Công viên Khí hậu (Climate Park) là địa điểm trình diễn và đào tạo thực hành xanh tại Trường Đại học Nông lâm Thái Nguyên. Mô hình vườn - ao - chuồng (VAC) sinh thái trong Công viên Khí hậu được phát triển như một giải pháp nông nghiệp tuần hoàn, góp phần giảm phát thải khí nhà kính, nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên và tạo giá trị về du lịch - giáo dục.
Toàn cảnh mô hình VAC tại Công viên Khí hậu. Ảnh: Quang Linh.
Theo TS Đỗ Hoàng Chung (Viện Lâm nghiệp và Phát triển bền vững - Trường Đại học Nông lâm Thái Nguyên), nông nghiệp tuần hoàn là mô hình sản xuất dựa trên nguyên tắc khép kín dòng vật chất và năng lượng, trong đó chất thải của quá trình sản xuất này trở thành đầu vào cho quá trình sản xuất khác.
VAC sinh thái dựa trên nguyên lý tái sử dụng chất thải, tuần hoàn dinh dưỡng, cân bằng hệ sinh thái. Cấu trúc mô hình VAC gồm có 3 hợp phần chính. Nguyên tắc vận hành của mô hình dựa trên ba trụ cột là tuần hoàn dinh dưỡng, giảm phát thải và tăng hiệu quả kinh tế. Bên cạnh đó, Công viên Khí hậu còn chú trọng kết hợp năng lượng tái tạo trong vận hành mô hình.
Vườn: Trồng cây ăn quả bản địa và cây đặc sản địa phương (nhãn, vải, bưởi) kết hợp với rau hữu cơ và một số cây dược liệu.
Ao: Nuôi cá nước ngọt theo phương pháp sinh thái, sử dụng thủy sinh (bèo, rau muống, lục bình) để lọc và xử lý nước. Ao còn có vai trò điều hòa vi khí hậu, cung cấp nước tưới cho vườn và bổ sung thức ăn xanh cho chăn nuôi
Chuồng: Chăn nuôi quy mô hộ gia đình với các loài gia súc, gia cầm (gà, vịt, bò).
Mô hình VAC sinh thái trong Công viên Khí hậu không chỉ mang lại hiệu quả trong sản xuất nông nghiệp mà còn tạo ra giá trị tổng hợp về kinh tế, môi trường, xã hội và du lịch trải nghiệm.
Theo đó, mô hình tạo ra đa dạng sản phẩm, từ rau hữu cơ, cây ăn quả, cá, gà, vịt cho tới phân hữu cơ và khí sinh học. Về môi trường, nhờ áp dụng các nguyên tắc tuần hoàn, mô hình đã góp phần giảm phát thải khí nhà kính, đặc biệt từ việc thay thế chất đốt truyền thống bằng khí biogas và giảm sử dụng phân hóa học.
Ao có vai trò điều hòa vi khí hậu, cung cấp nước tưới cho vườn và bổ sung thức ăn xanh cho chăn nuôi. Ảnh: Quang Linh.
Mô hình VAC sinh thái được phát triển thành sản phẩm du lịch trải nghiệm độc đáo, nơi khách tham quan có thể trực tiếp tham gia các hoạt động nông nghiệp tuần hoàn.
TS Đỗ Hoàng Chung cũng đề cập tới một số thách thức khi triển khai mô hình này: "Vốn đầu tư ban đầu lớn. Nhận thức người dân về nông nghiệp tuần hoàn còn hạn chế. Kỹ thuật quản lý chất thải và dịch bệnh đòi hỏi kiến thức chuyên môn, trong khi kết nối thị trường chưa đủ mạnh".
TS Chung cho rằng, cần xây dựng cơ chế khuyến khích nông dân áp dụng công nghệ tuần hoàn và năng lượng sạch bằng việc hỗ trợ chính sách và khuyến nông (cơ chế tín dụng ưu đãi, hỗ trợ vốn, kỹ thuật).
Cùng với đó, cần tăng cường hợp tác giữa nhà trường – doanh nghiệp – nông dân trong nghiên cứu, đào tạo, sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. Cần xác định vai trò của Công viên Khí hậu như một trung tâm trình diễn, đào tạo và nhân rộng mô hình VAC sinh thái góp phần thúc đẩy phát triển nông nghiệp bền vững.
Nhà sấy năng lượng mặt trời tại mô hình VAC sinh thái. Ảnh: Quang Linh.
Mô hình VAC sinh thái trong Công viên Khí hậu đã khẳng định được tính cấp thiết và lợi ích tổng hợp về kinh tế, môi trường, xã hội và giáo dục. Đây là giải pháp nông nghiệp tuần hoàn hiệu quả, không chỉ giúp giảm phát thải và tiết kiệm tài nguyên mà còn mở ra cơ hội phát triển du lịch trải nghiệm, nâng cao nhận thức cộng đồng.
