Rừng cộng đồng mang lại sinh kế cho đồng bào Vân Kiều

Từ năm 2010 đến nay, đồng bào Vân Kiều tại thôn Trăng Tà Puồng, xã Hướng Lập, tỉnh Quảng Trị được Ban quản lý Rừng đặc dụng Nam Quảng Trị giao quản lý và bảo vệ trên 400 ha rừng nguyên sinh. Để giữ được màu xanh cho rừng, bảo vệ những cây gỗ quý và bảo tồn đa dạng sinh học, tổ quản lý bảo vệ rừng cộng đồng thôn Trăng Tà Puồng được thành lập với 22 thành viên. Các thành viên được chia thành từng nhóm và thường xuyên tuần tra bảo vệ rừng định kỳ.

Rừng cộng đồng được đồng bào Vân Kiều gọi là rừng thiêng và có “lệ làng” để bảo vệ. Người dân trong thôn hoặc các đối tượng xâm phạm rừng đều được đồng bào, đặc biệt là thành viên tổ quản lý bảo vệ rừng cộng đồng thôn Trăng Tà Puồng phát hiện và báo cho cơ quan chức năng kịp thời ngăn chặn, xử lý.

Từ vài năm lại đây, rừng cộng đồng tại thôn Trăng Tà Puồng được nhận nguồn dịch vụ môi trường rừng và tín chỉ carbon. Nguồn thu này được tổ quản lý bảo vệ rừng chi cho công tác tuần tra, bảo vệ rừng và một phần hỗ trợ các hoạt động của thôn bản.

Không chỉ tuần tra bảo vệ rừng, tổ quản lý bảo vệ rừng cộng đồng thôn Trăng Tà Puồng còn dựa vào rừng để phát triển du lịch.

Anh Hồ Giỏi, tổ trưởng tổ bảo vệ rừng cộng đồng thôn Trăng Tà Puồng cho biết, thác Tà Puồng với khung cảnh nguyên sơ có sức hấp dẫn đối với giới trẻ. Ban đầu, tổ quản lý bảo vệ rừng cộng đồng thôn Trăng Tà Puồng chỉ phục vụ các nhu yếu phẩm cho du khách nhưng sau đó đã họp bàn và quyết định dùng các vật liệu có trong rừng như tre, nứa để làm chòi, mua các vật dụng như thuyền, phao cứu sinh để làm dịch vụ du lịch.

Vào mùa du lịch (mùa hè), các thành viên cắt cử nhau làm vệ sinh, nấu các món ăn dân dã để phục vụ khách du lịch. Nguồn thu chưa nhiều nhưng theo anh Hồ Giỏi, các hoạt động du lịch cũng đã mang lại cho đồng bào một chút thu nhập để trang trải cuộc sống.

“Khi triển khai điểm du lịch cộng đồng tại thác Tà Puồng, chúng tôi nghĩ đến việc có thêm nguồn thu. Nhưng điều quan trọng nhất là thông qua các hoạt động trải nghiệm và từ nguồn thu này, đồng bào hiểu rằng, giữ được rừng là giữ gìn và bảo vệ chính cuộc sống của chúng ta. Đến nay, ý thức bảo vệ rừng cộng đồng đã ăn sâu vào tâm thức đồng bào", Hồ Giỏi chia sẻ.

Ông Hoàng Văn Chiến, Phó Giám đốc Ban Quản lý rừng đặc dụng Nam Quảng Trị cho hay, những năm qua, rừng giao cho cộng đồng quản lý đã được các thôn bản bảo vệ nghiêm ngặt. Khi người dân hiểu rằng, giữ rừng là giữ cuộc sống cho muôn đời sau thì những cánh rừng sẽ bình yên.

Tại một số nơi, người dân, cộng đồng tham gia quản lý bảo vệ rừng còn được hưởng chính sách phát triển sinh kế bền vững từ nguồn thu dịch vụ môi trường rừng, tín chỉ carbon. Số tiền này sau khi chi trả công cho các thành viên, tổ quản lý bảo vệ rừng đã trích 1 phần để làm quỹ hoạt động thôn; 1 phần được hỗ trợ những gia đình có hoàn cảnh khó khăn.

Hàng năm, Ban Quản lý Rừng đặc dụng Nam Quảng Trị trích 1 phần kinh phí từ tiền khoán quản lý bảo vệ rừng, tín chỉ carbon để thực hiện các công trình dân sinh thiết thực. Các công trình được thực hiện xuất phát từ đề xuất, nhu cầu của người dân như điện chiếu sáng bằng năng lượng mặt trời, đường bê tông thôn bản, trang thiết bị nhà văn hóa cộng đồng, bò sinh sản… Đây là điều kiện để giúp người dân nâng cao sinh kế, thay đổi tư duy giúp cho công tác bảo vệ rừng ngày càng tốt hơn.

Ý thức bảo vệ rừng thay đổi tích cực

“Người dân khai thác các lâm sản phụ; phát triển du lịch trải nghiệm, du lịch cộng đồng gắn liền với việc tuyên truyền nâng cao ý thức bảo vê rừng sẽ giúp công tác quản lý bảo vệ rừng ngày càng tốt hơn. Hy vọng, từ các chính sách của Đảng và Nhà nước, từ các công trình, dự án phát triển sinh kế, cuộc sống người dân sống gần rừng thay đổi theo chiều hướng tích cực”, ông Hoàng Văn Chiến, Phó Giám đốc Ban Quản lý rừng đặc dụng Nam Quảng Trị.