Thủy sản 'vững sóng' vươn tầm: [Bài 2] Vị thế hôm nay, khát vọng ngày mai

Vào top 3 quốc gia xuất khẩu thủy sản lớn nhất thế giới 

Việt Nam có chiều dài bờ biển trên 3.260 km, với vùng đặc quyền kinh tế trên 1 triệu km2 và hơn 3.000 hòn đảo ven bờ và hai quần đảo xa bờ là quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Biển Đông có vị trí chiến lược quan trọng, nằm trên đường giao thương quốc tế về hàng hải, nối liền Thái Bình Dương với Ấn Độ Dương, phương Đông với phương Tây, châu Á với phần còn lại của thế giới.

Đây chính là lợi thế đặc biệt để Việt Nam phát triển kinh tế biển nói chung và ngành thủy sản nói riêng, vừa khẳng định tiềm năng khai thác, nuôi trồng, chế biến, vừa gắn liền với nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền, an ninh và phát triển bền vững.

Những năm qua, trong cơ cấu nông nghiệp, thủy sản luôn giữ một chỗ đứng đặc biệt quan trọng. Không chỉ góp phần bảo đảm an ninh lương thực, tạo sinh kế cho hàng triệu lao động, thủy sản còn là ngành kinh tế mũi nhọn đưa Việt Nam vươn ra biển lớn, khẳng định thương hiệu quốc gia trên bản đồ xuất khẩu thế giới.

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), tổng sản lượng thủy sản tăng trưởng liên tục, từ 7,7 triệu tấn năm 2018 lên 9,5 triệu tấn năm 2024, tăng 23%; trong đó, sản lượng nuôi trồng chiếm 58%, khai thác chiếm 42%. Song song đó, kim ngạch xuất khẩu cũng tăng từ 8,8 tỷ USD năm 2018 lên 10 tỷ USD năm 2024.

Với sự năng động sáng tạo, vượt qua bao khó khăn thử thách, sản phẩm thủy sản Việt Nam đã xuất khẩu tới hơn 170 thị trường, bao gồm những thị trường lớn và có tiêu chuẩn khắt khe như EU, Hoa Kỳ, Nhật Bản, Trung Quốc, Hàn Quốc, Australia và Anh; kim ngạch xuất khẩu lần đầu vượt ngưỡng 1 tỷ USD (năm 1999) và đạt mốc kỷ lục gần 11 tỷ USD (năm 2022), đưa Việt Nam vào vị trí top 3 các nước xuất khẩu thủy sản lớn nhất thế giới (Trung Quốc, Na Uy, Việt Nam).

Mục tiêu xuất khẩu 14 - 16 tỷ USD mỗi năm

Ông Trần Đình Luân, Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết, Việt Nam hiện đứng thứ 3 thế giới về xuất khẩu thủy sản, chiếm hơn 7% thị phần toàn cầu, chỉ sau Trung Quốc và Na Uy.

Thủy sản không chỉ là ngành kinh tế mũi nhọn, đóng góp lớn cho GDP và kim ngạch xuất khẩu, mà còn tạo sinh kế cho hàng triệu ngư dân, nông dân ven biển, đồng thời gắn kết sâu vào chuỗi cung ứng và logistics toàn cầu.

Trong bối cảnh quốc tế nhiều biến động, từ cạnh tranh địa chính trị, rào cản thương mại, biến đổi khí hậu đến dịch bệnh, ngành thủy sản Việt Nam vẫn duy trì sự phát triển tích cực. Chỉ tính riêng 7 tháng đầu năm 2025, tổng sản lượng thủy sản đạt 5,5 triệu tấn, tăng 3,1% so với cùng kỳ; xuất khẩu thủy sản ước đạt 6,2 tỷ USD, tăng 17%, phản ánh sự phục hồi mạnh mẽ của thị trường.

"Đây là những kết quả rất đáng khích lệ, khẳng định xu hướng cơ cấu lại ngành theo hướng hiện đại, bền vững và hội nhập sâu rộng”, Cục trưởng Trần Đình Luân nhấn mạnh.

Cũng theo lãnh đạo Cục Thủy sản và Kiểm ngư, ngành thủy sản tiếp tục được xác định là ngành kinh tế mũi nhọn với mục tiêu đạt 14 - 16 tỷ USD kim ngạch xuất khẩu mỗi năm, đồng thời bảo đảm sinh kế bền vững cho hàng triệu lao động.

Để hiện thực hóa mục tiêu này, ngành tập trung vào 5 định hướng lớn. Một là, phát triển bền vững, gắn bảo vệ nguồn lợi và đa dạng sinh học, không đánh đổi môi trường lấy tăng trưởng.

Hai là, đẩy mạnh nuôi biển công nghiệp, nuôi tôm công nghệ cao, nuôi cá tra xuất khẩu; hiện đại hóa khai thác xa bờ, tổ chức lại sản xuất theo hướng liên kết - hợp tác; kiên quyết chấm dứt khai thác thủy sản bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định (IUU), tháo gỡ “thẻ vàng” của Liên minh châu Âu (EU).

Ba là, phát triển đồng bộ công nghiệp chế biến, bảo quản, hậu cần nghề cá và logistics hiện đại, giảm thất thoát sau thu hoạch, nâng cao giá trị gia tăng.

Bốn là, mở rộng thị trường xuất khẩu song song với tiêu thụ nội địa, khẳng định thương hiệu “Thủy sản Việt Nam”.

Năm là, ứng dụng mạnh mẽ khoa học công nghệ, chuyển đổi số, quản trị hiện đại, trách nhiệm xã hội theo chuẩn ESG (môi trường - xã hội - quản trị doanh nghiệp).

“Đây sẽ là kim chỉ nam để thủy sản Việt Nam phát triển bền vững, hội nhập quốc tế, giữ vững vị thế là một trong những cường quốc hàng đầu thế giới”, Cục trưởng Trần Đình Luân nhấn mạnh.

Từ lợi thế biển bạc được thiên nhiên ban tặng đến những bước tiến dài trên bản đồ xuất khẩu toàn cầu, thủy sản Việt Nam đã và đang khẳng định sức mạnh của một ngành kinh tế quan trọng. Hôm nay, khi đứng trong nhóm 3 quốc gia xuất khẩu thủy sản lớn nhất thế giới, ngành không chỉ mang sứ mệnh làm giàu cho đất nước mà còn mở ra kỳ vọng về một tương lai xanh, bền vững, nơi mỗi sản phẩm thủy sản Việt Nam đều mang trong mình giá trị dinh dưỡng, giá trị thương hiệu và bản sắc văn hóa của một quốc gia biển mạnh, tự tin hội nhập sâu rộng cùng thế giới.