải là xã trọng điểm về chăn nuôi quy mô lớn nhưng sau sáp nhập, lãnh đạo xã đã thành lập được các Ban chỉ đạo về phòng chống dịch bệnh trên gia súc, gia cầm nói chung và thành lập các đoàn kiểm tra, tổ tiêu hủy lợn mắc bệnh dịch tả lợn Châu Phi nói riêng. Nhờ sự phối hợp chặt chẽ với cán bộ thú y cơ sở nên mặc dù không có cán bộ có chuyên môn sâu về thú y nhưng cơ bản việc kiểm soát dịch bệnh vẫn đảm bảo theo yêu cầu”.
Trong khi đó, ông Đinh Văn Phụng, Chủ tịch UBND xã Gia Trấn thẳng thắn thừa nhận: “Sau khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, không riêng lĩnh vực thú y mà nhiều lĩnh vực khác cũng không có cán bộ chuyên môn phụ trách. Vừa rồi địa phương xảy ra dịch tả lợn Châu Phi nên chúng tôi cũng phải loay hoay xử lý. Bởi lẽ không có cán bộ chuyên môn nên quy trình xử lý thế nào, tiêu hủy lợn bệnh ra sao chúng tôi đều phải xin ý kiến trên sở để được hướng dẫn. Ban đầu có thể gặp khó khăn nhưng cuối cùng vấn đề vẫn được giải quyết. Chúng tôi thực hiện trên tinh thần vừa làm, vừa khắc phục”.
Chính sách nào khuyến khích cán bộ thú y cơ sở?
Thú y cơ sở thường được hiểu là những thú y viên ở cấp xã (trước đây) và thú y thôn, bản được cơ quan có thẩm quyền ký hợp đồng để làm công tác thú y. Lực lượng này thường rất biến động (có thể nay người này, mai người khác) do chế độ phụ cấp còn bất cập, không đảm bảo.
Tuy nhiên, đây là lực lượng hết sức quan trọng đối với việc bảo vệ sự phát triển của đàn vật nuôi. Họ là những người trực tiếp phát hiện, khoanh vùng, giám sát và thực hiện các biện pháp phòng, chống dịch ngay tại cơ sở.
Vai trò của thú y cơ sở là rất quan trọng trong phòng, chống dịch bệnh tại địa phương. Ảnh: Quán Dũng.
Ông Đinh Văn Thỏa, Trưởng phòng Kinh tế, UBND xã Gia Vân cho biết: “Mặc dù xã không có cán bộ chuyên môn về thú y nhưng đợt Dịch tả lợn châu Phi vừa rồi, chúng tôi đã phát huy rất tốt vai trò của thú y cơ sở. Họ là những người có chuyên môn nhất định ở lĩnh vực thú y, có kinh nghiệm nhiều năm trong công tác phòng, chống dịch bệnh và hoạt động dạng bán chuyên trách ở địa phương. Vì thế khi dịch bệnh xảy ra, họ là một trong những nòng cốt chính để cấp xã triển khai và thực hiện các biện pháp phòng, chống dịch xuống từng hộ dân. Cũng nhờ vậy mà chúng tôi cơ bản không bị bất ngờ, bị động khi xuất hiện dịch bệnh trên địa bàn”.
Ông Thỏa cũng đặc biệt nhấn mạnh vai trò của lực lượng này trong bối cảnh nhiều xã hiện nay không có cán bộ chuyên môn về thú y khi cho rằng: “Tôi nghĩ việc phối hợp với thú y cơ sở trong tình hình hiện nay là rất quan trọng bởi sau sáp nhập, có lẽ chính họ là những người có chuyên môn nhất về thú y ở cấp cơ sở. Đối với những xã trọng điểm chăn nuôi, có thể tỉnh sẽ bố trí cán bộ có chuyên môn hỗ trợ nhưng với những xã có quy mô chăn nuôi hộ gia đình thì rất khó để bố trí. Vì thế nếu các xã biết phát huy kinh nghiệm, kiến thức của thú y cơ sở thì tôi nghĩ công tác phòng, chống dịch bệnh vẫn phát huy hiệu quả”.
Bà Đinh Thị Tuyền, Ủy viên Ban chỉ đạo về phòng, chống dịch bệnh gia súc, gia cầm xã Gia Hưng cũng đồng tình với quan điểm này khi cho rằng: “Cán bộ thú y cơ sở là những người lính xung kích có tầm quan trọng rất lớn trong công tác phòng, chống dịch bệnh hiệu quả. Các ủy viên trong Ban chỉ đạo của xã Gia Hưng cũng có 3 cán bộ thú y xã đóng vai trò nòng cốt trong thực hiện nhiệm vụ. Tuy nhiên điều băn khoăn hiện nay là chức năng, nhiệm vụ và quyền lợi của họ chưa rõ ràng nên để phát huy vai trò của lực lượng này về lâu dài cũng là bài toán cần lời giải cho các đơn vị quản lý và các cấp lãnh đạo”.
Sau khi thực hiện mô hình chính quyền hai cấp, “số phận” của những thú y cơ sở vẫn chưa rõ ràng do chưa rõ chức năng, nhiệm vụ cụ thể như thế nào? Thế nhưng, khi dịch tả lợn Châu Phi bùng phát ở Ninh Bình, vai trò của lực lượng này lại rất quan trọng.
