Tây Ninh định hình nông nghiệp công nghệ cao, xanh và bền vững

Nông trại xanh giữa xứ nắng

Không chỉ xây dựng thành công những trang trại bò sữa ở các vùng đất khắc nghiệt, Vinamilk còn là hình mẫu "mở khóa tự nhiên", biến yếu tố bất lợi thành lợi thế xanh, hình thành một mô hình nông nghiệp tuần hoàn điển hình, gắn kết hài hòa giữa kinh tế - môi trường - cộng đồng.

Buổi chiều tà, Tây Ninh vừa chuẩn bị khuất nắng, cánh đồng lúa chuẩn hữu cơ châu Âu rộng hàng trăm ha của trang trại bò sữa Vinamilk Green Farm Tây Ninh ở Bến Cầu, Tây Ninh như khoác lên mình màu vàng rực, khởi đầu cho một vòng tuần hoàn chăn nuôi khép kín.

 Theo chân Kỹ sư Nguyễn Văn Minh, người phụ trách vùng nguyên liệu Vinamilk Green Farm Tây Ninh, bước xuống ruộng, tay đưa về phía những bông lúa đang độ ngậm sữa, anh Nguyễn Văn Minh chia sẻ câu chuyện về hành trình xây dựng 300 ha lúa hữu cơ đạt chuẩn châu Âu, một mắt xích quan trọng trong mô hình nông nghiệp tuần hoàn mà trang trại theo đuổi.

 Anh Minh kể, trước khi chọn giống, trang trại đã mất nhiều thời gian khảo nghiệm hàng loạt giống lúa trên thị trường. Và giữa vùng đất mệnh danh xứ nắng cả nước, đơn vị đã chọn ra được giống lúa trụ lại vững vàng nhất: khỏe cây, chịu thời tiết khắc nghiệt, đặc biệt là kháng sâu bệnh rất tốt, một yếu tố sống còn khi sản xuất hữu cơ hoàn toàn không có phân hoá học hay thuốc bảo vệ thực vật. Chỉ sau hai năm cải tạo đất và áp dụng quy trình hữu cơ nghiêm ngặt, vùng trồng đã được chứng nhận hữu cơ EU, năng suất ổn định 5,8-6 tấn/ha, có nơi còn đạt 7-8 tấn/ha/vụ.

Anh Minh cho biết thêm, toàn bộ diện tích lúa nhằm phục vụ đàn bò sữa hơn tám ngàn con trong trang trại. Lúa được thu hoạch theo hai cách: lấy hạt xay thành bột, và thu hoạch ở giai đoạn ngậm sữa để ủ chua làm thức ăn giàu dinh dưỡng. Trong khi đó, phân bón là phụ phẩm của chính đàn bò, phân sẽ ủ lên men đúng kỹ thuật.

"Chất thải gia súc vốn là vấn đề nhức nhối của mọi mô hình chăn nuôi nay trở thành “vàng đen” để cải tạo đất. Nhờ nguồn phân này, đất lúa ngày càng giàu mùn, trang trại chỉ dùng từ 60 đến 100 kg giống/ha, bằng một nửa so với canh tác thông thường. Hạt lúa thu hoạch sáng bóng, ít bệnh, dù mùa Thu Đông ở Tây Ninh vốn khắc nghiệt. Năng suất năm nay tăng thêm 15–20% so với năm trước. Từ một bài toán xử lý phụ phẩm, giờ chúng tôi tạo được cả nguồn thức ăn sạch cho đàn bò và nền đất khỏe hơn cho tương lai. Đó là cái được lớn nhất của tuần hoàn”, anh Minh nói, giọng đầy tự hào.

Điều khiến nhiều người ấn tượng không chỉ là vòng tuần hoàn đất, nước, xử lý chất thải… được hình thành bên trong trang trại mà còn là cách Vinamilk mở rộng ra cộng đồng địa phương, tạo nên một vùng nông nghiệp vệ tinh của các trang trại được phát triển theo hướng bền vững. 

Nguồn phân bón hữu cơ được cung cấp cho các hộ dân hợp tác và nhân viên trang trại sẽ được phân công hỗ trợ nông dân canh tác theo chuẩn thực hành nông nghiệp tốt, bảo đảm chất lượng. Năm 2024, doanh nghiệp cũng đã bao tiêu, thu mua hơn 365.000 tấn bắp sinh khối từ nông dân, tăng thu nhập cho người dân. Người dân trở thành một mắt xích trong chuỗi giá trị bền vững, được hưởng lợi ích và từ đó, tham gia sâu cùng với doanh nghiệp.       

Sau gần 20 năm đầu tư phát triển, Vinamilk hiện đang quản lý 14 trang trại tại Việt Nam và 1 trang trại tại Lào, trong đó có 4 trang trại được xây dựng theo mô hình trang trại sinh thái Green Farm Tây Ninh. Các trang trại đều được quản lý, vận hành theo các tiêu chuẩn quốc tế và đi đầu về thực hành phát triển bền vững.

Nghị quyết 57 mở lối ngành chăn nuôi

Không chỉ Vinamilk Tây Ninh trở thành điểm đến thu hút dòng vốn đầu tư lớn, bà Đinh Thị Phương Khanh, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Tây Ninh cho biết, ngành chăn nuôi tỉnh những năm qua đang chuyển mình mạnh mẽ theo hướng công nghệ cao, hiện đại và bền vững. Sự vào cuộc của các doanh nghiệp đầu tàu đã góp phần hình thành những vùng sản xuất quy mô lớn, tạo nên một hệ sinh thái nông nghiệp tuần hoàn, đổi mới và gắn kết với tiêu chuẩn quốc tế.

Một trong những dự án nổi bật là Tổ hợp nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao DHN Tây Ninh do Tập đoàn Hùng Nhơn và De Heus (Hà Lan) hợp tác triển khai - thuộc 12 dự án trọng điểm đến năm 2030, tổng vốn gần 10.000 tỷ đồng, tập trung vào chăn nuôi công nghệ cao, sản xuất giống và gà thịt xuất khẩu.

Ở lĩnh vực đại gia súc, Công ty TNHH Pacow International đang xây dựng mô hình chăn nuôi bò khép kín với mức độ tự động hóa cao, từ chuồng trại đến giết mổ. Điểm nổi bật là quy trình giết mổ không chạm đất, thịt được làm mát ở 0-4°C trong 24-48 giờ, sau đó hút chân không để giữ chất lượng lên đến 21 ngày. Pacow hiện sở hữu loạt chứng nhận quốc tế như ISO, HACCP, GlobalGAP, Halal…, mở ra tiềm năng lớn cho xuất khẩu thịt bò mát.

Cùng với đó, Công ty BAF cũng đang đầu tư tổ hợp trang trại heo cao tầng, nhà máy thức ăn và dây chuyền giết mổ - chế biến hiện đại, ứng dụng công nghệ lọc khí - khử mùi nhằm giảm phát thải và đáp ứng tiêu chuẩn môi trường ngày càng nghiêm ngặt…

Theo bà Đinh Thị Phương Khanh, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Tây Ninh, dù bức tranh nông nghiệp Tây Ninh đã xuất hiện nhiều gam màu sáng, thực tế cho thấy ngành vẫn đối mặt không ít thách thức. Nguồn lực đầu tư còn hạn chế, số doanh nghiệp đầu tàu đủ khả năng dẫn dắt liên kết chuỗi chưa nhiều. Bên cạnh đó, tỉnh cũng thiếu lực lượng lao động chất lượng cao, đặc biệt là nhóm kỹ sư nông nghiệp số, chuyên gia dữ liệu và đội ngũ vận hành hệ thống tự động hóa.

Trong khi thị trường tiêu thụ luôn biến động khó lường, hạ tầng số cũng chưa hoàn thiện, chủ yếu phục vụ công tác quản lý nhà nước, chưa đáp ứng yêu cầu sản xuất thông minh trên quy mô rộng. Để tháo gỡ những “nút thắt” trong phát triển nông nghiệp, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Tây Ninh kiến nghị Trung ương sớm ban hành cơ chế hỗ trợ doanh nghiệp, bao gồm ưu đãi đất đai, tín dụng, thuế; thúc đẩy ứng dụng công nghệ; đồng thời thành lập quỹ hỗ trợ khoa học - đổi mới sáng tạo trong nông nghiệp.         

Tại cấp tỉnh, Tây Ninh đặt mục tiêu rà soát, điều chỉnh quy hoạch vùng nông nghiệp công nghệ cao, đồng thời mở rộng hợp tác với các viện, trường để đào tạo nhân lực chất lượng cao và hướng dẫn nông dân áp dụng công nghệ số. Bên cạnh đó, tỉnh cũng ban hành các chính sách đặc thù nhằm hình thành những mô hình điểm phù hợp với đặc trưng từng vùng sản xuất.

Tây Ninh định hướng phát triển theo bốn trụ cột: Một là kinh tế xanh - tuần hoàn, với mô hình nông nghiệp nơi phần lớn phụ phẩm và chất thải được thu gom, tái chế và tái sử dụng. Hai là nông nghiệp số hóa, xây dựng nền tảng dữ liệu kết nối tỉnh và quốc gia, khuyến khích hợp tác xã, doanh nghiệp áp dụng nhật ký điện tử, tưới tự động và truy xuất nguồn gốc blockchain.

Ba là tư duy kinh tế nông nghiệp, chuyển từ sản xuất thuần túy sang lấy giá trị, chuỗi và thị trường làm trung tâm. Bốn là quản lý nhà nước kiến tạo, với vai trò cung cấp dữ liệu, kết nối thị trường, hỗ trợ doanh nghiệp và nông dân thực hành theo quy trình công nghệ.

“Mục tiêu của chúng tôi không chỉ là những con số, mà là xây dựng một nền nông nghiệp thông minh, có trách nhiệm, mang lại thịnh vượng bền vững cho người dân Tây Ninh. Nghị quyết 57-NQ/TW chính là kim chỉ nam để hiện thực hóa điều đó”, bà Đinh Thị Phương Khanh nhấn mạnh.