Thủy lợi Rào Nan: [Bài 1] Công trình trọng điểm từ lòng dân

Công trình thủy lợi Rào Nan (nằm trên địa bàn xã Nam Gianh, tỉnh Quảng Trị), được đầu tư xây dựng với tổng nguồn vốn 350 tỷ đồng. Công trình hoàn thành đưa vào sử dụng từ cuối năm 2022.

Trước ngày khởi công xây dựng công trình, ông Lê Minh Ngân, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường (lúc đó là Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Bình), đã nhiều lần gặp gỡ, động viên, chia sẻ với nhân dân vùng hạ du công trình để nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của bà con. Ông nói: “Tôi muốn thúc giục thêm việc sớm hoàn thành và đưa công trình vào sử dụng để phát huy hiệu quả và đáp ứng với mong chờ của người dân”.

Công trình thủy lợi Rào Nan được thiết kế với công nghệ hiện đại, bảo đảm nguồn nước sinh hoạt, sản xuất cho 22 xã ở hạ lưu sông Gianh thuộc thị xã Ba Đồn và huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình (cũ).

Ngoài ra, công trình còn góp phần cải thiện môi trường sinh thái, cung cấp nguồn nước phục vụ sản xuất nông nghiệp nhằm nâng cao giá trị sản xuất, chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu.

Hiện nay, mức nước tích tại công trình đã đáp ứng đủ nhu cầu nước sinh hoạt cho khoảng 15.000 hộ dân và nước tưới cho hơn 1.800 ha đất trồng lúa và nuôi thủy sản của các địa phương phía bắc tỉnh Quảng Trị.

Có thể nói, từ khi công trình đi vào hoạt động đã đáp ứng lòng mong đợi và mang lại nhiều niềm vui cho người dân các xã, phường vùng Ba Đồn.

Theo ông Phạn Thiết Hùng, Chủ tịch UBND xã Nam Gianh, công trình thủy lợi Rào Nam mang lại hiệu quả và tác động lớn đến cuộc sống, sinh hoạt, sản xuất… của bà con vùng phía bắc của tỉnh. Ngoài ra, công trình còn cắt giảm lũ cho hạ du, hạn chế thiệt hại do thiên tai, bão lụt gây ra”, ông Hùng nói thêm.

Mỗi ngày, dòng nước Rào Nan ngọt mát đã đến với những vùng quê “khô khát” hai bên bờ sông Gianh. Đối với người dân các vùng cồn bãi thì đây như là “ước mơ lớn” đã thành hiện thực.

Ông Nguyễn Văn Tâm (ở thôn Cồn Nâm, xã Nam Gianh), cho hay trước đây bà con thường chỉ có nước hứng dự trữ từ trời mưa để dùng. Năm nào trời hạn, ít mưa thì bà con thiếu nước ngọt trầm trọng.

Nhờ Rào Nan, mà nhiều vùng dân cư cồn bãi đã có nước ngọt đến tận nhà. “Bà con đã chấm dứt cảnh mong ngóng chờ mưa hay phải mua nước đóng can với giá cao”, ông Tâm bộc bạch thêm.

Đứng ở nhà công tác trên đập công trình thủy lợi Rào Nan nhìn phía thượng nguồn là mặt sông khá bình yên và phẳng lặng. Bên này sông là con đường rải nhựa rộng chạy mềm mại uốn lượn theo dòng sông. Phía bên kia là núi đồi xanh mướt rừng cây.

Hiện nay, việc vận hành, khai thác công trình thủy lợi Rào Nan được giao cho Chi nhánh thủy nông Rào Nan (thuộc Công ty TNHH MTV Quản lý khai thác công trình thủy lợi Quảng Bình).

Ông Nguyễn Đình Phẩm, Chi nhánh thủy nông Rào Nan giới thiệu với chúng tôi về hệ thống vận hành đập Rào Nan đầy tự hào. Việc hệ thống thủy lợi Rào Nan được điều khiển hoàn toàn bằng máy tính và điện đã chấm dứt những tháng ngày vất vả của đội ngũ nhân viên.

Trước đây, vào mùa hạn, 7 nhân viên tổ máy phải trực 24/24 giờ để bơm nước từ sông Rào Nan vào hệ thống kênh chính dẫn về những cánh đồng. Mỗi chu kỳ bơm thường kéo dài từ 10-20 ngày.

Có những năm hạn hán, nước trên sông Rào Nan cạn, công nhân phải vất vả nối ống ra giữa lòng sông để bơm nước lên kênh.

Có năm hạn lớn, đơn vị phải tổ chức “bơm dây chuyền”. Một tổ máy được kéo ra gần lòng sông để bơm “vét” nước lên hồ được đắp đất, lót bạt nilon ở gần bờ. Khi nước hồ đầy thì tổ máy được lắp bên hồ sẽ bơm nước từ đây lên kênh để giải “cơn khát” cho vùng rộng lớn của thị xã Ba Đồn (cũ).

 Những năm hạn hán như vậy, tiền điện phục vụ bơm nước có chi phí khoảng 2 tỷ đồng. Dù vậy, nguồn nước vẫn không đủ cung cấp cho nhu cầu sinh hoạt và sản xuất.

Đến nay thì trạm chỉ cần 2 nhân viên thay nhau theo dõi trên máy tính và vận hành hệ thống điện điều khiển cống, van xả, rất hiện đại và hiệu quả.

Đập Rào Nan nâng mực nước thượng nguồn lên và qua hệ thống điều khiển, nước sẽ tự chảy vào tuyến kênh chính. Từ kênh chính, nước được “chia” về các tuyến kênh, mương dẫn về các địa phương hưởng lợi.

“Qua hệ thống kênh mương, nước tự chảy về các xã thoải mái, không lo thiếu hụt như trước đây. Các thông tin dữ liệu được kết nối về công ty nên mọi diễn biến đều được cập nhật kịp thời. Những dữ liệu này còn góp phần quan trọng vào công tác cảnh báo, phòng chống thiên tai trong khu vực, mang lại rất nhiều lợi ích”, ông Phẩm cho biết thêm.