Trong những năm qua, dịch tả lợn Châu Phi (ASF) luôn là nỗi ám ảnh lớn của ngành chăn nuôi, đặc biệt đối với người nông hộ. Mặc dù cụm từ “an toàn sinh học” thường xuyên được nhắc đến, song thực tế không ít người chăn nuôi vẫn còn mơ hồ về bản chất và cách thức triển khai.
Ông Nguyễn Văn Bách, Giám đốc Công ty Cổ phần Kinh doanh Thuốc thú y Amavet chia sẻ về mô hình chăn nuôi không tiếp xúc. Ảnh: Hoài Thơ.
Theo ông Nguyễn Văn Bách, Giám đốc Công ty Cổ phần Kinh doanh Thuốc thú y Amavet, việc hiểu đúng bản chất và áp dụng nghiêm túc các nguyên tắc an toàn sinh học chính là “lá chắn thép” bảo vệ đàn lợn trước nguy cơ dịch bệnh.
Ông Bách phân tích, an toàn sinh học là tổng hợp các biện pháp kỹ thuật nhằm ngăn chặn mầm bệnh xâm nhập vào khu chăn nuôi, chuồng trại và vật nuôi. Để làm được điều này, trước hết người chăn nuôi cần hiểu rõ bản chất của virus và con đường truyền bệnh. Chẳng hạn, virus dịch tả lợn Châu Phi không tồn tại lâu ngoài môi trường, chỉ khi xâm nhập vào vật chủ mới nhân lên và gây bệnh. Do đó, việc ngăn chặn các vectơ truyền bệnh như ve mềm, côn trùng, phương tiện vận chuyển, nguồn nước cho đến con người là yếu tố then chốt.
Từ kinh nghiệm thực tiễn, ông Bách nhấn mạnh ba nguyên tắc cốt lõi trong chăn nuôi an toàn sinh học. Thứ nhất, ngăn chặn, loại bỏ nguy cơ mầm bệnh từ vòng ngoài trang trại, đặc biệt là kiểm soát côn trùng và gặm nhấm – những tác nhân truyền bệnh cơ học rất nguy hiểm.
Thứ hai, bao vây và áp dụng các giải pháp như hệ thống nhà lưới, đường nước vôi (khác biệt với hố vôi truyền thống) để tạo thành “ốc đảo” an toàn, ngăn cản côn trùng xâm nhập.
Thứ ba, không tiếp xúc, nghĩa là hạn chế tối đa sự tiếp xúc trực tiếp giữa con người với đàn lợn. Các thao tác như cho ăn, vệ sinh, tiêm phòng đều nên thực hiện từ bên ngoài chuồng nuôi; chỉ với đàn nái mới cần sự can thiệp trực tiếp khi cần thiết.
Nhờ kiên trì thực hiện đồng bộ ba nguyên tắc trên, nhiều đàn lợn trong hệ thống của Amavet vẫn khỏe mạnh ngay cả khi dịch bùng phát quanh vùng. “Nếu bà con chăn nuôi tuân thủ nghiêm túc các quy trình ngăn chặn – bao vây – không tiếp xúc, tôi tin rằng không chỉ ASF mà nhiều dịch bệnh nguy hiểm khác cũng có thể được kiểm soát”, ông Bách khẳng định.
Xây dựng hệ thống đường nước vôi để tạo thành “ốc đảo” an toàn, ngăn cản côn trùng xâm nhập là một trong những quy trình của mô hình chăn nuôi không tiếp xúc. Ảnh: Hoài Thơ.
Tuy nhiên, nhìn vào thực tế, ông Bách thẳng thắn chỉ ra rằng, chính nông hộ nhỏ lẻ mới là đối tượng dễ tổn thất nhất trước dịch tả lợn Châu Phi. Nguyên nhân bắt nguồn từ cơ sở vật chất chuồng trại còn tạm bợ, thiếu hàng rào bảo vệ, để chuột bọ, côn trùng tự do xâm nhập. Bên cạnh đó, việc ra vào chuồng trại của con người, vật tư, thức ăn hầu như không được kiểm soát, khiến nguy cơ dịch bệnh lây lan rất cao. Khi dịch xảy ra, chính nông hộ là người gánh chịu thiệt hại nặng nề nhất.
So với mô hình chăn nuôi truyền thống, phương pháp chăn nuôi không tiếp xúc tuy mới mẻ nhưng lại khá đơn giản và dễ áp dụng. Theo ông Bách, hộ chăn nuôi hoàn toàn có thể tự thực hiện với chi phí hợp lý như: dùng lưới bao quanh khu vực chăn nuôi để ngăn côn trùng, chuột bọ; xây dựng đường nước vôi để biến khu nuôi thành “ốc đảo” cách ly; kiểm soát chặt chẽ toàn bộ người, vật tư, thức ăn, dụng cụ trước khi vào khu vực chăn nuôi bằng thuốc sát trùng. Quan trọng hơn cả, người chăn nuôi cần thay đổi tư duy: không tiếp xúc trực tiếp với vật nuôi trừ khi thật cần thiết.
Những giải pháp này không chỉ khả thi cho các trang trại lớn mà còn phù hợp với quy mô nông hộ. “Chỉ cần bà con kiên trì, quyết tâm và tuân thủ đúng quy trình, việc bảo vệ đàn lợn trước dịch bệnh là hoàn toàn trong tầm tay”, ông Bách chia sẻ.
Mô hình chăn nuôi không tiếp xúc mở ra hướng đi mới giúp giảm thiểu rủi ro, bảo vệ sản xuất và ổn định sinh kế. Đây không chỉ là câu chuyện của từng hộ chăn nuôi mà còn là vấn đề sống còn đối với sự phát triển bền vững của ngành chăn nuôi lợn trong tương lai.
