Vườn thanh long trên lộ trình giảm phát thải
Trên vùng đất đầy nắng gió, anh Bùi Minh Công ở thôn 7, xã Hàm Thuận trồng hơn 1ha thanh long, đang kiên trì theo đuổi mô hình canh tác VietGAP kết hợp giảm phát thải. Trước đây, anh phải sử dụng hệ thống đèn sợi đốt và đèn compact để chong đèn trái vụ. Mỗi vụ thắp điện cho gần 900 trụ thanh long tiêu tốn tới 8.500-9.000 kWh điện, tương đương 17-19 triệu đồng. Chi phí lớn, trong khi áp lực giảm phát thải các-bon ngày càng tăng khiến anh phải tìm hướng đi mới.
Anh Bùi Minh Công ở thôn 7, xã Hàm Thuận, Lâm Đồng cho biết, làm nông giờ không chỉ dựa vào kinh nghiệm mà phải dựa trên dữ liệu. Sản xuất giảm phát thải giúp vườn bền hơn và mở cánh cửa vào các thị trường khó tính. Ảnh: Phạm Hoài.
Cơ hội đến khi anh được tham gia chương trình hỗ trợ chuyển đổi sang đèn LED 9W tiết kiệm điện do UNDP triển khai. Nhờ thay toàn bộ hệ thống đèn, lượng điện tiêu thụ giảm hơn 55% so với đèn compact, còn khoảng 1.300 kWh/ha mỗi vụ. Không chỉ giảm chi phí, đèn LED còn giúp thanh long ra hoa đều hơn, tỷ lệ đậu trái cao và chất lượng quả đồng đều.
Bên cạnh đó, anh Công đầu tư hệ thống tưới nhỏ giọt, bón phân hòa tan và áp dụng quản lý dịch hại tổng hợp, cắt giảm phân thuốc hóa học. Mọi công đoạn đều được ghi chép theo chuẩn VietGAP, giúp kiểm soát phát thải và tối ưu hóa lượng đầu vào.
“Làm nông giờ không chỉ dựa vào kinh nghiệm mà phải dựa trên dữ liệu. Sản xuất giảm phát thải giúp vườn bền hơn và mở cánh cửa vào các thị trường khó tính”, anh Công chia sẻ.
Hiệu quả và những thách thức của mô hình giảm phát thải
Một đại diện đại lý thu mua thanh long tại khu vực Hàm Thuận cho biết, những lô hàng thanh long được sản xuất theo hướng giảm phát thải từ Lâm Đồng đang ngày càng được thị trường ưa chuộng. Theo vị này, thanh long trồng theo quy trình giảm phát thải, như sử dụng đèn LED tiết kiệm điện, tưới nước nhỏ giọt, bón phân hợp lý và hạn chế thuốc bảo vệ thực vật, không chỉ có chất lượng đồng đều mà còn bảo quản tốt hơn khi vận chuyển đi xa.
“Chúng tôi sẵn sàng trả giá cao hơn từ 1.000-2.000 đồng mỗi kg cho những lô thanh long này, bởi hàng ổn định, mẫu mã đẹp, đáp ứng được tiêu chuẩn xuất khẩu và hợp đồng dài hạn ít rủi ro hơn so với hàng thông thường. Điều này cũng giúp nông dân yên tâm áp dụng các biện pháp canh tác xanh, bền vững, đồng thời nâng cao sức cạnh tranh của thanh long Lâm Đồng trên thị trường trong nước và quốc tế”, một đại lý thu mua thanh long chia sẻ.
Thanh long trồng theo quy trình giảm phát thải, như sử dụng đèn LED tiết kiệm điện, tưới nước nhỏ giọt, bón phân hợp lý và hạn chế thuốc bảo vệ thực vật, không chỉ có chất lượng đồng đều mà còn bảo quản tốt hơn khi vận chuyển đi xa. Ảnh: Phương Chi.
Lâm Đồng hiện có hơn 27.800 ha thanh long, sản lượng gần 600.000 tấn mỗi năm, được xem là cây trồng chủ lực và là “cây xóa nghèo” của địa phương. Tuy nhiên, quá trình canh tác thanh long lại phát sinh lượng lớn khí thải nhà kính, nhất là trong hoạt động chong đèn trái vụ.
Việc sử dụng đèn LED đã giúp giảm đáng kể lượng điện năng tiêu thụ và lượng khí các-bon phát thải. Bà Lê Phương Chi, Giám đốc HTX thanh long xã Hàm Thuận Nam, nhận định việc sản xuất thanh long theo hướng xanh giúp nâng cao giá trị nông sản, đồng thời mở rộng cơ hội xuất khẩu sang Nhật Bản, Hàn Quốc và châu Âu, những thị trường đặt tiêu chuẩn rất cao về phát thải carbon.
Tuy vậy, mô hình vẫn đối mặt nhiều thách thức. Chi phí đầu tư hệ thống đèn LED, tưới nhỏ giọt và thiết bị giám sát khá cao, là rào cản với nông dân nhỏ lẻ. Hệ thống hạ tầng kỹ thuật tại một số vùng trồng chưa đồng bộ, trong khi công tác kiểm kê phát thải còn khá mới mẻ đối với đa số nông hộ.
Việc sản xuất thanh long theo hướng xanh giúp nâng cao giá trị nông sản, đồng thời mở rộng cơ hội xuất khẩu sang Nhật Bản, Hàn Quốc và châu Âu – những thị trường đặt tiêu chuẩn rất cao về phát thải carbon. Ảnh: Phạm Hoài.
Theo bà Cao Thị Thanh, Phó Giám đốc Sở Công Thương Lâm Đồng, kiểm kê phát thải là yêu cầu bắt buộc trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp. Đây cũng là nền tảng để địa phương xây dựng chính sách giảm phát thải và thực hiện cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.
Hiện tỉnh đang tổ chức các lớp tập huấn về thu thập và xử lý dữ liệu phát thải cho cán bộ chuyên môn, nông dân và doanh nghiệp nhằm nâng cao năng lực triển khai mô hình nông nghiệp xanh.
Hướng mở cho nông nghiệp Lâm Đồng tiến tới Net Zero
Nhiều chuyên gia đánh giá tỉnh Lâm Đồng có điều kiện thuận lợi để phát triển nông nghiệp xanh: khí hậu ôn hòa, đất đai màu mỡ, nông dân mạnh dạn áp dụng công nghệ mới. Từ mô hình “1 phải, 6 giảm” trên cây lúa đến ứng dụng đèn LED trong canh tác thanh long, địa phương đang chứng minh rằng giảm phát thải vẫn có thể tăng năng suất và tăng lợi nhuận.
Ông Nguyễn Hoài Trung, Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Lâm Đồng, cho rằng nông nghiệp các-bon thấp chính là cơ hội để địa phương tiên phong xây dựng hệ sinh thái nông nghiệp xanh. “Thời gian tới, Sở sẽ tiếp tục đồng hành cùng nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp, đưa khoa học công nghệ trở thành động lực then chốt cho kinh tế tuần hoàn và nông thôn bền vững”.
Để đạt mục tiêu Net Zero, Lâm Đồng cần mở rộng chính sách tín dụng xanh, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp sạch, đồng thời nâng cấp hạ tầng phục vụ sản xuất. Ảnh: Phạm Hoài.
Để đạt mục tiêu Net Zero, Lâm Đồng cần mở rộng chính sách tín dụng xanh, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp sạch, đồng thời nâng cấp hạ tầng phục vụ sản xuất. Khi cơ chế hỗ trợ được thực hiện đồng bộ, các mô hình như vườn thanh long của anh Thành sẽ không còn là cá biệt mà trở thành xu hướng chủ đạo.
Từ câu chuyện của người nông dân Lâm Đồng có thể thấy, nông nghiệp giảm phát thải không còn là lựa chọn mà đã trở thành con đường tất yếu. Mỗi mô hình thanh long xanh không chỉ góp phần bảo vệ môi trường, mà còn nâng cao sức cạnh tranh cho nông sản Việt Nam, tạo nền tảng để địa phương tiến gần hơn tới mục tiêu nông nghiệp Net Zero.
