Quản lý chặt đội tàu từ bờ ra biển
Tại buổi làm việc với UBND tỉnh An Giang, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến, Phó Trưởng Ban Chỉ đạo Quốc gia về chống khai thác IUU đã ghi nhận sự quyết liệt, vào cuộc đồng bộ của tỉnh trong suốt thời gian qua. Buổi làm việc diễn ra trong bối cảnh cả nước bước vào tháng cao điểm chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU), với mục tiêu then chốt là xử lý triệt để tình trạng tàu cá mất kết nối thiết bị giám sát hành trình (VMS) và các hành vi vi phạm vùng biển nước ngoài.
Lực lượng Kiểm ngư ra quân thực hiện tháng cao điểm phòng, chống khai thác IUU trên vùng biển Tây Nam Bộ. Ảnh: Trung Chánh.
Báo cáo tại cuộc họp, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Lê Hữu Toàn cho biết, đến cuối tháng 11/2025 tỉnh đã hoàn thành 17/19 nhiệm vụ về chống khai thác IUU trên địa bàn được Thủ tướng Chính phủ phủ giao. Đặc biệt, tỉnh đã rà soát 100% tàu cá không đủ điều kiện hoạt động, giao rõ trách nhiệm, phân cấp cụ thể cho chính quyền cơ sở và lực lượng Biên phòng trong kiểm soát tàu cá xuất, nhập bến. “Tàu không đủ điều kiện thì kiên quyết ngăn chặn, không cho xuất bến ra khơi, tàu chưa kẻ số, chưa đánh dấu theo quy định thì không cho hoạt động”, ông Toàn nhấn mạnh.
“Không thể để tàu cá muốn bật VMS thì bật, muốn tắt thì tắt. VMS chính là 'hộ chiếu' của tàu cá trên biển, là ‘bằng chứng pháp lý sống’ để khẳng định Việt Nam không khai thác hải sản bất hợp pháp”, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến khẳng định.
Tại hai cảng cá chỉ định Tắc Cậu và An Thới, 100% tàu cá từ 15m trở lên được giám sát qua VMS, bảo đảm công tác theo dõi 24/24 giờ. Từ năm 2024 đến 14/11/2025, đã có 8.472 lượt tàu xuất nhập cảng được kiểm soát chặt chẽ. Toàn bộ hồ sơ truy xuất nguồn gốc thủy sản, gồm hồ sơ tàu cá, nhật ký khai thác, sản lượng bốc dỡ qua cảng, giấy xác nhận, chứng nhận nguồn gốc đều được rà soát theo quy định, áp dụng đồng bộ hệ thống truy xuất điện tử eCDT.
Đặc biệt, lực lượng chức năng tỉnh An Giang chủ động tập trung quản lý nhóm tàu “nguy cơ cao”, nhóm tàu không đủ điều kiện hoạt động, nhóm tàu có lịch sử vi phạm kết nối VMS. Các tàu thuộc nhóm này được giám sát theo tinh thần “4 rõ”: rõ số lượng, rõ chủ tàu, rõ địa bàn, rõ trách nhiệm quản lý. Nhiều tàu đã được gắn bảng nhận diện “không đủ điều kiện hoạt động” để hạn chế tình trạng lén lút ra khơi.
Thứ trưởng Phùng Đức Tiến đánh giá cao kết quả thực hiện của tỉnh An Giang, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong công tác chống khai thác IUU, nhất là tinh thần xử lý triệt để các tàu cố tình vi phạm. Thứ trưởng yêu cầu lực lượng chức năng phải xem nhiệm vụ chống khau thác IUU như một cuộc chiến, phải làm liên tục, không kể ngày đêm, để có kết quả tốt nhất báo cáo gửi Thủ tướng Chính phủ vào cuối tháng 11/2025”.
Sớm xử lý dứt điểm tàu cá vi phạm
Một trong những bất cập trong công tác quản lý đội tàu khai thác của tỉnh An Giang hiện nay là tình trạng một số tàu cá ra khơi bị mất kết nối VMS. Do đó, đoàn công tác của Bộ Nông nghiệp và Môi trường yêu cầu tỉnh An Giang phải tập trung xử lý dứt điểm, tất cả các trường hợp tàu cá mất kết nối VMS phải được xác minh lý do cụ thể, lập hồ sơ truy nguyên và xử phạt nghiêm đối với các chủ tàu cố tình tắt thiết bị hoặc can thiệp vào dữ liệu giám sát. Cùng với đó, cần phải khẩn trương rà soát, điều tra và xử lý dứt điểm các vụ tàu vi phạm vùng biển nước ngoài, yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến tiến trình gỡ thẻ vàng của EC.
Lượng lượng Biên phòng tỉnh An Giang kiểm tra thiết bị giám sát hành trình tàu cá trước khi xuất bến ra khơi đánh bắt. Ảnh: Lực lượng chức năng cung cấp.
Về lâu dài, An Giang cần tập trung đầu tư nâng cấp hạ tầng cảng cá, bảo đảm điều kiện kiểm soát tàu cá xuất bến, cập bến, truy xuất nguồn gốc chính xác, minh bạch. Đây là yêu cầu bắt buộc để đáp ứng khung tiêu chuẩn quốc tế trong quản lý nghề cá có trách nhiệm.
Tỉnh cũng được yêu cầu huy động tối đa nguồn lực: kinh phí, trang thiết bị, nhân lực chuyên môn, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, đào tạo kiểm ngư, cán bộ thủy sản, kiện toàn lực lượng trực kiểm tra tại cảng cá. Sở Nông nghiệp và Môi trường chịu trách nhiệm báo cáo Thường vụ Tỉnh ủy và UBND tỉnh để ban hành chỉ đạo thống nhất, từ đó triển khai mạnh mẽ trên toàn hệ thống.
Theo đánh giá sơ bộ của đoàn công tác Bộ Nông nghiệp và Môi trường, An Giang là một trong những địa phương có sự cải thiện rõ nét về quản lý nghề cá, kiểm soát hoạt động tàu cá và triển khai hệ thống VMS. Tuy nhiên, để đạt mục tiêu gỡ thẻ vàng EC trong năm 2025, tỉnh phải khẩn trương đẩy nhanh tiến độ xử lý các vấn đề còn tồn đọng, đặc biệt là nhóm tàu mất kết nối và nhóm vi phạm vùng biển nước ngoài.
Chống khai thác IUU được An Giang xác định là nhiệm vụ trọng tâm của cả hệ thống chính trị, với sự vào cuộc quyết liệt của ngành Nông nghiệp và Môi trường, lực lượng biên phòng, các địa phương ven biển và cộng đồng ngư dân. Với cách làm mạnh tay, minh bạch và liên tục, tỉnh đặt mục tiêu không chỉ đáp ứng yêu cầu của Chính phủ và EC, mà còn tạo nền tảng phát triển nghề cá bền vững, hiện đại và có trách nhiệm hơn trong tương lai.
An Giang là tỉnh tiên phong xử lý hình sự tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài, nhiều trường hợp bị phát hiện đã bị khởi tố, truy tố, xét xử để tăng tính răn đe. Đến nay, An Giang đã khởi tố tổng số 51 vụ và 77 bị can liên quan đến hành vi vi phạm IUU. Tuy nhiên, để đáp ứng yêu cầu của EC, tỉnh cần tiếp tục nâng mức xử lý, không để tồn đọng hồ sơ, không bỏ lọt hành vi cố ý.
