Mẹo xử lý dịch bệnh trên ba ba giúp nuôi 'một lời một'

26 năm gắn bó với nghề nuôi ba ba

26 năm gắn bó với nghề nuôi ba ba, ông Trần Hồng Quan ở ấp Trường Hiệp, xã Trường Long Tây (TP. Cần Thơ), được xem là “bậc thầy” trong nghề. Không chỉ là người tiên phong đưa giống ba ba Đài Loan về phát triển ở nhiều địa phương khu vực ĐBSCL, ông Quan còn sở hữu bí quyết phòng và trị bệnh giúp tỷ lệ nuôi luôn đạt trên 80%, một con số mà không phải hộ nuôi nào cũng dễ dàng đạt được.

Năm 1999, trong một chuyến đi tàu biển ở Đài Loan, ông Quan tình cờ được thưởng thức thịt ba ba. “Thấy hương vị vừa lạ, vừa ngon, nên mua về nuôi thử”, ông Quan kể lại.

Ban đầu, ông thả nuôi 2.000 con giống trong một ao duy nhất. Đến nay, quy mô trang trại nuôi đã tăng lên gần 3 ha, chia thành 16 ao nuôi, với tổng đàn hiện có dao động từ 8.000-20.000 con. Trong đó, 12 ao nuôi ba ba thịt và 4 ao ba ba giống.

Theo ông Quan, nghề nuôi ba ba muốn “ăn chắc mặc bền”, khâu đầu tiên phải làm là xây dựng chuồng trại kiên cố. Các ao nuôi của ông có diện tích đa dạng, từ 400m2 đến 1.500m2. Mỗi ao thường sâu từ 80-90cm, xung quanh đều được bê tông hóa để ngăn ba ba đào thoát ra ngoài.

Chi phí trung bình để đầu tư một ao nuôi chuẩn diện tích 500m2, cần khoảng 45 triệu đồng. Nước trong ao luôn được giữ ở mức “lợ nhẹ” khoảng 0,1‰. Ông Quan khẳng định, đây là điều kiện lý tưởng để ba ba khỏe mạnh, ít dịch bệnh phát sinh.

Bên cạnh đó, để tạo môi trường sống hoang dã cho vật nuôi sinh trưởng và phát triển, ông thường dùng tràm bó lại thành dàn và trải xuống mặt nước ao nuôi, chìm khoảng 20cm, tạo nơi trú ẩn giúp ba ba giảm stress, thích nghi tốt và hạn chế bệnh.

Ngoài chuồng trại, khâu không kém phần quan trọng là thức ăn và chăm sóc. Ông Quan kết hợp cám viên, cá biển, ốc bươu vàng, cho ăn 2 lần/ngày. Nhờ đó, đàn ba ba phát triển nhanh, tỷ lệ đạt loại nhất sau 24 tháng nuôi có thể đạt 50-60%.

Điểm then chốt tạo nên thành công của mô hình nuôi này là bí quyết phòng và trị bệnh. Ông Quan cho biết, ba ba thường gặp một số dịch bệnh như nấm thủy mi, ký sinh trùng đường ruột hoặc sốc môi trường sau mưa. Chỉ cần phát hiện dấu hiệu như lờ đờ, nổi lên mặt nước bất thường, kém ăn, một số bộ phận như cổ, đầu, chân xuất hiện các vết loét… có thể ba ba đã mắc bệnh.

Nặng hơn, cơ thể mềm nhũn, hoạt động chậm chạp, không đủ sức tự lật úp lại và sau 1-2 tuần bị bệnh, ba ba có thể chết.  ba ba

Do đó, ông Quan lưu ý, bà con cần lập tức tách riêng ba ba bị bệnh để tiến hành điều trị, thời gian kéo dài từ 15-20 ngày, đồng thời xử lý lại môi trường ao bằng vôi. Nhờ cách làm này, tỷ lệ hao hụt tại trang trại của ông Quan giảm đáng kể, chỉ còn 15-20%, thậm chí có khi dưới 5% nếu quản lý chặt.

Ông phân tích các giai đoạn tăng trưởng của vật nuôi. Ba ba từ 11-12 tháng có thể đạt trọng lượng 0,5kg/con và bắt đầu xuất bán. Tuy nhiên, nếu nuôi tách tuyển và chăm sóc kỹ, đặc biệt là nuôi hàng đực mau lớn. Sau 24 tháng, ba ba có thể đạt trọng lượng 1,5kg/con trở lên, tỷ lệ đạt loại nhất khoảng 50 - 60%.

Thị trường tiêu thụ ba ba hiện được phân chia thành 7 kích cỡ với mức giá khác nhau. Từ đầu tháng 9/2025, giá ba ba ổn định ở mức cao. Cụ thể, ba ba loại nhất (trên 1,5kg/con) được thương lái và doanh nghiệp thu mua tại ao với giá 260.000 đồng/kg, hàng ngọn (từ 0,5-0,7kg/con) có giá 140.000 đồng/kg. Trung bình, giá ba ba sẽ dao động từ 170.000-180.000 đồng/kg. Nếu bà con nuôi đạt hàng loại nhất, lợi nhuận dao động từ 70.000-90.000 đồng/kg.

Ông Quan tính toán, nếu giá cả giữ ổn định, mỗi năm trang trại của ông có thể mang lại lợi nhuận trên 1 tỷ đồng. Ngoài ra, ông còn nhân giống để bán cho bà con với mức giá 3.900 đồng/con, hầu như không đặt nặng lợi nhuận. Ông xem việc chia sẻ kinh nghiệm và hỗ trợ giống như cách để “giữ nghề”, cùng nhau phát triển bền vững.

Không bỏ trứng vào một giỏ

Nếu như nhiều nông dân chọn giải pháp tập trung vào một đối tượng nuôi, ông Quan lại chọn cách kết hợp mô hình đa dạng để san sẻ rủi ro và tăng hiệu quả. Tận dụng diện tích mặt nước nuôi ba ba, phía trên bờ ông trồng 140 gốc sầu riêng (từ 6-7 năm tuổi). Ngoài ra, ông dành hơn 1 ha đất để trồng lúa.

Điều đặc biệt trong mô hình này là nuôi thủy sản kết hợp trồng trọt tuần hoàn khép kín. Toàn bộ nước thải từ các ao nuôi ba ba được tận dụng để tưới cho vườn sầu riêng và trồng lúa. Nguồn nước này giàu chất hữu cơ, vừa giúp cây phát triển tốt vừa tiết kiệm chi phí phân bón.

Ông tính toán, chi phí sản xuất 1kg sầu riêng của vườn nhà chỉ khoảng 5.000 đồng, thấp hơn nhiều so với mức bình quân 20.000 đồng của nhiều hộ khác. Với ruộng lúa, hầu như ông không cần dùng phân bón, chỉ tốn chi phí giống và công thu hoạch.

Tuy nhiên, việc kết hợp cũng có không ít thách thức. “Nuôi thủy sản kết hợp trồng trọt rất dễ xảy ra xung đột. Trồng sầu riêng bắt buộc phải trị rầy, nấm, nhưng tôi ưu tiên chọn thuốc sinh học. Nước thải từ ao ba ba có nhiều hữu cơ, tôi sử dụng chế phẩm vi sinh để xử lý trước khi đưa ra vườn, tính toán kỹ trước khi sử dụng để đảm bảo an toàn cho môi trường, tránh dịch bệnh phát sinh cho các ao nuôi ba ba”, ông Quan nhấn mạnh.

Mô hình kết hợp trên giúp trang trại cân đối, san sẻ và “gánh” lợi nhuận hoặc rủi ro cho nhau. Trường hợp, giá ba ba giảm sâu, sầu riêng hoặc lúa vẫn tạo thu nhập đệm cho nhà vườn. Ngược lại, khi cây trồng mất mùa, ba ba lại trở thành nguồn thu chính. “Nếu bỏ hết trứng vào một giỏ dễ gãy lắm. Phải đa dạng nguồn thu mới đứng vững được”, ông Quan bày tỏ.

Nhờ cách làm này, tổng lợi nhuận của ông luôn duy trì ở mức cao. Bình quân mỗi năm, riêng ba ba cho lợi nhuận hơn 1 tỷ đồng; lúa và sầu riêng mang lại thu nhập khoảng 200-300 triệu đồng. Lợi nhuận này không chỉ giúp gia đình ông ổn định kinh tế mà còn khẳng định tính hiệu quả của mô hình sản xuất nông nghiệp tuần hoàn.

Không chỉ làm giàu cho bản thân, ông Quan còn thường xuyên chia sẻ kinh nghiệm, hướng dẫn kỹ thuật cho bà con trong vùng. Nhiều hộ dân sau khi học hỏi đã thành công, có người thoát nghèo, vươn lên khá giả.

Nhờ sự tận tâm đó, ông Quan được vinh danh là Nông dân Việt Nam xuất sắc năm 2025. Hơn hai thập kỷ kiên trì với nghề, ông Quan rút ra bài học: “Muốn sống được với ba ba thì phải kiên trì, chịu khó và nhìn xa. Nếu chỉ trông vào một con, một nghề khó thành công. Phải biết kết hợp, xoay vòng, hỗ trợ lẫn nhau mới bền”.