Dừa dứa - 'Cây đổi đời' của nông dân vùng đất phèn U Minh Thượng

Dừa dứa trụ vững trên đất phèn

Trên nền đất phèn mặn của vùng U Minh Thượng (tỉnh An Giang), một giống cây từng được xem là mới lạ đã bén rễ, xanh tốt và dần trở thành cây chủ lực. Đó là cây dừa dứa, giống dừa lùn cho trái có hương thơm đặc trưng như lá dứa. Cách đây hơn 20 năm (năm 2003), Trung tâm Giống nông lâm ngư nghiệp An Giang (Kiên Giang trước đây) đã phối hợp với Viện Nghiên cứu Dầu thực vật Tinh dầu Hương liệu và Mỹ phẩm đưa giống dừa dứa về trồng thử nghiệm tại Trại giống U Minh Thượng.

Trên diện tích gần 30 ha nằm ở vùng đệm Vườn quốc gia U Minh Thượng, sau khi đào mương, lên liếp, diện tích còn lại trồng dừa khoảng 13 ha. Với thổ nhưỡng đặc thù là đất phèn, nước lợ, nhiều loại cây trồng khác không trụ nổi, nhưng những cây dừa dứa trồng thử nghiệm tại đây lại sinh trưởng mạnh, sớm cho trái. Dừa dứa là giống cây thấp (lùn), dễ thu hoạch, cho trái quanh năm. Mỗi cây từ năm thứ 4 trở đi cho trung bình 200-220 trái/năm, nước ngọt, thơm hương lá dứa, rất được thị trường ưa chuộng.

Phó Giám đốc Trung tâm Giống nông lâm ngư nghiệp An Giang Trương Thị Hà cho biết, hiện nay vườn dừa dứa tại trại U Minh Thượng đang trồng và chăm sóc trên 4.600 cây, trong đó có gần 3.500 cây đang cho trái, còn lại cây đang trong giai đoạn phát triển chưa cho sản phẩm. Đây là khu vườn dừa giống có quy mô lớn tại An Giang, giữ vai trò nòng cốt trong sản xuất giống, khai thác trái thương phẩm và mở rộng vùng nguyên liệu dừa dứa cho toàn tỉnh.

Cây sinh kế bền vững

Để tạo đầu ra thuận lợi cho trái dừa dứa, Trung tâm Giống nông lâm ngư nghiệp An Giang đã phát triển vùng trồng đạt chuẩn và đã được Chi cục Trồng trọt - BVTV tỉnh An Giang cấp mã số vùng trồng. Đồng thời, Trung tâm cũng đã hoàn tất hồ sơ gửi Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật đề nghị cấp mã số vùng trồng xuất khẩu chính ngạch, mở ra kỳ vọng đưa trái dừa dứa vươn ra thị trường quốc tế.

Không phải tự nhiên mà dừa dứa được gọi là “cây đổi đời” của nhiều hộ nông dân vùng đất phèn U Minh Thượng. Trong khi nhiều loại cây trồng khác “chào thua” vì không trụ nổi trên nền đất phèn nơi đây thì cây dừa dứa lại có khả năng thích nghi cao. Từ đó, không ít nông dân trong vùng đã mạnh dạn thay lúa kém hiệu quả bằng dừa dứa. Đặc biệt, nhiều nơi còn thực hiện mô hình đa canh kết hợp khóm - cau - dừa mang lại hiệu quả kinh tế cao. Mỗi ha trồng dừa dứa có thể mang lại lợi nhuận cao gấp 2-3 lần trồng lúa hoặc cây ăn trái khác.  

Từ một giống cây mới nhập, dừa dứa nay đã trở thành giống bản địa hóa, gắn chặt với vùng phèn mặn U Minh Thượng, trở thành cây kinh tế đặc sản, góp phần đa dạng sinh kế. Hiện nay, khi chương trình phát triển nông nghiệp bền vững, thích ứng biến đổi khí hậu được tỉnh An Giang đặt làm trọng tâm, mô hình sản xuất giống dừa dứa tại U Minh Thượng hoàn toàn có thể nhân rộng, tích hợp vào các đề án chuyển đổi cây trồng quy mô vùng.

Hiện nay, mỗi năm đơn vị có khả năng sản xuất và cung ứng ra thị trường khoảng 40.000-50.000 cây dừa dứa giống đạt theo tiêu chuẩn giống cây công nghiệp lâu năm. Ngoài ra, vườn còn cho khai thác cung ứng trái dừa dứa tươi khoảng 30.000-40.000 trái/năm.