Nỗ lực xoay xở
Đã hơn 3 năm trôi qua, kể từ khi bắt đầu đặt những nền móng đầu tiên xây dựng trang trại chăn nuôi bò tập trung tại bản Nghẹp (xã Mai Sơn, tỉnh Sơn La), anh Trần Hữu Bính vẫn chưa có vụ bò nào “thắng đậm”. Thay vào đó là chuỗi ngày miệt mài xoay sở để trả lãi ngân hàng.
Anh Bính vẫn tin tưởng khi giá bò bình ổn, gia đình sẽ thu lại lợi nhuận như kỳ vọng. Ảnh: Đức Bình.
Trang trại rộng hơn 5.000 m² của anh hiện đang nuôi 300 con bò 3B. Với giá bán bình quân khoảng 80.000 đồng/kg được “gửi” xuống các lò mổ tập trung tại Hà Nội, mỗi con bò khi đạt trọng lượng khoảng 5,5 tạ sẽ được xuất chuồng, tương ứng giá trị hơn 40 triệu đồng/con.
Anh Bính chia sẻ: “Mức giá 80.000 đồng/kg được xem là khá cao so với bò giống cũ, nhưng chăn nuôi tập trung số lượng lớn khiến tiền lãi thực tế thu về không còn bao nhiêu”.
Theo anh tính toán, riêng tiền mua giống đã hết khoảng 18 triệu đồng/con. Hàng năm, anh duy trì đều khoảng 50 triệu đồng phục vụ cho việc tiêm vacxin tụ huyết trùng và viêm da nổi cục. Mỗi ngày, chi phí thức ăn trung bình khoảng hơn 50.000 đồng/con, chủ yếu từ nguồn rơm, cỏ, ngô, đậu tương nghiền. Việc phụ thuộc nhiều vào thức ăn công nghiệp khiến chi phí đầu vào khó kiểm soát. Nếu có máy móc để tự chủ xay nghiền ngô, đậu tương, mức chi phí sẽ giảm đi. Tuy nhiên, vốn đầu tư cho hệ thống này cũng không nhỏ.
Trang trại hiện có 4-5 công nhân làm việc luân phiên, bình quân mỗi người chăm sóc khoảng hơn 50 con bò. Tiền công mỗi lao động 6 – 7 triệu đồng/tháng/ người. Tính chung, mỗi năm anh Bính chi hơn 500 triệu đồng cho chi phí chăn nuôi. Ngoài ra, anh còn phải gánh thêm khoản lãi ngân hàng từ khi xây dựng cơ ngơi.
Tuy vậy, đầu ra không phải là nỗi lo lớn nhất. Hiện trang trại của anh Bính vẫn có nhiều đơn “đặt hàng” từ các lò mổ tập trung ở Hà Nội, tuy nhiên giá cả hoàn toàn phụ thuộc thị trường, trong bối cảnh nguồn bò đổ về càng lớn khiến giá càng giảm. Năm 2019, giá bò 3B từng đạt trên 100.000 đồng/kg, nhưng sau giai đoạn dịch COVID-19, mức giá tụt xuống chỉ còn quanh 80.000 đồng/kg. Sự bấp bênh ấy khiến gia đình không khỏi lo lắng.
Khu vực ủ phân bò chờ bán. Ảnh: Đức Bình.
Thông thường, một con bò phải nuôi trên 12 tháng mới đạt trọng lượng xuất chuồng, khiến gia đình anh phải xoay xở để trả nợ đúng hạn. May mắn thay, nguồn thu từ bán phân bò đã giúp gia đình phần nào gỡ gạc. Với mức giá khoảng 400 đồng/kg, trung bình mỗi năm trang trại thu về hơn 300 triệu đồng từ nguồn phân hữu cơ, dùng để ủ và cải tạo đất.
Sản xuất theo chuỗi
Phát triển chăn nuôi quy mô lớn mang lại tiềm năng lợi ích kinh tế cao, nhưng cũng tạo áp lực rủi ro lớn. Thực tế tại xã Mai Sơn, hiện chỉ có một cơ sở nuôi bò tập trung của anh Bính, còn lại phần lớn hộ dân chuyển sang nuôi nhỏ lẻ, kết hợp với trồng trọt để giảm rủi ro.
Các hộ chăn nuôi nhỏ, lẻ gắn với mô hình tuần hoàn là xu thế trong bối cảnh hiện tại. Ảnh: Đức Bình.
Ông Nguyễn Ngọc Toàn, Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi, Thú y và Thủy sản tỉnh Sơn La cho biết: Đối với các mô hình chăn nuôi tập trung, chi phí vận hành rất lớn. Trong 5 năm qua, tỉnh đã triển khai nhiều dự án chương trình mục tiêu quốc gia hỗ trợ phát triển chăn nuôi.
Một số tổ chức quốc tế như ILRI cũng trực tiếp hỗ trợ bà con tại một số xã trên địa bàn huyện Mai Sơn (cũ) về kỹ thuật chăn nuôi, phòng chống dịch bệnh động vật, hỗ trợ vacxin phòng bệnh giúp thay đổi tập quán chăn nuôi. Tuy nhiên, giá thị trường thiếu ổn định khiến nhiều hộ không trụ nổi, buộc phải giảm đàn theo thực tế.
“Chúng tôi đang khuyến khích xây dựng mô hình liên kết giữa hộ chăn nuôi với doanh nghiệp cung ứng giống, thức ăn, giúp giảm chi phí đầu vào khi mua với số lượng lớn. Bên cạnh đó, khuyến khích phát triển mô hình chăn nuôi tuần hoàn, tận dụng chất thải từ bò làm thức ăn cho trùn quế, sau đó dùng chất thải của trùn quế làm nguồn phân bón hữu cơ cho cây trồng và đồng thời làm thức ăn giàu dinh dưỡng cho vật nuôi. Đây là hướng đi giúp tạo thêm thu nhập, giảm rủi ro trong bối cảnh giá bò chưa ổn định”, ông Toàn nhấn mạnh.
Ngoài ra, ngành nông nghiệp tỉnh cũng khuyến khích các đơn vị chăn nuôi thành lập hợp tác xã, liên kết với doanh nghiệp để tham gia vào chuỗi cung ứng thực phẩm. Việc chế biến sâu các sản phẩm từ bò, xây dựng thương hiệu riêng cũng là giải pháp quan trọng nhằm gia tăng giá trị và ổn định đầu ra.
Theo số liệu từ Chi cục Chăn nuôi, Thú y và Thủy sản tỉnh Sơn La, tổng đàn bò toàn tỉnh ước đạt 389.583 con, bằng 99,46% so với cùng kỳ năm trước. Đối với riêng địa bàn xã Mai Sơn, tổng đàn bò ước đạt hơn 3.000 con, trong đó có một hộ chăn nuôi tập trung với số lượng trên 300 con - gia đình anh Bính.
