Dịch tả lợn Châu Phi (ASF) đã và đang là nỗi ám ảnh lớn nhất đối với người chăn nuôi lợn tại Việt Nam, đặc biệt là những hộ chăn nuôi nhỏ lẻ. Dịch bệnh này không chỉ gây thiệt hại nghiêm trọng về kinh tế mà còn khiến không ít gia đình rơi vào cảnh trắng tay, mất vốn, buộc phải treo chuồng, bỏ nghề.
Chăn nuôi không tiếp xúc - từ lý thuyết đến thực tiễn
Mô hình chăn nuôi không tiếp xúc chi phí thấp, dễ áp dụng, phù hợp, có hiệu quả với chăn nuôi nông hộ. Ảnh: HT.
Những tháng đầu năm 2025, dịch tả lợn Châu Phi tiếp tục tái bùng phát tại nhiều tỉnh, thành trên cả nước. Đây không phải là lần đầu tiên Việt Nam phải đối mặt với dịch bệnh này. Từ năm 2019 đến nay, ASF đã nhiều lần gây ra tổn thất khủng khiếp, khiến hàng chục nghìn hộ chăn nuôi rơi vào cảnh trắng tay, buộc phải treo chuồng, bỏ nghề.
Theo ông Phạm Kim Đăng, Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi và Thú y (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), dịch bệnh này có mức độ nguy hiểm không chỉ riêng tại Việt Nam mà trên phạm vi toàn cầu. “Chúng tôi rất chia sẻ với bà con nông dân, đặc biệt là các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ, bởi những thiệt hại quá lớn trong thời gian qua. Công tác phòng, chống dịch tả lợn châu Phi thực sự là thách thức vô cùng gian nan”, ông Đăng nhấn mạnh.
Điều đáng lo ngại, dù Việt Nam đã có 3 loại vaccine dịch tả lợn Châu Phi được cấp phép lưu hành, nhưng kết quả phân tích bệnh phẩm gần đây cho thấy virus tại nước ta đã biến chủng, có độc lực cao, khiến công tác kiểm soát và tiêm phòng trở nên phức tạp hơn. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải tìm ra các giải pháp bền vững, không chỉ dựa vào vaccine.
Trong bối cảnh ấy, mô hình “chăn nuôi không tiếp xúc” nổi lên như một hướng đi mới, được đánh giá cao về tính hiệu quả và khả năng áp dụng. Bản chất của mô hình này chính là một cấp độ cao hơn của an toàn sinh học: ngăn chặn tuyệt đối sự tiếp xúc giữa mầm bệnh và đàn vật nuôi.
Ông Phạm Kim Đăng cho biết, Cục Chăn nuôi và Thú y đã ban hành Quyết định số 05 ngày 18/3/2025 hướng dẫn cụ thể về an toàn sinh học. Đặc biệt, sau khi dịch tả lợn Châu Phi bùng phát mạnh trở lại, ngày 22/8, Cục tiếp tục có văn bản yêu cầu các địa phương đẩy mạnh áp dụng biện pháp chăn nuôi không tiếp xúc cho cả nông hộ nhỏ lẻ.
“Điểm đặc biệt của mô hình này là hiện thực hóa an toàn sinh học bằng các giải pháp cụ thể, dễ làm. Người chăm sóc không trực tiếp tiếp xúc với vật nuôi, mọi dụng cụ, thức ăn, phương tiện… đều phải qua nhiều lớp khử trùng. Chính nhờ vậy, nguy cơ lây lan mầm bệnh giảm thiểu rõ rệt”, ông Đăng phân tích.
Mọi hoạt động trong chăn nuôi tiếp xúc đều được thao tác bên ngoài chuồng lợn, hạn chế tối đa việc tiếp xúc con người với vật nuôi Ảnh: Hoài Thơ.
Chi phí thấp, khả thi cao, dễ nhân rộng
Nếu như trước đây, an toàn sinh học chủ yếu gắn liền với các doanh nghiệp chăn nuôi lớn thì hiện nay, với mô hình không tiếp xúc, các nông hộ nhỏ lẻ cũng hoàn toàn có thể thực hiện.
Theo ông Đăng, nhận thức của nông dân sau các đợt dịch tả vào năm 2019 và 2020 đã thay đổi đáng kể. Bà con đã ý thức hơn về sự cần thiết của phòng bệnh chủ động. Tuy nhiên, do đặc thù nông hộ còn hạn chế về cơ sở vật chất, kỹ thuật, việc áp dụng an toàn sinh học vẫn còn gặp nhiều khó khăn.
“Chăn nuôi không tiếp xúc có ưu điểm là chi phí thấp, dễ triển khai. Người dân không cần cải tạo chuồng trại quy mô lớn, chỉ cần đầu tư thêm một số vật liệu cơ bản như lưới chống côn trùng, đường nước vôi bao quanh, thiết bị phun sát trùng… là có thể xây dựng được “lá chắn sinh học” vững chắc, Phó Cục trưởng khẳng định.
Dẫu vậy, việc áp dụng chăn nuôi không tiếp xúc trong nông hộ vẫn còn nhiều trở ngại. Ở các vùng nông thôn, tình trạng giết mổ nhỏ lẻ, chợ dân sinh chưa được kiểm soát chặt chẽ, tạo thêm nguy cơ phát tán mầm bệnh. Bên cạnh đó, sự tuân thủ của một bộ phận người chăn nuôi vẫn chưa nghiêm, làm giảm hiệu quả phòng dịch.
Ông Đăng nhấn mạnh: “Vấn đề quan trọng nhất là ý thức và sự kiên trì của bà con. Mô hình này khả thi, chi phí không quá lớn, nhưng nếu không tuân thủ triệt để sẽ khó đạt hiệu quả. Dịch tả lợn Châu Phi chỉ cần một khe hở nhỏ là có thể bùng phát trở lại.”
